ترکیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تُرکیه''' (ترکی استانبولی: <bdi>Türkiye</bdi> [ˈtyɾcije])، با نام رسمی '''جمهوری ترکیه'''، کشوری قرار گرفته در دو قاره [[قاره آسیا|آسیا]] و [[قاره اروپا|اروپا]] است، که بخش عمده‌ی آن در آناتولی در [[غرب آسیا]] قرار دارد و بخش کوچکی از آن در اروپای جنوب شرقی واقع شده‌است. | '''تُرکیه''' (ترکی استانبولی: <bdi>Türkiye</bdi> [ˈtyɾcije])، با نام رسمی '''جمهوری ترکیه'''، کشوری قرار گرفته در دو قاره [[قاره آسیا|آسیا]] و [[قاره اروپا|اروپا]] است، که بخش عمده‌ی آن در آناتولی در [[غرب آسیا]] قرار دارد و بخش کوچکی از آن در اروپای جنوب شرقی واقع شده‌است. | ||
[[پرونده:پرچم-جمهوری-ترکیه.jpg|جایگزین=پرچم جمهوری ترکیه|بندانگشتی|'''پرچم جمهوری ترکیه''']] | [[پرونده:پرچم-جمهوری-ترکیه.jpg|جایگزین=پرچم جمهوری ترکیه|بندانگشتی|'''پرچم جمهوری ترکیه''']] | ||
ترکیه از شرق با | ترکیه از شرق با [[ایران]]، [[ارمنستان]] و [[جمهوری آذربایجان]]، از جنوب با [[سوریه]] و [[دریای مدیترانه]]، از جنوب شرقی با [[عراق]]، از شمال با [[دریای سیاه]]، از شمال شرقی با [[گرجستان]]، از غرب با [[دریای اژه]]، از شمال غربی با [[یونان]] و [[بلغارستان]] مرز مشترک دارد، همچنین کشور [[قبرس]] در سواحل جنوبی این کشور واقع شده‌است و اکثریت جمعیت این کشور را نیز ترک‌ها تشکیل می‌دهند و کردها اقلیت قابل‌توجهی در این کشور هستند. شهر [[آنکارا]] پایتخت ترکیه است، این در حالی که است که شهر [[استانبول]] بزرگترین شهر و مرکز مالی این کشور است. | ||
کشور ترکیه‌ی امروزی یکی از اولین سکونت گاه‌های | کشور ترکیه‌ی امروزی یکی از اولین سکونت گاه‌های جهان است و مکان‌های مهم [[دوران نوسنگی]] مانند گوبکلی‌تپه و تمدن‌های باستانی از جمله حتیان، فارسی‌زبانان، یونانیان میسنی، هیتی‌ها، آناتولیایی‌های باستان و دیگران در آن ساکن بوده اند. | ||
پس از پیروزی‌های اسکندر مقدونی که با عصر هلنیستی آغاز شد، اغلب مناطق باستانی در کشور ترکیه‌ی امروزی از نظر فرهنگی هلنیستی بود که در دوران بیزانس به همان شکل ادامه یافت. سلجوقیان در سده‌ی یازدهم مهاجرت‌شان به ترکیه‌ی امروزی را آغاز کردند و سلجوقیان روم تا زمان حمله‌ی مغول در سال ۱۲۴۳ بر آناتولی حکومت می‌کردند. در اواخر سده‌ی سیزدهم، عثمانی‌ها مقامات سلطنتی را متحد کرده و [[بالکان]] را نیز فتح کردند و ترک‌سازی آناتولی در طول امپراتوری عثمانی افزایش یافت. | پس از پیروزی‌های اسکندر مقدونی که با عصر هلنیستی آغاز شد، اغلب مناطق باستانی در کشور ترکیه‌ی امروزی از نظر فرهنگی هلنیستی بود که در دوران بیزانس به همان شکل ادامه یافت. سلجوقیان در سده‌ی یازدهم مهاجرت‌شان به ترکیه‌ی امروزی را آغاز کردند و سلجوقیان روم تا زمان حمله‌ی مغول در سال ۱۲۴۳ بر آناتولی حکومت می‌کردند. در اواخر سده‌ی سیزدهم، عثمانی‌ها مقامات سلطنتی را متحد کرده و [[بالکان]] را نیز فتح کردند و ترک‌سازی آناتولی در طول امپراتوری عثمانی افزایش یافت. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
پس از فتح [[قسطنطنیه]] (استانبول) در سال ۱۴۵۳ توسط محمد دوم، توسعه‌ی عثمانی در دوران سلیم یکم ادامه یافت. در زمان سلطنت سلیمان یکم، امپراتوری عثمانی تبدیل به یک قدرت جهانی شد. از اواخر سده‌ی هجدهم به بعد، قدرت امپراتوری با از دست دادن تدریجی مناطق آن کاهش یافت. محمود دوم دوره‌ی مدرن‌سازی را در اوایل سده‌ی نوزدهم آغاز کرد. | پس از فتح [[قسطنطنیه]] (استانبول) در سال ۱۴۵۳ توسط محمد دوم، توسعه‌ی عثمانی در دوران سلیم یکم ادامه یافت. در زمان سلطنت سلیمان یکم، امپراتوری عثمانی تبدیل به یک قدرت جهانی شد. از اواخر سده‌ی هجدهم به بعد، قدرت امپراتوری با از دست دادن تدریجی مناطق آن کاهش یافت. محمود دوم دوره‌ی مدرن‌سازی را در اوایل سده‌ی نوزدهم آغاز کرد. | ||
در سال ۱۹۰۸ انقلاب ترکان جوان، اقتدار سلطان را محدود کرد و پس از یک تعلیق ۳۰ | در سال ۱۹۰۸ انقلاب ترکان جوان، اقتدار سلطان را محدود کرد و پس از یک تعلیق ۳۰ ساله، بازگرداندن مجلس عثمانی این امپراتوری را وارد دوران جدیدی کرد که احزاب مختلفی در آن فعال شدند. کودتای سال ۱۹۱۳ میلادی کشور را تحت کنترل سه پاشا قرار داد، که باعث شد در سال ۱۹۱۴ امپراتوری به نفع قدرت‌های مرکز وارد جنگ جهانی اول شود. در طول جنگ جهانی اول، دولت عثمانی مرتکب نسل‌کشی‌هایی علیه ارمنی‌ها، یونانی‌ها، آشوری‌ها شد. پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، امپراتوری عثمانی تجزیه شد و به چندین کشور کوچک تقسیم گشت. | ||
جنگ استقلال ترکیه علیه نیروهای متفقین منجر به الغای سلطنت در ۱ نوامبر ۱۹۲۲ شد. امضای [[پیمان لوزان]] (که جایگزین معاهده سور شد) در ۲۴ ژوئیه‌ی ۱۹۲۳ حکومت ترکیه در ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ به جمهوری تغییر یافت. با اصلاحاتی که که توسط [[مصطفی کمال آتاترک]] اولین [[رئیس‌جمهور]] کشور آغاز گردید، ترکیه به یک [[جمهوری سکولار]]، واحد و پارلمانی تبدیل شد. ترکیه نقش برجسته‌ای در [[جنگ کُره]] داشت و در سال ۱۹۵۲ به ناتو پیوست. این کشور در نیمه‌ی دوم سده‌ی بیستم چندین کودتای نظامی را تجربه کرد. اقتصاد کشور ترکیه در دهه‌ی ۱۹۸۰ آزاد گردید و منجر به رشد اقتصادی قوی‌تر و ثبات سیاسی شد. در سال ۲۰۱۷ واسطه‌ی همه‌پرسی، جمهوری پارلمانی با یک نظام ریاستی جایگزین شد. | جنگ استقلال ترکیه علیه نیروهای متفقین منجر به الغای سلطنت در ۱ نوامبر ۱۹۲۲ شد. امضای [[پیمان لوزان]] (که جایگزین معاهده سور شد) در ۲۴ ژوئیه‌ی ۱۹۲۳ حکومت ترکیه در ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ به جمهوری تغییر یافت. با اصلاحاتی که که توسط [[مصطفی کمال آتاترک]] اولین [[رئیس‌جمهور]] کشور آغاز گردید، ترکیه به یک [[جمهوری سکولار]]، واحد و پارلمانی تبدیل شد. ترکیه نقش برجسته‌ای در [[جنگ کُره]] داشت و در سال ۱۹۵۲ به ناتو پیوست. این کشور در نیمه‌ی دوم سده‌ی بیستم چندین کودتای نظامی را تجربه کرد. اقتصاد کشور ترکیه در دهه‌ی ۱۹۸۰ آزاد گردید و منجر به رشد اقتصادی قوی‌تر و ثبات سیاسی شد. در سال ۲۰۱۷ واسطه‌ی همه‌پرسی، جمهوری پارلمانی با یک نظام ریاستی جایگزین شد. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
اقتصاد ترکیه که در میان اقتصادهای نوظهور و پیشرو در رشد طبقه‌بندی می‌شود، ترکیه در لیست [[فهرست کشورها بر اساس تولید ناخالص داخلی|بزرگترین اقتصادهای جهان]] در رتبه بیستمین قرار دارد و از لحاظ [[فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)|بزرگترین اقتصادهای جهان از لحاظ قدرت خرید]]، دوازدهمین رتبه محسوب می‌شود. ترکیه علاوه بر عضویت در [[ناتو]]، عضو [[سازمان ملل متحد]]، [[صندوق بین‌المللی پول]] و [[بانک جهانی]] و یکی از اعضای مؤسس [[سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی|سازمان همکاری و توسعه‌ی اقتصادی]]، [[سازمان امنیت و همکاری اروپا]]، [[سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه]]، [[سازمان همکاری اسلامی]]، [[سازمان دولت‌های ترک]] و [[گروه ۲۰]] است. | اقتصاد ترکیه که در میان اقتصادهای نوظهور و پیشرو در رشد طبقه‌بندی می‌شود، ترکیه در لیست [[فهرست کشورها بر اساس تولید ناخالص داخلی|بزرگترین اقتصادهای جهان]] در رتبه بیستمین قرار دارد و از لحاظ [[فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)|بزرگترین اقتصادهای جهان از لحاظ قدرت خرید]]، دوازدهمین رتبه محسوب می‌شود. ترکیه علاوه بر عضویت در [[ناتو]]، عضو [[سازمان ملل متحد]]، [[صندوق بین‌المللی پول]] و [[بانک جهانی]] و یکی از اعضای مؤسس [[سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی|سازمان همکاری و توسعه‌ی اقتصادی]]، [[سازمان امنیت و همکاری اروپا]]، [[سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه]]، [[سازمان همکاری اسلامی]]، [[سازمان دولت‌های ترک]] و [[گروه ۲۰]] است. | ||
ترکیه در سال ۱۹۵۰ یکی از اعضای اولیه‌ی [[شورای اروپا]] بود، | ترکیه در سال ۱۹۵۰ یکی از اعضای اولیه‌ی [[شورای اروپا]] بود، در سال ۱۹۶۳ نیز به عضو وابسته‌ی [[اتحادیه اقتصادی اروپا]] تبدیل شد. ترکیه در سال ۱۹۹۵ نیز به اتحادیه‌ی گمرکی اتحادیه اروپا پیوست و مذاکرات الحاق به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۵ آغاز کرد. ترکیه دارای میراث فرهنگی غنی است که بر اساس قرن‌ها تاریخ و نفوذ مردمان مختلفی که در طول چندین هزار سال در قلمرو آن ساکن بوده‌اند، شکل گرفته است. این کشور خانه‌ی ۱۹ سایت میراث جهانی یونسکو است و یکی از پربازدیدترین کشورهای جهان محسوب می‌شود. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۶
تُرکیه (ترکی استانبولی: Türkiye [ˈtyɾcije])، با نام رسمی جمهوری ترکیه، کشوری قرار گرفته در دو قاره آسیا و اروپا است، که بخش عمده‌ی آن در آناتولی در غرب آسیا قرار دارد و بخش کوچکی از آن در اروپای جنوب شرقی واقع شده‌است.
ترکیه از شرق با ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، از جنوب با سوریه و دریای مدیترانه، از جنوب شرقی با عراق، از شمال با دریای سیاه، از شمال شرقی با گرجستان، از غرب با دریای اژه، از شمال غربی با یونان و بلغارستان مرز مشترک دارد، همچنین کشور قبرس در سواحل جنوبی این کشور واقع شده‌است و اکثریت جمعیت این کشور را نیز ترک‌ها تشکیل می‌دهند و کردها اقلیت قابل‌توجهی در این کشور هستند. شهر آنکارا پایتخت ترکیه است، این در حالی که است که شهر استانبول بزرگترین شهر و مرکز مالی این کشور است.
کشور ترکیه‌ی امروزی یکی از اولین سکونت گاه‌های جهان است و مکان‌های مهم دوران نوسنگی مانند گوبکلی‌تپه و تمدن‌های باستانی از جمله حتیان، فارسی‌زبانان، یونانیان میسنی، هیتی‌ها، آناتولیایی‌های باستان و دیگران در آن ساکن بوده اند.
پس از پیروزی‌های اسکندر مقدونی که با عصر هلنیستی آغاز شد، اغلب مناطق باستانی در کشور ترکیه‌ی امروزی از نظر فرهنگی هلنیستی بود که در دوران بیزانس به همان شکل ادامه یافت. سلجوقیان در سده‌ی یازدهم مهاجرت‌شان به ترکیه‌ی امروزی را آغاز کردند و سلجوقیان روم تا زمان حمله‌ی مغول در سال ۱۲۴۳ بر آناتولی حکومت می‌کردند. در اواخر سده‌ی سیزدهم، عثمانی‌ها مقامات سلطنتی را متحد کرده و بالکان را نیز فتح کردند و ترک‌سازی آناتولی در طول امپراتوری عثمانی افزایش یافت.
پس از فتح قسطنطنیه (استانبول) در سال ۱۴۵۳ توسط محمد دوم، توسعه‌ی عثمانی در دوران سلیم یکم ادامه یافت. در زمان سلطنت سلیمان یکم، امپراتوری عثمانی تبدیل به یک قدرت جهانی شد. از اواخر سده‌ی هجدهم به بعد، قدرت امپراتوری با از دست دادن تدریجی مناطق آن کاهش یافت. محمود دوم دوره‌ی مدرن‌سازی را در اوایل سده‌ی نوزدهم آغاز کرد.
در سال ۱۹۰۸ انقلاب ترکان جوان، اقتدار سلطان را محدود کرد و پس از یک تعلیق ۳۰ ساله، بازگرداندن مجلس عثمانی این امپراتوری را وارد دوران جدیدی کرد که احزاب مختلفی در آن فعال شدند. کودتای سال ۱۹۱۳ میلادی کشور را تحت کنترل سه پاشا قرار داد، که باعث شد در سال ۱۹۱۴ امپراتوری به نفع قدرت‌های مرکز وارد جنگ جهانی اول شود. در طول جنگ جهانی اول، دولت عثمانی مرتکب نسل‌کشی‌هایی علیه ارمنی‌ها، یونانی‌ها، آشوری‌ها شد. پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، امپراتوری عثمانی تجزیه شد و به چندین کشور کوچک تقسیم گشت.
جنگ استقلال ترکیه علیه نیروهای متفقین منجر به الغای سلطنت در ۱ نوامبر ۱۹۲۲ شد. امضای پیمان لوزان (که جایگزین معاهده سور شد) در ۲۴ ژوئیه‌ی ۱۹۲۳ حکومت ترکیه در ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ به جمهوری تغییر یافت. با اصلاحاتی که که توسط مصطفی کمال آتاترک اولین رئیس‌جمهور کشور آغاز گردید، ترکیه به یک جمهوری سکولار، واحد و پارلمانی تبدیل شد. ترکیه نقش برجسته‌ای در جنگ کُره داشت و در سال ۱۹۵۲ به ناتو پیوست. این کشور در نیمه‌ی دوم سده‌ی بیستم چندین کودتای نظامی را تجربه کرد. اقتصاد کشور ترکیه در دهه‌ی ۱۹۸۰ آزاد گردید و منجر به رشد اقتصادی قوی‌تر و ثبات سیاسی شد. در سال ۲۰۱۷ واسطه‌ی همه‌پرسی، جمهوری پارلمانی با یک نظام ریاستی جایگزین شد.
اقتصاد ترکیه که در میان اقتصادهای نوظهور و پیشرو در رشد طبقه‌بندی می‌شود، ترکیه در لیست بزرگترین اقتصادهای جهان در رتبه بیستمین قرار دارد و از لحاظ بزرگترین اقتصادهای جهان از لحاظ قدرت خرید، دوازدهمین رتبه محسوب می‌شود. ترکیه علاوه بر عضویت در ناتو، عضو سازمان ملل متحد، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی و یکی از اعضای مؤسس سازمان همکاری و توسعه‌ی اقتصادی، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه، سازمان همکاری اسلامی، سازمان دولت‌های ترک و گروه ۲۰ است.
ترکیه در سال ۱۹۵۰ یکی از اعضای اولیه‌ی شورای اروپا بود، در سال ۱۹۶۳ نیز به عضو وابسته‌ی اتحادیه اقتصادی اروپا تبدیل شد. ترکیه در سال ۱۹۹۵ نیز به اتحادیه‌ی گمرکی اتحادیه اروپا پیوست و مذاکرات الحاق به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۵ آغاز کرد. ترکیه دارای میراث فرهنگی غنی است که بر اساس قرن‌ها تاریخ و نفوذ مردمان مختلفی که در طول چندین هزار سال در قلمرو آن ساکن بوده‌اند، شکل گرفته است. این کشور خانه‌ی ۱۹ سایت میراث جهانی یونسکو است و یکی از پربازدیدترین کشورهای جهان محسوب می‌شود.