ترجمه
ترجمه یا برگردان فرآیندی است که طی آن یک متن، نوشته یا گفت و گو از زبانی به زبان دیگر درمی‌آید. طی ترجمه، محتوای مورد نظر از زبان مبدأ به زبان مقصد برردانده می‌شود در حالی که معنای آن نیز به درستی منتقل می‌شود.
به کسی که فرایند ترجمه را انجام می|دهد مترجم می‌گویند. وظیفه مترجم برقراری تعادل مناسب میان حفظ معنای تن اصلی و متن ایجاد شده است درحالی که متن ایجاد شده در زبان مقصد، یک متن استاندارد و درست باشد.
احساس، لحن و معنا باید از متن مبدا به درستی به متن مقصد منتقل شود. در واقع ترجمه انتقال معنا و مفهوم از یک متن به متن دیگر در زبان‌های متفاوت است به گونه‌ای که اطلاعات از متن مبدا به متن مقصد به شیوایی انتقال پیدا کند.
انواع ترجمه
ترجمه دارای انواع مختلفی است که رایج‌ترین آن عبارتند از:
ترجمه آزاد
در ترجمه آزاد نویسنده پایبند به اصطلاحات و جملات متن نمی‌ماند و از عبارات و اصطلاحات دلخواه خود برای نوشتن متن و انتقال معنا استفاده می‌کند.
ترجمه داستانی
در این نوع ترجمه، مترجم متن را به صورت داستان یا روایت ترجمه می‌کند. او آچه از متن مبدا درمی‌یابد را در متن مقصد به صورت داستانی و روایی می‌اورد.
ترجمه معنوی
ترجمه معنوی را بهترین نوع ترجمه می‌دانند. در این نوع ترجمه با توجه به نحوه ترکیب جملات در زبان مقصد، ترجمه متن صورت می گیرد.
ترجمه تحت‌اللفظی
ترجمه تحت‌الفظی همانگونه که از نامش پیداست به معنای ترجمه کلمه به کلمه است و معمولا توجه چندانی به ترکیب کلمات و قرار دادن آن‌ها در جایگاه مناسبشان نمی‌شود.
تکنیکهای ترجمه
برای ترجمه یک متن از یک زبان به زبان دیگر، تکنیکهای مختلفی وجود دارد که هر مترجم بسته به نوع متن و سلیقه خود، از یک یا چند نوع از این تکنیک‌ها استفاده می‌کند. برخی از این تکنیک‌ها عبارتند از:
- واژه به واژه: گاهی اوقات براساس متن مبدا، ترجمه متن باید واژه به واژه صورت گیرد.
- جابجا سازی: در این تکنیک می‌توان گاه از قید به عنوان صفت استفاده کرد. مشروط به اینکه معنای نوشته اصلی تغییر نکند.
- انطباق: در این تکنیک مترجم باید براساس فرهنگ متفاوتی که متن مبدا نوشته شده از لغات معادل استفاده کند به نحوی که با فرهنگ زبان مقصد سازگار باشد.
- کمبود پوشی: زمانی که برگرداندن از زبان مبدا به زبان مقصد، معنای زبان مبدا از بین برود از کمبود پوشی استفاده می‌شود.
- بازآفرینی: گاهی اوقات، براساس متن مبدا، مترجم باید متن را بازآفرینی کند.
- قرض گرفتن لغات: گاهی اوقات به دلیل نامفهوم بودن کلمه و یا واژه، نیاز است از در حین برگرداندن به زبان دیگر، از لغات متن مبدا قرض گرفته شود.
- واژه برساخت: همان نگارش جز به جز زبان مبدا به زبان دیگر است.
ترجمه انسانی
به طور معمول ترجمه باید توسط انسان انجام شود. در ترجمه انسانی، یک یا چند مترجم متن را از زبان مبدأ به زبان مقصد تبدیل می‌کنند. در ترجمه انسانی ممکن است از برخی ابزار کمکی میز استفاده شود اما بار اصلی برگردان متن به عهده مترجم است. ترجمه انسانی معمولاً گران‌تر از ترجمه خودکار است و زمان بیشتری برای انجام نیاز دارد اما غالبا اشتباه کمتری در آن رخ می‌دهد و توجه به نکات فرهنگی در آن بیشتر است.
مزایای ترجمه انسانی
- در ترجمه انسانی مترجم می‌تواند نکات دقیق و ظریفی مانند طعنه، طنز، یا معنای مضاعف را که ممکن است از دایره فهم ماشین‌ها خارج باشند، به تصویر بکشد.
- مترجم که در یک موضوع یا زمینه تخصص دارند می‌توانند از دانش مربوط به حوزه خود برای انجام ترجمه باکیفیت استفاده کنند. استفاده از مترجم انسانی در ترجمه متون علمی و تخصصی و مقالات علمی کاربرد بیشتری دارد.
- مترجم انسانی می‌تواند از ترجمه‌های تحت‌اللفظی که ممکن است در زبان مقصد عجیب‌وغریب به نظر برسد دوری کند و ترجمه‌ای جذاب‌تر ارائه کند.
ترجمه ماشینی یا خودکار
ترجمه ماشینی یا Machine translation, MT حالتی از ترجمه است که در آن از نرم‌افزار برای تبدیل خودکار متن از زبان مبدأ به زبان مقصد استفاده می‌شود و انسان دخالتی در آن ندارد. ابزارهای مدرن ترجمه ماشینی از هوش مصنوعی برای تجزیه‌وتحلیل متن استفاده می‌کنند.
مزایای ترجمه ماشینی
- ترجمه ماشینی بسیار سریع‌تر از ترجمه انسانی است و برای افرادی که نیاز به ترجمه سریع متنی دارند کاربرد زیادی دارد.
- ترجمه ماشینی مقرون به‌صرفه‌تر از ترجمه انسانی است و به این دلیل که زمان کمتری دارد، معمولا هزینه کمتری دارد. این نوع ترجمه گزینه خوبی برای کسب‌وکارهایی است که منابع مالی کمی دارند.