کرانه باختری
کرانه باختری (عربی: الضفة الغربیة؛ عبری: הַגָּדָה הַמַּעֲרָבִית)، بخشی از سرزمینهای فلسطینی است که به همراه نوار غزه، تشکیل دهنده دولت فلسطین بهشمار میرود. این منطقه، که در غرب رود اردن و در مجاورت دریای مرده قرار دارد، از شرق به اردن و از جنوب، غرب و شمال به سرزمینهای اشغالی اسرائیل محدود میشود. از سال ۱۹۶۷ میلادی، کرانه باختری تحت اشغال رژیم صهیونیستی قرار گرفته است؛ اشغالی که از نظر حقوق بینالملل و مراجع جهانی، غیرقانونی و ناقض حقوق مردم فلسطین شناخته شده است.
جمعیت و مساحت
مساحت کرانه باختری حدود ۵۶۴۰ کیلومتر مربع است و جمعیتی بالغ بر ۲.۷ میلیون فلسطینی به همراه بیش از ۶۷۰ هزار شهرکنشین اسرائیلی دارد که نزدیک به ۲۲۰ هزار نفر آنان در بخش شرقی اورشلیم (بیتالمقدس شرقی) سکونت دارند.
تاریخچه اشغال
پس از جنگ ۱۹۴۸ فلسطین، کرانه باختری تحت اشغال و الحاق اردن قرار گرفت و تا سال ۱۹۶۷ تحت حاکمیت اردن باقی ماند. اما پس از جنگ ششروزه، رژیم صهیونیستی این منطقه را به اشغال خود درآورد و آن را به عنوان منطقهای به نام «یهودیه و سامره» اداره کرد. اردن تا سال ۱۹۸۸ ادعای مالکیت خود بر این سرزمین را حفظ کرد، اما پس از آن، آن را کنار گذاشت. در پی توافقات اسلو در دهه ۱۹۹۰، کرانه باختری به سه منطقه تقسیم شد: منطقه «الف» تحت کنترل کامل فلسطینیها، منطقه «ب» تحت کنترل مشترک فلسطینیها و اسرائیل و منطقه «ج» که بیش از ۶۰ درصد از مساحت کرانه باختری را تشکیل میدهد و در کنترل کامل اسرائیل است.
شهرکسازیهای اسرائیل و واکنشهای بینالمللی
کرانه باختری همچنان نقطه کانونی مناقشه فلسطین و اسرائیل محسوب میشود. فلسطینیها این منطقه را قلب کشور مستقل و مشروع خود میدانند و معتقدند حق تاریخی آنان در آن نهفته است. در مقابل، جریانهای راستگرا و صهیونیستهای افراطی آن را سرزمین اجداد و میراث تاریخی خود میدانند و خواستار الحاق کامل یا جزئی آن به اسرائیل هستند. همچنین در این منطقه تعداد رو به افزایشی از شهرکنشینان صهیونیست زندگی میکنند که تحت قوانین اسرائیل اداره میشوند. سازمانهای بینالمللی و نهادهای حقوق بشری، ساخت و گسترش شهرکها در کرانه باختری را برخلاف قوانین بینالمللی و به عنوان عامل اصلی تداوم اشغالگری ارزیابی کردهاند.
بر اساس حکم دیوان بینالمللی دادگستری در سال ۲۰۰۴ و مجدد در سال ۲۰۲۴، اشغال کرانه باختری توسط اسرائیل غیرقانونی است و سیاستهای رژیم صهیونیستی در این منطقه، از جمله اقدامات تبعیضآمیز و نژادپرستانه، مصداق آپارتاید تلقی شده است.