مترجم
مترجم یا برگرداننده به شخص یا ابزاری گفته می‌شود که یک متن یا گفت‌و گو یا صوت را از یک زبان به یک زبان دیگر برگرداند.
مترجم باید به همه اجزای زبان مبدا و مقصد مسلط باشد. عملی که مترجم انجام می‌دهد ترجمه یا برگردان نامیده می‌شود.
مترجم ممکن است یک شخص باشد که ممکن است ترجمه عمومی یا تخصصی انجام دهد. در ترجمه تخصصی شخص مترجم باید به اصطلاحات و اطلاعات متن تخصصی تسلط کافی داشته باشد.
همچنین مترجم ممکن است یک ابزار باشد. ابزارهای ترجمه امروزه به صورت نرم‌افزار و افزونه‌های هوشمند هستند که بر روی دستگاه‌های مختلف ازجمله تلفن همراه یا رایانه نصب می‌شوند. برخی مترجم‌های برخط نیز در بستر سایت‌های اینترنتی، امکان ترجمه هم‌زمان مت نرا برای افراد فراهم کرده است.
متون ترجمه شده چند دسته اند. ازجمله:
- اسناد و مدارک قانونی: مانند قراردادهای کاری، مدارک تحصیلی و...
- متون ادبی: مانند رمان، شعر، نمایش‌نامه، فیلم‌نامه و...
- مربوط به رسانه: مانند ترجمه فیلم‌ها، تهیه زیرنویس برای فیلم‌ها و...
- متون آموزشی: مانند کتاب‌های درسی، راهنمای سفر، راهنمای وسایل و ابزارآلات و...
- متون علمی: مانند مقالات، پژوهش‌ها و...
وظایف مترجم
هر مترجم برای ترجمه یک متن از زبان مبدا به مقصد باید اصولی را رعایت کند. برخی از وظایف یک مترجم به این شرح است:
- آشنایی با اصول نگارشی، جمله‌بندی و قواعد زبان مبدا و مقصد.
- نوشتن متن مقصد به صورت اصولی و مطابق با شیوه نگارشی متن مبدا.
- تسلط کافی بر واژه‌شناسی فنی
- مشورت با متخصصان حوزه‌ای که متن مورد ترجمه در آن مورد است.
واژه‌شناسی
مترجم. [ م ُ ت َ ج َ ] به معنی ترجمه کننده یا برگرداننده واژه‌ای با ریشه عربی است.
معادل انگلیسی این واژه عبارت است از: traslator, interpreter, dragoman, translator
مترادف‌های این واژه عبارتند از: برگرداننده، ترجمان، دیلماج، گزارنده، مفسر
معادل فارسی مترجم برگرداننده، ترجمان و ترزبان است.
بر اساس لغت‌نامه دهخدا
مترجم. [ م ُ ت َ ج ِ ] ( ع ص ) ترجمه کننده. ( غیاث ) ( آنندراج ). ترجمان. دیلماج. ( یاد داشت به خط مرحوم دهخدا ). مأخوذ ازتازی ، ترجمان و ترجمه کننده و معنی کننده و تاجُران.( ناظم الاطباء). کسی که کلامی را به زبانی دیگر برگرداند چنانکه فرانسه را به پارسی
براساس فرهنگ معین
(مُ تَ جِ ) [ ع . ] (اِفا. ) کسی که مطلبی را از زبانی به زبان دیگر ترجمه کند.
(مُ تَ جَ ) [ ع . ] (اِمف .) از زبان دیگر گردانده ، ترجمه شده .