کابل
کابل بزرگ‌ترین شهر و پایتخت افغانستان است. این شهر در نیمه شرقی کشور واقع شده و مرکز ولایت کابل نیز است. کابل به ۲۲ منطقه شهری تقسیم شده و تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۲۵ جمعیت آن به ۷.۱۷ میلیون نفر برسد. در دوران معاصر، کابل به عنوان مرکز سیاسی، فرهنگی و اقتصادی افغانستان شناخته می‌شود. شهرنشینی سریع، کابل را به شهر اصلی کشور و هفتاد و ششمین شهر بزرگ جهان تبدیل کرده است.
موقعیت جغرافیایی
کابل امروزی در دره‌ای باریک در رشته‌کوه هندوکش و در کنار رود کابل قرار دارد. این شهر با ارتفاع ۱,۷۹۰ متری از سطح دریا، یکی از مرتفع‌ترین پایتخت‌های جهان است. مرکز شهر شامل محله‌های قدیمی مانند پل خشتی، خوابگاه، کهنه‌فروشی، سراجی، چنداول، شوربازار، ده‌افغانان و قادر دیوانه است.
تاریخچه
گفته می‌شود کابل بیش از ۳,۵۰۰ سال قدمت دارد و در زمان امپراتوری هخامنشی از آن یاد شده است. این شهر در تقاطع آسیا قرار دارد—تقریباً در میانه راه بین استانبول در غرب و هانوی در شرق—و به دلیل موقعیت استراتژیک خود در مسیرهای تجاری آسیای مرکزی و جنوبی اهمیت داشته است. کابل یکی از نقاط کلیدی جاده ابریشم باستان بود و به طور سنتی به عنوان محل تلاقی تاتارستان، هند و پارسیان شناخته می‌شد. در طول قرن‌ها، کابل تحت سلطه سلسله‌ها و امپراتوری‌های مختلفی از جمله سلوکیان، یونانیان باختری، موریاها، کوشانیان، شاهان هندو، ترکان غربی، شاهان ترک، سامانیان، خوارزمشاهیان، تیموریان، مغولان و آرمان رایامجهی‌ها قرار گرفت.
در قرن شانزدهم، امپراتوری مغول از کابل به عنوان پایتخت تابستانی استفاده کرد و در این دوره شهر شکوفا شد و اهمیتش افزایش یافت. پس از حمله نادرشاه افشار به هند، کابل برای مدتی کوتاه تحت کنترل افشاریان قرار گرفت تا اینکه در سال ۱۷۴۷ به حاکمیت محلی امپراتوری افغانستان درآمد. کابل در سال ۱۷۷۶، در زمان سلطنت تیمورشاه درانی (پسر احمدشاه درانی)، پایتخت افغانستان شد. در قرن نوزدهم، این شهر تحت اشغال بریتانیا قرار گرفت؛ پس از برقراری روابط خارجی و توافق‌نامه‌ها، بریتانیایی‌ها از افغانستان خارج شدند و به هند بریتانیایی بازگشتند.
جاذبه‌ها و تحولات معاصر
کابل به خاطر باغ‌های تاریخی، بازارها و کاخ‌هایش مانند باغ بابر، کاخ دارالامان و ارگ شهرت دارد. در نیمه دوم قرن بیستم، این شهر به یکی از مقاصد مسیر هیپی‌ها برای بسیاری از اروپاییان تبدیل شد و لقب «پاریس آسیای مرکزی» را به دست آورد. این دوره آرامش در سال ۱۹۷۸ با انقلاب ثور پایان یافت و مداخله نظامی شوروی در سال ۱۹۷۹، جنگ ده‌ساله شوروی-افغانستان را آغاز کرد. دهه ۱۹۹۰ با جنگ‌های داخلی میان گروه‌های مجاهدین که بسیاری از بخش‌های شهر را ویران کردند، همراه بود. در سال ۱۹۹۶، پس از چهار سال نبرد پراکنده، کابل به دست طالبان افتاد. این شهر تحت حاکمیت طالبان در سال ۲۰۰۱، پس از حملات ۱۱ سپتامبر در آمریکا و حمله تحت رهبری ایالات متحده به افغانستان، سقوط کرد. در سال ۲۰۲۱، با خروج نیروهای نظامی آمریکا و ناتو از افغانستان، کابل بار دیگر به تصرف طالبان درآمد.