کلانشهر
کَلانشهر یا مادَرشهر عباراتی است که برای شهرهای بزرگ و پرجمعیت بهکار میرود. کلانشهر معمولاً از مجموعه یک شهر اصلی و تعدادی شهر حومهای تشکیل شدهاست.
کلانشهرها اغلب اهمیت سیاسی، اقتصادی، بازرگانی و فرهنگی بالایی دارند و از مراکز مهم اقتصادی و تجاری هر کشوری بهحساب میآیند. همچنین کلانشهرها از امکانات ورزشی، فرهنگی، آموزشی و گردشگری بیشتری نسبت به باقی شهرها برخوردارند و بههمین دلیل، پذیرای گردشگران و مسافران دیگر شهرها و کشورها هستند.
تعریف ایرانی کلانشهر
همانطور که مفهوم شهر در کشورهای گوناگون یکسان نیست، تقسیمبندی انواع شهرها نیز برحسب میزان جمعیت پذیری، سطح فعالیتها و حوزه نفوذ شهر در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است.
در ادبیات رایج کشور ایران اصطلاح کلانشهر به شهرهایی اطلاق میشود که بیش از یک میلیون نفر جمعیت داشته و واجد مرکزیتی اقتصادی - سیاسی که در مقیاس ناحیهای یا ملی از موقعیتی مرکزی برخوردار باشد.
محمد سعیدیکیا وزیر وقت مسکن و شهرسازی، تعریف کلانشهر را در سال ۱۳۸۷ در شورای عالی شهرسازی و معماری اصلاح کرد و مطابق آن شهرهای با جمعیت بیش از نیم میلیون نفر کلانشهر محسوب میشوند. در ایران تنها شهرهای بالای یک میلیون نفر میتوانند از مزایای قانون مالیات بر ارزش افزوده بهره بیشتری ببرند. با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری شهرهای زیر یک میلیون نفر میتوانند به صورت رسمی و قانونی کلانشهر شوند اما نمیتوانند از قانون مالیات بر ارزش افزوده بهره بیشتری ببرند.
اکنون شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم ، اهواز و رشت به صورت رسمی کلانشهر محسوب میشوند.
تعریف جهانی کلانشهر
از دیدگاه سازمان ملل متحد کلانشهر یا مادرشهر به آن دسته از شهرها گفته میشود که جمعیتی بیش از ۴ میلیون نفر داشته باشند و از لحاظ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و بازرگانی از اهمیت بالایی برخوردار باشند.
مطابق تعریف سازمان ملل متحد تهران تنها کلانشهر و مادرشهر کشور ایران است.