توهم
توهم به معنی درک نادرست و غیر واقعی از اتفاق ها و رویداد های اطراف می باشد. افرادی که به توهم فکری دچار می شوند در واقع به یک اختلال روان پریشی دچار هستند که از این رو برخی تصاویر و یا صداهای غیر واقعی را می بینند و یا می شنوند.
افرادی که به توهم دچار هستند ممکن است خود را در حال تجربه ی یک اتفاق نیز درک نمایند اما در واقع هیچ اتفاقی رخ نداده و همه این احوال حاصل تخیل آن شخص می باشد.
علائم توهم
توهم علائم مختلفی دارد که بسته به نوع آن موارد زیر را شامل می گردد:
- شنیدن صدا (صدای اشخاص، صدای پا و راه رفتن، صدای در، موسیقی و...)
- حس لمس شدن (حرکت چیزی روی بدن و...)
- دیدن اشخاص مختلف، نور، اشکال گوناگون
- حس بوهای عجیب
- چشیدن مزه های ناخوشایند
انواع توهم
اشخاصی که دچار توهم هستند انواع گوناگون توهم را در رابطه با حس های مختلف تجربه می نمایند. درک نادرست حسی در صورتی که هیچگونه تحریک بیرونی صورت نگرفته به عنوان توهم شناخته می شود پس می تواند تک تک حواس را درگیر خود نماید. توهم انواع مختلفی دارد که در هر فرد به صورتی نشان داده می شود.
توهم ذهنی:
توهمات ذهنی به تصورهای نادرستی می گویند که شخص از محیط پیرامون و اطرافیان خود دارد. اختلال های توهمی ذهنی بر پایه موضوع توهم به چند دسته تقسیم می گردد.
- توهمات اروتومانیک: در این توهم، فرد بیمار تصور می کند که شخصی عاشق اوست و معمولا در این مورد منظور فرد یک شخص مشهور می باشد.
- توهمات حسادت: در این توهمات شخص تصور رقیب یا خیانت در رفتار شریک زندگی خود یا همکار می کند.
- توهمات آسیب: فردی که این دسته از توهمات را دارد دائما این تصور را دارد که شخصی قصد کشتن و یا آسیب رساندن به وی را دارد.
توهم شنیداری:
شخصی که به توهم شنیداری مبتلاست، یکسری صداها را می شنود که دیگران آن را درک نمی کنند. فرد مبتلا معمولا ادعا می کند که فردی او را صدا کرده و به بیرون از خانه هدایت کرده است. این اتفاق ممکن است در نیمه شب نیز رخ دهد.
این توهم در کودکان اغلب با شنیدن صداهای غیر واقعی در سنین سه الی شش سال رخ می دهد. دلیل این توهم ها اسکیزوفرنی جوانی می باشد که چند سال زودتر اتفاق افتاده است. این توهم ها را نباید با شیطنت کودک یا خیال پردازی های او اشتباه گرفت.
توهم بینایی:
فرد مبتلا به توهم بینایی این ادعا را دارد که برخی اجسام، رنگ ها و یا انسان‌هایی را که وجود ندارند می بیند، برای مثال: شخص مبتلا لکه‌هایی که روی لباسش وجود دارند را شبیه یک حیوان می بیند و یا چراخ چشمک زن را به شکل انسان‌هایی می بینند که اصلا وجود ندارند.
توهم بویایی:
در این نوع از توهم شخص مبتلا تصور می کند که بویی را استشمام کرده است که خطرناک می باشد و این درحالی است که افراد دیگر می دانند آن بو قابل استشمام نمی باشد، به طور مثال: فرد مبتلا حس میکند در غذا یا فضای اتاق بوی شیطان می آید و این درحالی است که سایر افراد این تصور را نادرست می دانند.
توهم چشایی:
فرد مبتلا در این مورد حس چشایی اش دچار مشکل می شود و از غذاها طعم های عجیب مانند خون یا مدفوع احساس می نماید.
توهم لامسه:
در این مورد فرد دچار توهم برخی جانوران یا حشرات را در تماس با پوست خویش احساس می نماید به طور مثال حس می کند یک سوسک روی بدنش در حال حرکت می باشد.
علت توهم
توهم ممکن استدلایل بسیار گسترده ای همچون کم خوابی، اختلال های جسمی، اختلالات روانی و... داشته باشد. توهم ممکن است در اشخاص مبتلا به افسردگی حاد و دو قطبی نیز به چشم بخورد. افزون بر اختلالات روانشناختی، موارد دیگری نیز می تواند موجب ایجاد و ابتلا به توهم شود:
- افسردگی شدید
- صرع
- سکته
- مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
- تب بالا
- عوارض برخی داروهای خاص
- بیماری‌هایی همچون پارکینسون، تومور مغزی، دمانس و..
- کمبود خواب زیاد
توهم در افراد سالم
در برخی مواقع افراد سالم نیز ممکن است در موقع خواب یا بیدار شدن از خواب دچار توهم شوند. توهم هایی که در موقع خواب بروز می کنند را توهم هیپناگوژیک و توهم هایی که در موقع بیدار شدن از خواب به وجود می آیند را توهم هیپناپومپینگ می گویند.
اغلب این توهم ها ساده و بسیار کوتاه می باشد به طور مثال: فرد احساس می کند صدای زنگ شنیده است یا اینکه فردی او را صدا شده است. این امکان وجود دارد که توهم ها در قالب تصویر و یا یک محرک جسمی در ذهن یا واقعیت به وجود آید. البته ممکن است یکسری از توهم ها واقعی و برخی از آن ها در اثر کم خوابی بروز نماید.