آیدا پناهنده
آیدا پناهنده (متولد ۱۷ شهریور ۱۳۵۸، تهران) فیلمساز، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده است.
او تحصیلاتش را در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر گذراند. پناهنده ابتدا به فعالیت ادبی و نوشتن داستان کوتاه پرداخت. اولین داستان کوتاه او با نام «آنا» در شماره نهم مجله کارنامه در اسفندماه ۱۳۷۸به سردبیری هوشنگ گلشیری منتشر شد. پناهنده در کنار فعالیت ادبی، فعالیت‌های سینمایی خود را با ساخت فیلم‌های کوتاه شانزده میلیمتری آغاز کرد و بعد از چند فیلم کوتاه، اولین فیلم کوتاه موفق خود را به نام «آن دست‌ها» (۱۳۸۴) به تهیه کنندگی مادرش ساخت.
آیدا پناهنده اولین فیلم بلند تلویزیونی خود را به نام «قصه داوود و قمری» (۱۳۸۸) به تهیه کنندگی کیانوش عیاری و محصول مرکز سیما فیلم ساخت. او ساخت فیلم سینمایی بلند را با فیلم ناهید(۱۳۹۳) به تهیه کنندگی بیژن امکانیان و محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی آغاز کرد.
از جمله افتخارات آیدا پناهنده می توان به کسب جایزه آینده نویدبخش از جشنواره فیلم کن، کسب جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره براتیسلاوا ـ اسلواکی و کسب سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه از سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر اشاره کرد. آیدا پناهنده نویسندگی آثاری همچون زالاوا، تی تی، اسرافیل، ناهید و پاییز نیکایدوها و کارگردانی آثاری همچون تی تی، اسرافیل و ناهید را در کارنامه هنری خود دارد.
او اغلب فیلم‌هایش را بر محوریت زنان و چالش‌های فردی و اجتماعی آن‌ها در بستر فرهنگی سنتی یا نیمه‌سنتی شهرهای کوچک و متوسط ایران ساخته است. وی بارها تأکید کرده است که رخشان بنی‌اعتماد تأثیر شگرفی بر نگاه و سبک او گذاشته است.
آثار هنری آیدا پناهنده
فیلم‌های سینمایی
| نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ناهید | نویسند و کارگردان | ۱۳۹۳ | نویسنده همکار: ارسلان امیری- تهیه کننده: بیژن امکانیان |
| اسرافیل | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۵ | نویسنده همکار: ارسلان امیری- تهیه کننده: مستانه مهاجر |
| پاییز نیکایدوها | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۷ | نویسنده همکار: ارسلان امیری- تهیه کننده: نایومی کاواسه (محصول مشترک ژاپن و هنگ کنگ) |
| تی تی | نویسنده، کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۹۹ | نویسنده همکار: ارسلان امیری |
| زالاوا | نویسنده | ۱۳۹۹ | کارگردان: ارسلان امیری- تهیه کننده: سمیرا برادری، روح الله برادری |
فیلم‌های تلویزیونی
| نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
|---|---|---|---|
| گمشده در تاریکی | نویسنده | ۱۳۸۷ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/ کارگردان: مازیار میری |
| قصهٔ داوود و قمری | نویسنده و کارگردان | ۱۳۸۸ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/ تهیه کننده: کیانوش عیاری |
| آبروی از دست رفتۀ آقای صادقی | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۰ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/ تهیه کننده: مهدی شفیعی |
| از جنوب شرقی | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۱ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/تهیه کننده: یاسر خیّر |
سریال‌های نمایش خانگی
| نام اثر | سمت | سال ساخت |
|---|---|---|
| در انتهای شب | کارگردان | 1403 |
فیلم‌های مستند
| نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ایراندخت | کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۷ | مستند کوتاه |
| خانۀ قمر خانم | کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۹ | مستند بلند |
| دوستان و برادران | کارگردان | ۱۳۹۴ | مستند بلند |
فیلم‌های کوتاه
| نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
|---|---|---|---|
| قوطی حلبی- بازار | نویسنده و کارگردان | ۱۳۷۸ | شانزده میلیمتری- فیلم دانشجویی |
| رمولوس | نویسنده و کارگردان | ۱۳۸۰ | شانزده میلیمتری- فیلم دانشجویی |
| تاکسونومی | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۲ | تهیه کننده: آیدا پناهنده |
| آن دست ها | نویسنده و کارگردان | ۱۳۸۴ | تهیه کننده: نزهت ریاضی |
| روشنایی های شهر | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۶ | تهیه کننده: آیدا پناهنده |
| تاج خروس | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۷ | محصول انجمن سینمای جوانان ایران |
| گلدان های زمستانی | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۸ | نیمه بلند/ محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی |
جوایز و جشنواره‌ها
فیلم‌های کوتاه
- برنده بهترین فیلم بخش نگاه نو (آن دست ها)، بیست و دومین جشنواره ملی و دهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران
- کاندیدای بهترین فیلم کوتاه داستانی (آن دست ها)، جشن خانه سینما ۱۳۸۴
- منتخب بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر
- برنده دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه داستانی (روشنایی های شهر)، جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران
- برنده جایزه سوم بهترین فیلم کوتاه داستانی (روشنایی های شهر)، سومین جشنواره کوثر، مشهد
- کاندیدای بهترین فیلم کوتاه داستانی (روشنایی های شهر) جشن خانه سینما
- برنده جایزه بهترین کارگردانی داستانی (تاج خروس)، دوازدهمین جشن خانه سینما / نخستین دورۀ آکادمی فیلم کوتاه ایران (اولین جشن مستقل فیلم کوتاه)
- برنده جایزه بهترین کارگردانی (تاج خروس)، بیست و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران
- برنده جایزه بهترین استعداد جوان (تاج خروس)، بیست و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران
- حضور در هفتمین کمپ استعدادهای جوان برلین
- برنده جایزه بهترین فیلم (گلدان های زمستانی)، ششمین جشنواره «آیینه و آفتاب»
فیلم‌های مستند
- جایزه تندیس بهترین کارگردانی مستند بلند (خانه قمرخانم)، پانزدهمین جشن خانه سینما
- کاندیدای بهترین فیلم، بهترین تصویربرداری، بهترین صدابرداری و صداگذاری (خانه قمرخانم)، پانزدهمین جشن خانه سینما
فیلم‌های تلویزیونی
- کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین فیلم ویدئویی، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه، بهترین بازیگر زن، بهترین بازیگر مرد (قصۀ داوود و قمری) بیست و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر- بخش ویدئویی
- برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی (قصۀ داوود و قمری) بیست و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر - بخش ویدئویی
- برنده یاس زرین بهترین فیلمنامه (آبروی از دست رفتۀ آقای صادقی)، نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم های ویدئویی تهران
- برندهٔ بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد، بهترین تصویربرداری و بهترین فیلمنامه (آبروی از دست رفتۀ آقای صادقی)ُ جشنواره بین‌المللی جام جم
- برنده یاس زرین بهترین کارگردانی در بخش «خاطره یاس ها» (از جنوب شرقی) دومین جشنواره بین المللی فیلم یاس
فیلم‌های سینمایی
- منتخب بخش نگاه نو Un Certain Regard شصت و هشتمین جشنواره کن ۲۰۱۵ - فرانسه
- برنده جایزهٔ «آینده نویدبخش» جشنواره کن ۲۰۱۵
- برنده جایزهٔ راجر ایبرت، جشنواره فیلم شیکاگو- آمریکا
- برنده جایزهٔ انجمن منتقدان فرانسه، جشنواره فیلم‌های مستقل بوردو
- برنده جایزه دوربین کوچک طلایی جایزۀ ویژۀ هیئت داوران، بهترین فیلمبرداری (مرتضی قیدی)، فستیوال برادران ماناکی- مقدونیه
- برنده جایزه بهترین کارگردانی، فستیوال فیلم براتیسلاوا- اسلواکی
- بهترین بازیگر مرد (نوید محمدزاده)، فستیوال فیلم براتیسلاوا- اسلواکی
- برنده جایزه شیکای طلایی بهترین فیلم، جشنواره بین‌المللی فیلم نارا، ژاپن
- برنده جایزه خنجر طلایی بهترین فیلم خارجی، فستیوال بین المللی فیلم مسقط، عمان
- کاندیدای بهترین فیلم انجمن منتقدین جشنواره فیلم هامبورگ
- کاندیدای اسب برنزی بهترین فیلم، جشنواره فیلم استکهلم- سوئد
- کاندیدای بهترین فیلمنامه، سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر، بخش نگاه نو
- منتخب جشنواره بین‌المللی فیلم لندن BFI London Film Festival ۲۰۱۷ - انگلستان
- کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (هدیه تهرانی) سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
- کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
- کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین بهترین عکاسی فیلم، سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
- برنده جایزه FIFOG نقره ای بهترین فیلم، سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های شرقی ژنو، سوییس
- برنده جایزه New Talent Award (بهترین فیلم اول یا دوم)، ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم دهوک، اقلیم کردستان
- لوح تقدیر بهترین پیرنگ داستانی، هفتمین جشن انجمن فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران
- برنده جایزه NETPAC، فستیوال فیلم های فیلم های ایرانی استرالیا
- برنده جایزه بهتری فیلم، فستیوال CineIran - کانادا
- برنده جایزه بهتری تدوین، فستیوال CineIran - کانادا
- برنده بهترین فیلم از نگاه تماشاگران فستیوال فیلم Sheed دالاس- آمریکا
- کاندیدای بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر زن (هدیه تهرانی) و بهترین بازیگر مرد (پژمان بازغی)، فستیوال فیلم Sheed دالاس- آمریکا
پاییز نیکایدوها
- فیلم افتتاحیۀ پنجمین فستیوال بین المللی فیلم نارا – ژاپن
- منتخب چهل و سومین فستیوال بین المللی فیلم هنگ کنگ
- اکران سراسری در کشور ژاپن از ژانویه ۲۰۱۹
- کاندیدای بهترین فیلمنامه، بهترین فیلمبرداری، بهترین موسیقی متن و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر/ این فیلم به دلیل حضور در جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو در دو بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی جشنواره سی و نهم فجر داوری نشد.
- کاندیدای بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین موسیقی متن، بهترین بازیگر نقش اول زن (الناز شاکردوست)، چهاردهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران
- برندۀ جایزۀ بهترین بازیگر زن نقش اول، الناز شاکردوست، چهاردهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران
- برنده جایزۀ بهترین بازیگر زن، الناز شاکردوست، بیست و ششمین فستیوال بین المللی سینمای مؤلف رباط مراکش
- برندۀ تقدیر ویژۀ منتقدان، بیست و ششمین فستیوال بین المللی سینمای مؤلف رباط مراکش
- برندۀ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، فستیوال بین المللی تصاویر نو پارسی- فرانسه
- برندۀ جایزۀ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (به‌طور مشترک با ارسلان امیری و تهمینه بهرام) از سی و نهمین دورۀ جشنواره فیلم فجر
- برندۀ جایزهٔ بزرگ بهترین فیلم از سی و ششمین دورهٔ هفتهٔ بین‌المللی منتقدان جشنواره فیلم ونیز
- برندۀ جایزه بهترین فیلم از نگاه هیئت داوران از فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی)
داوری‌ها
-دوازدهمین جشنواره فیلم کوتاه کل گراش - ۱۳۹۴
- هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم دهوک - کردستان عراق 2019
- یازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های مستند TRT ترکیه 2019
- چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند سینما حقیقت ۱۳۹۹
- سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان ۱۳۹۹
- بخش نگاه نو (فیلم‌های اول) سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۷
- سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران ۱۳۹۷
- بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم استکهلم Impact Award 2015