نشاسته

نشاسته، به انگلیسی starch، با فرمول شیمیایی (C6H10O5)n، یک ماده شیمیایی سفید، از جنس کربوهیدرات پلیمری، دانه‌ای و آلی است که توسط همه گیاهان سبز تولید می‌شود.

ساختار شیمیایی نشاسته

در واقع نشاسته زنجیره‌ای متصل به هم از مولکول‌های قند است. این پودر نرم، سفید و بی مزه، در آب سرد، الکل یا سایر حلال‌ها نامحلول است. این ماده جزء مهمی از برنج، ذرت، گندم، لوبیا، سیب‌ زمینی و بسیاری از غذاهای گیاهی دیگر را تشکیل می‌دهد.

در دانه‌ها، غده‌ها و سایر قسمت‌های گیاهان وجود دارد و جزء مهمی از برنج، ذرت، گندم، لوبیا، سیب زمینی و بسیاری از غذاهای گیاهی دیگر را تشکیل می‌دهد. در واقع نوعی پلی‌ساکارید متشکل از مونومرهای گلوکز است که در پیوندهای α 1،4 به هم متصل شده‌اند. ساده‌ترین شکل نشاسته، پلیمر خطی آمیلوز و شکل منشعب آن آمیلوپکتین است.

انواع نشاسته

بسته به ویژگی‌های تغذیه‌ای آن، نشاسته در یکی از گروه‌های زیر قرار می‌گیرد:

• نشاسته سریع هضم (RDS): این شکل از نشاسته در غذاهای پخته شده مانند سیب زمینی و نان وجود دارد. بدن به سرعت آن را به گلوکز تبدیل می‌کند.
• نشاسته دیر هضم (SDS): این نشاسته ساختار پیچیده‌ای دارد؛ به این معنی که بدن آن را به آرامی تجزیه می‌کند. این نشاسته در غلات وجود دارد.

• نشاسته مقاوم (RS): بدن نمی‌تواند این نوع نشاسته را به راحتی هضم کند و می‌تواند مانند فیبر رژیمی، دست نخورده از دستگاه گوارش عبور کند. ممکن است از میکرو فلور روده سالم حمایت کند.
• نشاسته سیب زمینی: سیب زمینی خام و خرد شده منبع نشاسته سیب زمینی است. نشاسته مایع خشک می‌شود و پودری سفید و آرد مانند ایجاد می‌کند. بدون گلوتن است و در دستورالعمل‌های مختلف به عنوان جایگزین آرد گندم استفاده می‌شود.

• نشاسته تاپیوکا: این آرد همه کاره از خمیر خرد شده ریشه کاساوا به دست می‌آید. برای مصارف خوراکی اغلب آن را با محصولات پخته شده مخلوط کرده یا از آن به عنوان یک عامل غلیظ کننده در سوپ، خورش و سس استفاده می‌کنند.

• نشاسته ذرت: این نشاسته از دانه ذرت به دست می‌آید. این می‌تواند دستورالعمل‌ها را غلیظ کند و پایه‌ای برای شربت ذرت است. همچنین پزشکان از آن برای تامین منبع مورد اعتماد گلوکز به افراد مبتلا به بیماری ذخیره گلیکوژن استفاده می‌کنند.

خواص نشاسته

نشاسته خوراکی منبعی غنی از فیبر، کلسیم، آهن و ویتامین B است. به همین دلیل از آن برای موارد درمانی زیادی استفاده می‌شود که برخی از آن‌ها را در ادامه به اختصار نام برده‌ایم:

• افزایش وزن
• رفع بوی بد دهان

• بهبود عفونت دندان، تسکین التهاب و خونریزی لثه‌ها

• کاهش کلسترول و تنظیم کننده‌ی قند خون

• پیشگیری از سرطان

• درمان درد و آبریزش چشم

• درمان سرماخوردگی، گلودرد و رفع تنگی نفس

• کمک به درمان اسهال و یبوست

• کاهش خونریزی‌های قاعدگی و بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی

• نوعی پودر بچه طبیعی

• درمان سرفه و کمک به ریه

• روشن کننده و جلوگیری از افتادگی پوست (در ترکیب با گلاب و به صورت ماسک روی پوست)

• درمان ناراحتی‌های پوستی مثل آفتاب سوختگی، گزیدگی و سوزش پوست

• آبرسانی و تامین رطوبت مورد نیاز پوست (در ترکیب با ماست و به صورت ماسک روی پوست)