کلیسا
کلیسا (به یونانی: εκκλησία) به ساختمان مذهبی‌ای اشاره دارد که برای گردهمایی و اجتماع انسان‌هایی که عقاید مذهبی مشترکی دارند، استفاده می‌شود. این واژه عمدتاً به مکان عبادت مسیحیان یا جامعه مذهبی مسیحی اطلاق می‌شود.
انواع نظام‌های کلیسایی
- کلیسای کاتولیک رم، کلیسای ارتدکس روسی و کلیسای انگلستان:
- نظام اسقفی: در این نوع نظام، اختیارات کلیسا در دست اسقف‌ها و روحانیون قرار دارد.
- کلیساهای جماعتی:
- مرجع تصمیم‌گیری: در این کلیساها، مرجع نهایی تصمیم‌گیری جماعت محلی است.
- کلیساهای مشایخی:
- سیستم اداره کلیسا: در این سیستم، اداره کلیسا از طرف جماعت محلی به هیئت رهبران یا مشایخ واگذار می‌شود و تصمیمات از طریق پارلمان و شورا اتخاذ می‌شود.
برخی از بزرگ‌ترین کلیساهای جهان
- کلیسای سن پتر در واتیکان
- کلیسای سامبا در تفلیس، گرجستان (دومین کلیسای بزرگ جهان)
- کلیسای جامع سنت جان در نیویورک
- کلیسای باسیلیسیا در ساحل عاج
- ایاصوفیه در استانبول، که در سال ۵۳۷ بزرگ‌ترین کلیسای جهان به‌شمار می‌رفت
کلیسا در ایران
با توجه به همزیستی باستانی مسیحیان و مسلمانان در ایران، کلیساهای متعددی نیز در خاک ایران بنا شده‌اند. یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ایران کلیسای ننه‌مریم یا کلیسای مریم مقدس در ارومیه است. برخی تاریخ‌شناسان این کلیسا را دومین کلیسای بزرگ جهان پس از کلیسای بیت‌لحم در فلسطین می‌دانند.
- ویژگی‌های کلیسای ننه‌مریم:
- فاقد نیمکت و جایگاهی برای اعتراف و وعظ کشیش
- ورودی به صحن کلیسا کم‌ارتفاع است، به نحوی که هنگام ورود باید سر خود را به پایین خم کرد.
لیست کلیساهای ایرانی و خارجی
مهم‌ترین کلیساهای ایران
کلیسای وانک (کلیسای جامع آمنا پرکیج)
- موقعیت: اصفهان، ایران
- شهرت: یکی از بزرگ‌ترین و مشهورترین کلیساهای ارامنه در ایران.
- تاریخچه: ساخت کلیسای وانک در سال 1606 میلادی آغاز شد و در سال 1664 میلادی به پایان رسید. این کلیسا به دلیل معماری زیبا و نقاشی‌های دیواری شگفت‌انگیزش شناخته شده است. کلیسای وانک به عنوان نماد همزیستی مسالمت‌آمیز میان مسلمانان و ارامنه در ایران محسوب می‌شود.
کلیسای سنت استپانوس
- موقعیت: جلفا، استان آذربایجان شرقی، ایران
- شهرت: یکی از مهم‌ترین کلیساهای ارامنه در ایران و نمونه‌ای از معماری ارمنی قرون وسطی.
- تاریخچه: این کلیسا در قرن نهم میلادی بنا شده و در قرن 17 میلادی بازسازی شده است. کلیسای سنت استپانوس به عنوان یکی از میراث‌های جهانی یونسکو ثبت شده و به دلیل معماری و تزیینات داخلی خود مشهور است.
کلیسای مریم مقدس
- موقعیت: تبریز، استان آذربایجان شرقی، ایران
- شهرت: یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ارامنه در ایران.
- تاریخچه: این کلیسا در قرن 12 میلادی بنا شده و به مرور زمان بازسازی و مرمت شده است. کلیسای مریم مقدس به دلیل نقش برجسته‌ای که در تاریخ مسیحیان ارمنی ایران ایفا کرده، شناخته شده است.
مهم‌ترین کلیساهای جهان
کلیسای سنت پیتر (باسیلیکای سنت پیتر)
- موقعیت: واتیکان، رم، ایتالیا
- شهرت: یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کلیساهای جهان مسیحیت.
- تاریخچه: ساخت کلیسای سنت پیتر در سال 1506 میلادی آغاز و در سال 1626 میلادی به پایان رسید. این کلیسا به عنوان محل دفن سنت پیتر، یکی از حواریون عیسی مسیح، شناخته می‌شود و به دلیل معماری و هنرهای داخل آن، از جمله کارهای میکل‌آنژ، شهرت دارد.
کلیسای نوتردام پاریس
- موقعیت: پاریس، فرانسه
- شهرت: یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری گوتیک و یکی از نمادهای پاریس.
- تاریخچه: ساخت کلیسای نوتردام در سال 1163 میلادی آغاز و در سال 1345 میلادی به پایان رسید. این کلیسا به دلیل نقش برجسته‌ای که در تاریخ فرانسه ایفا کرده و به عنوان محل تاج‌گذاری ناپلئون، معروف است. در سال 2019، کلیسا به دلیل آتش‌سوزی شدید آسیب دید و در حال بازسازی است.
کلیسای سنت باسیل
- موقعیت: میدان سرخ، مسکو، روسیه
- شهرت: یکی از نمادهای معماری روسیه و معروف به گنبدهای رنگارنگ خود.
- تاریخچه: این کلیسا بین سال‌های 1555 تا 1561 میلادی به دستور ایوان مخوف ساخته شد. کلیسای سنت باسیل به دلیل ظاهر منحصر به فرد و نقش مهمش در تاریخ روسیه، شناخته شده است.
کلیسای جامع فلورانس (دوئومو)
- موقعیت: فلورانس، ایتالیا
- شهرت: یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای ایتالیا و یکی از شاهکارهای معماری دوره رنسانس.
- تاریخچه: ساخت این کلیسا در سال 1296 میلادی آغاز و در سال 1436 میلادی به پایان رسید. کلیسای جامع فلورانس به دلیل گنبد بزرگش که توسط برونلسکی طراحی شده، و نقش برجسته‌اش در تاریخ هنر و معماری، مشهور است.
کلیسای وست‌مینستر
- موقعیت: لندن، انگلستان
- شهرت: یکی از مهم‌ترین کلیساهای انگلستان و محل تاج‌گذاری و دفن بسیاری از پادشاهان و ملکه‌های بریتانیا.
- تاریخچه: ساخت کلیسای وست‌مینستر در قرن 10 میلادی آغاز و در قرن 13 میلادی به سبک گوتیک بازسازی شد. این کلیسا به دلیل نقش برجسته‌اش در تاریخ بریتانیا و معماری زیبا، شناخته شده است.