شهر

شهر مکانی با تراکم بالای جمعیت ساکن و مرکزیت سیاسی، اداری و تاریخی است که در آن، مردم به صورت گروهی و در محله‌ها و مجتمع‌های مسکونی زندگی و فعالیت می‌کنند. شغل اصلی مردم در شهرها شامل ارائه خدمات، تولید محصولات، تحصیل و گاهی کشاورزی است. معمولا شهرها توسط حکومت‌ها به عنوان شهر شناخته شده و دارای مختصات شهری هستند که از طریق دولتی محلی(شهرداری)، اداره می‌شود.

نمایی از شهر تهران یک کلانشهر ایرانی

شاخصه‌های تفکیک شهر از روستا:

1. میزان و ترکیب جمعیت
2. وضعیت و نوع فعالیت اقتصادی
3. درجه اشتغال و قشربندی اجتماعی
4. درجه پیچیدگی روابط و مناسبات
5. چگونگی بهره‌گیری از نهادهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی
6. وسعت و تراکم ساختمانی

واژه شناسی

واژه شهر از پارسی میانه شهر و از پارسی باستان χşaθra- گرفته شده‌است. xšaθra در پارسی باستان به معنای پادشاهی بوده‌است. پولیس در زبان یونانی به معنای کلمه شهر یا شهرستان در یونان باستان بود. پرسپولیس نیز در برخی از منابع معنی شهر پارس (پاسارگاد) است.

واژه شهر در روزگار باستان مفهوم وسیع‌تری داشت و به معنای کشور، استان و ایالت و دولت به کار می‌رفت. این واژه بعدها با گذشت زمان مفهوم کوچک‌تری یافت و همپایه شهر به معنای کنونی آن گردید.

معیار

از سال ۱۳۳۵ معیارهای مشخصی برای تبدیل روستا به شهر در نظر گرفته شد که از جمله آن، داشتن حداقل ۵ هزار نفر جمعیت بود. این مقدار در سال ۱۳۶۵ به ۱۰ هزار نفر افزایش یافت تا اینکه با تغییر دوباره قانون در سال ۱۳۷۱، مقدار کمینه برداشته شد و هر نقطه دارای شهرداری به عنوان شهر شناخته شد. این تغییر قانون در دوره ده‌ساله ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸، باعث ایجاد بیش از ۴۰۰ شهر شد و نقش مهمی در افزایش درصد شهرنشینی ایران به بیش از ۷۰ درصد داشته‌است. امروزه ایران دارای بیش از 1000 شهر است.

رشد و توسعه شهرها در ایران بر مبنای طرح‌های توسعه شهری در ایران همچون طرح هادی شهری، طرح جامع شهری و طرح تفصیلی شهری است، که جزئیات و نقشه توسعه و گسترش هر شهر را مشخص می‌سازد.

واحد تقسیمات کشوری	مسئول	نهاد	نوع	مرکز
کشور	وزیر کشور	وزارت کشور	دولتی	پایتخت
استان	استاندار	استانداری		مرکز استان
شهرستان	فرماندار	فرمانداری (ویژه)		مرکز شهرستان
بخش	بخشدار	بخشداری		مرکز بخش
دهستان	بخشدار	بخشداری		مرکز دهستان
شهر	شهردار	شهرداری	عمومی غیردولتی	–
روستا	دهیار	دهیاری		–