کره جنوبی

کره جنوبی، که رسماً جمهوری کره (به کره‌ای: 대한민국) نامیده می‌شود، کشوری در شرق آسیا است که نیمه جنوبی شبه‌جزیره کره را تشکیل می‌دهد. این کشور از شمال با کره شمالی هم‌مرز است و در غرب به دریای زرد و در شرق به دریای ژاپن محدود می‌شود.

پرچم رسمی کشور کره جنوبی

اطلاعات کشور
نام کامل:	جمهوری کره
شعار:	به همهٔ انسان‌ها خوبی برسانید. ‌
پایتخت:	سئول
زبان(های) رسمی:	کرە‌ای(한국어)
دین(ها):	۵۶٫۱٪ بی‌دین ۲۷٫۶٪ مسیحی ۱۵٫۵٪ بودایی کره‌ای
حکومت:	جمهوری
مساحت:	۱۰۰٬۲۱۰ کیلومتر مربع (۳۸٬۶۹۰ مایل مربع)
جمعیت:	۵۳٬۶۳۷٬۰۰۰ نفر
واحد پول:	وون کرهٔ جنوبی (₩) (KRW)
پیش‌شماره تلفنی:	۸۲+
کد ایزو ۳۱۶۶:	KR
دامنه سطح‌بالا:	kr.

مشابه کره شمالی، کره جنوبی ادعای حکومت قانونی بر کل شبه‌جزیره کره و جزایر اطراف آن را دارد. جمعیت این کشور حدود ۵۲ میلیون نفر است که نیمی از آن‌ها در منطقه کلان‌شهری سئول زندگی می‌کنند؛ سئول یکی از بزرگ‌ترین مناطق شهری جهان به شمار می‌رود. از دیگر شهرهای مهم کره جنوبی می‌توان به بوسان، ته‌گو و اینچئون اشاره کرد.

ریشه نام کره

نام «کره» برگرفته از پادشاهی تاریخی گوریو است که خود این نام، کوتاه شده نام گوگوریو است. بازرگانان عرب و فارسی این نام را به شکل «کُره» تلفظ کردند. برخی از کره‌ای‌ها معتقدند که امپراتوری ژاپن در دوران اشغال کره، به عمد املا را به گونه‌ای استاندارد کرد که نام ژاپن زودتر از کره در الفبا ظاهر شود. پس از جایگزینی گوریو توسط چوسان در سال ۱۳۹۲، نام چوسان به عنوان نام رسمی کشور به کار رفت، اما به طور گسترده پذیرفته نشده بود. در ۱۸۹۷، پادشاه گوجونگ نام رسمی کشور را به امپراتوری کره تغییر داد. با وجود این، نام چوسان همچنان در میان مردم رایج بود. پس از پایان اشغال ژاپن، نام رسمی انگلیسی کشور به جمهوری کره تغییر یافت که ترجمه مستقیم نام کره‌ای نیست.

تاریخ

شبه‌جزیره کره از دوران پارینه‌سنگی زیرین مسکونی بوده است. نخستین پادشاهی‌های آن در سده هفتم پیش از میلاد در اسناد چینی ذکر شده‌اند. از نیمه اول سده اول پیش از میلاد، چندین حکومت کوچک به سه پادشاهی رقیب گوگوریو، بکجه و شیلا تقسیم شدند. شیلا در نهایت در قرن هفتم میلادی بخش اعظم شبه‌جزیره را برای نخستین بار متحد کرد. در شمال، پادشاهی بالهه جایگزین گوگوریو شد. دودمان گوریو (۹۱۸–۱۳۹۲ میلادی) یک اتحاد پایدار به وجود آورد و بنیان هویت مدرن کره را شکل داد. سپس پادشاهی چوسان (۱۳۹۲–۱۸۹۷) دوره‌ای از پیشرفت‌های فرهنگی، اقتصادی و علمی را رقم زد و از نیمه قرن هفدهم سیاست انزوا طلبی را دنبال کرد. امپراتوری کره (۱۸۹۷–۱۹۱۰) به دنبال مدرن‌سازی و اصلاحات بود، اما در سال ۱۹۱۰ توسط امپراتوری ژاپن اشغال شد. پس از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم، کره به دو منطقه اشغال‌شده تقسیم شد: شمال توسط شوروی و جنوب توسط آمریکا اداره می‌شد. پس از شکست مذاکرات اتحاد مجدد، منطقه جنوبی در اوت ۱۹۴۸ جمهوری کره و منطقه شمالی در سپتامبر همان سال جمهوری دموکراتیک خلق کره اعلام شدند.

جنگ کره و دوران پس از آن

در سال ۱۹۵۰، حمله کره شمالی به جنوب آغازگر جنگ کره شد؛ یکی از نخستین منازعات نیابتی جنگ سرد که در آن نیروهای سازمان ملل به رهبری آمریکا و ارتش داوطلب خلق چین حمایت‌شده توسط شوروی درگیر شدند. این جنگ در سال ۱۹۵۳ با امضای آتش‌بس پایان یافت اما هیچ قرارداد صلحی به امضا نرسید و در نتیجه اختلافات میان دو کشور همچنان ادامه دارد. جنگ کره بیش از سه میلیون کشته بر جای گذاشت و اقتصاد کره جنوبی را نابود کرد. پس از آن، کره جنوبی شاهد دوره‌هایی از دیکتاتوری، کودتا و انقلاب بود، اما هم‌زمان رشد اقتصادی چشم‌گیری داشت و به یکی از «ببرهای آسیایی» تبدیل شد. جنبش دموکراتیک ژوئن ۱۹۸۷ پایان حکومت استبدادی را رقم زد و جمهوری ششم کره جنوبی تأسیس شد.

جغرافیا

جمهوری کره در بخش جنوبی شبه‌جزیره کره واقع شده است؛ شبه‌جزیره‌ای که حدود ۱٬۱۰۰ کیلومتر از خشکی‌های شرق آسیا به سوی جنوب امتداد یافته است. این سرزمین کوهستانی در غرب به دریای زرد و در شرق به دریای ژاپن محدود می‌شود و جنوبی‌ترین نقطهٔ آن در تنگه کره و دریای چین شرقی قرار دارد. خاک کره جنوبی، شامل همه جزایر آن، میان عرض‌های جغرافیایی ۳۳ تا ۳۹ درجه شمالی و طول‌های جغرافیایی ۱۲۴ تا ۱۳۰ درجه شرقی گسترده شده و مساحت آن در مجموع ۱۰۰٬۴۱۰ کیلومتر مربع است.

از نظر جغرافیایی، کره جنوبی را می‌توان به چهار منطقه کلی تقسیم کرد: نوار شرقی با رشته‌کوه‌های بلند و دشت‌های ساحلی باریک؛ ناحیه غربی با دشت‌های ساحلی پهناور، حوضه‌های رودخانه‌ای و تپه‌ماهورها؛ بخش جنوب‌غربی با کوه‌ها و دره‌ها؛ و جنوب‌شرقی که حوضه گسترده رود ناک‌دونگ بر آن غالب است. این کشور سه اکوسیستم خشکی عمده دارد: جنگل‌های برگ‌ریز مرکز کره، جنگل‌های آمیخته منچوری، و جنگل‌های همیشه‌سبز جنوب کره. بیشتر زمین‌های کره جنوبی کوهستانی و غیرقابل کشت است و تنها حدود ۳۰ درصد از مساحت آن را اراضی پست، عمدتاً در غرب و جنوب‌شرق، تشکیل می‌دهند. این کشور دارای ۲۰ پارک ملی و جاذبه‌های طبیعی شناخته‌شده‌ای چون مزارع چای بوسئونگ، پارک بوم‌شناسی خلیج سونچئون و کوه جیریسان است.

حدود سه‌هزار جزیره در سواحل غربی و جنوبی کره جنوبی پراکنده‌اند که بیشتر آن‌ها کوچک و غیرمسکونی هستند. جزیره ججو، بزرگ‌ترین جزیره کشور، در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب کره جنوبی قرار دارد. هالاسان، یک آتشفشان خاموش در ججو، با ارتفاع ۱٬۹۵۰ متر بلندترین نقطه کشور به‌شمار می‌رود. شرقی‌ترین جزایر کره جنوبی عبارت‌اند از اوللئونگدو و صخره‌های لیانکورت (دوکدو/تاکه‌شیما) و جنوبی‌ترین نقاط آن شامل جزیره مارادو و صخره سوکوترا می‌شود.

جمعیت‌شناسی

جمعیت کره جنوبی در سال ۲۰۲۲ حدود ۵۱٫۷ میلیون نفر برآورد شده است. این رقم از ۲۱٫۵ میلیون نفر در ۱۹۵۵ به ۵۰ میلیون در سال ۲۰۱۰ رسید، اما پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۴ به اوج ۵۲ میلیون نفر برسد و سپس تا سال ۲۰۷۲ به ۳۶ میلیون کاهش یابد. دلیل اصلی این روند، افت شدید نرخ زاد و ولد از دهه ۱۹۶۰ است؛ نرخ باروری کره جنوبی در سال ۲۰۰۹ به پایین‌ترین حد جهانی رسید و در سال ۲۰۲۳ به ۰٫۷۲ فرزند به‌ازای هر زن کاهش یافت، در حالی که نرخ جایگزینی جمعیت ۲٫۱ است. این وضعیت موجب کاهش سریع جمعیت در سن کار و افزایش سهم سالمندان شده و دولت آن را «وضعیت اضطراری ملی» اعلام کرده است. از ۲۰۲۴ وزارتخانه‌ای ویژه برای مقابله با بحران جمعیت و پیری تأسیس شده و مشوق‌هایی چون پرداخت نقدی برای نوزادان و حمایت بیشتر از مراقبت کودک و درمان ناباروری ارائه می‌شود. در اواخر ۲۰۲۴، برای نخستین‌بار از سال ۲۰۱۵، تولدها افزایش یافت.

اکثر مردم در مناطق شهری زندگی می‌کنند و حدود نیمی از جمعیت (۲۴٫۵ میلیون نفر) در ناحیه کلان‌شهری سئول متمرکز هستند. شهرهای مهم دیگر شامل بوسان، اینچئون، دگو، دائجون، گوانگجو و اولسان است. تراکم جمعیت کشور بیش از ۱۰ برابر میانگین جهانی است.

پس از جنگ جهانی دوم و تقسیم شبه‌جزیره، حدود چهار میلیون نفر از شمال به جنوب مهاجرت کردند. امروزه کره جنوبی یکی از همگن‌ترین جوامع قومی جهان است (حدود ۹۶٪ کره‌ای‌تبار)، اما شمار خارجیان از دهه ۱۹۹۰ به‌سرعت رو به افزایش بوده و در نوامبر ۲۰۲۳ به رکورد ۲٫۴۶ میلیون نفر رسید (نزدیک به ۵٪ جمعیت). بسیاری از این مهاجران، کره‌ای‌تباران چینی (چوسنجوک) هستند. هر سال حدود ۳۰ هزار نفر خارجی تابعیت کره‌ای می‌گیرند.

امید به زندگی از ۷۹٫۱ سال در ۲۰۰۸ به ۸۳٫۵ سال در ۲۰۲۴ رسیده و در جایگاه پنجم جهان قرار دارد.

زبان

زبان رسمی، کره‌ای است که بیشتر زبان‌شناسان آن را زبان تک‌خانواده می‌دانند. خط بومی هانگول در ۱۴۴۶ به فرمان شاه سجونگ کبیر ساخته شد. لهجه معیار، گویش سئول است و چند گویش منطقه‌ای و زبان جزیره ججو نیز رواج دارد. آموزش زبان انگلیسی در مدارس اجباری است.

دین

بر پایه نظرسنجی ۲۰۲۴، ۵۱٪ مردم بی‌دین، ۳۱٪ مسیحی (۲۰٪ پروتستان و ۱۱٪ کاتولیک) و ۱۷٪ بودایی هستند. اسلام، وان‌بودایی و آیین‌های بومی چون چئوندوئیسم و جئونگسانیسم نیز پیروانی دارند. مسیحیت از قرن هجدهم نفوذ یافت و در قرن بیستم با ملی‌گرایی کره پیوند خورد. کره جنوبی امروز دومین کشور اعزام‌کننده مبلغان مسیحی در جهان است. بودیسم در قرن چهارم وارد کره شد و تا دوره گوریو دین رسمی بود، اما در دوره چوسان تحت فشار قرار گرفت و امروز حدود ۸٫۷ میلیون پیرو دارد که بیشتر وابسته به فرقه جوگه هستند. بسیاری از آثار ملی کشور، یادگار بودایی‌اند.

سیاست

ساختار حکومتی کره جنوبی بر اساس قانون اساسی جمهوری کره تعیین می‌شود و مانند بسیاری از کشورهای دموکراتیک، شامل سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه است. این کشور یک دموکراسی مشروطه با نظام ریاست‌جمهوری است که از زمان استقلال در ۱۹۴۸ تاکنون چند بار قانون اساسی خود را اصلاح کرده و در حال حاضر به جمهوری ششم کره شناخته می‌شود.

هرچند کره جنوبی در دهه‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ دوره‌ای از حکومت‌های نظامی را تجربه کرد، از اواخر دههٔ ۱۹۸۰ به یک دموکراسی لیبرال کامل تبدیل شد. طبق شاخص دموکراسی اکونومیست در سال ۲۰۲۲، این کشور رتبه ۲۴ جهان و بر اساس شاخص‌های V-Dem در ۲۰۲۳، سومین دموکراسی انتخاباتی آسیا را دارد. با این حال، برخی تحلیلگران از بازگشت گرایش‌های اقتدارگرایانه در دوره ریاست‌جمهوری یون سوک‌یول سخن گفته‌اند. در شاخص ادراک فساد، کره جنوبی با امتیاز ۶۳ در رتبهٔ ۳۳ جهان و ششم آسیا–اقیانوسیه قرار دارد.

کره جنوبی امروز یکی از پیشرفته‌ترین دموکراسی‌های آسیا است. بر اساس قانون اساسی ۱۹۸۷، این کشور دارای نظام جمهوری ریاستی متمرکز با مجلس ملی تک‌مجلسه منتخب مردمی است. کره جنوبی متحد غیرعضو ناتو ایالات متحده به شمار می‌آید و به عنوان قدرت منطقه‌ای شرق آسیا و بازیگری رو به رشد در عرصه جهانی شناخته می‌شود. نیروهای مسلح آن مبتنی بر خدمت اجباری بوده و جزو قوی‌ترین ارتش‌های جهان با دومین بیشترین تعداد نیروهای نظامی و شبه‌نظامی هستند. اقتصاد کره جنوبی در رتبه دوازدهم و چهاردهم جهان بر اساس تولید ناخالص داخلی اسمی و تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) قرار دارد. این کشور یازدهمین صادرکننده و هفتمین واردکننده بزرگ جهان است.

ارتش

به دلیل تنش دائمی با کره شمالی، حدود ۲٫۶٪ تولید ناخالص داخلی و ۱۳٫۲٪ کل بودجه دولت به ارتش اختصاص می‌یابد. نیروهای مسلح جمهوری کره شامل ارتش، نیروی دریایی، نیروی هوایی، تفنگداران دریایی و نیروهای ذخیره است که بخش زیادی در نزدیکی منطقه غیرنظامی‌شده مستقر هستند. خدمت سربازی برای همه مردان اجباری و معمولاً ۱۸ ماه است.

کره جنوبی در بسیاری از مأموریت‌های نظامی آمریکا طی ۵۰ سال اخیر شرکت داشته است، از جمله اعزام بیش از ۳۲۵ هزار نیرو به جنگ ویتنام، اعزام ۳٬۳۰۰ سرباز به عراق در ۲۰۰۴، و حضور در عملیات‌های مرتبط با «جنگ با ترور» از ۲۰۰۱. حق اعتراض وجدانی به خدمت نظامی تا سال ۲۰۱۸ به رسمیت شناخته نشده بود و از آن زمان امکان خدمت غیرنظامی برای معترضان فراهم شده است.

ایالات متحده حدود ۲۸٬۵۰۰ سرباز در کره جنوبی دارد که عمدتاً نیروهای زمینی و هوایی هستند و در پایگاه‌هایی مانند اوسان، گونسون، یونگ‌سان، کمپ هامفری و منطقه امنیتی مشترک مستقرند. فرماندهی کل نیروها در قالب «فرماندهی سازمان ملل» سازماندهی شده و در صورت جنگ، کنترل کامل ارتش کره جنوبی به ایالات متحده واگذار می‌شود. برنامه‌ریزی برای انتقال این فرماندهی به خود کره جنوبی در جریان است، هرچند بارها به تأخیر افتاده است.

اقتصاد

کره جنوبی دارای اقتصادی مختلط است که بر پایه تولید صنعتی پیشرفته و تجارت بین‌المللی شکل گرفته و از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی در رتبه دوازدهم و از نظر برابری قدرت خرید در رتبه چهاردهم جهان قرار دارد. این کشور عضو گروه G20 و یکی از صنعتی‌ترین اعضای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) است. برندهایی مانند سامسونگ و ال‌جی نقش مهمی در شهرت جهانی آن به‌عنوان تولیدکننده محصولات باکیفیت دارند. سرمایه‌گذاری گسترده در آموزش، نیروی کار بسیار ماهر و درصد بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، این کشور را به یکی از پیشروترین اقتصادهای نوآور بدل کرده است. رشد سریع اقتصادی از دهه ۱۹۶۰ تا اواخر دهه ۱۹۹۰ که به «معجزه بر رود هان» مشهور است، این کشور را به جمع چهار ببر آسیایی رساند. با وجود بحران مالی آسیا در ۱۹۹۷ و رکود جهانی ۲۰۰۸، کره جنوبی توانست به‌سرعت بهبود یابد و حتی از رکود اجتناب کند.

در زمینه حمل‌ونقل، این کشور دارای شبکه‌ای پیشرفته شامل قطارهای سریع‌السیر، بزرگراه‌های سراسری، خطوط اتوبوس‌رانی، بنادر و فرودگاه‌های مدرن مانند اینچئون است که یکی از شلوغ‌ترین فرودگاه‌های جهان محسوب می‌شود.

در بخش انرژی، کره جنوبی پنجمین تولیدکننده بزرگ انرژی هسته‌ای جهان است و حدود ۴۵٪ برق خود را از نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین می‌کند. این کشور صادرکننده فناوری و راکتور هسته‌ای است، اما به دلیل محدودیت‌های سیاسی آمریکا مجاز به غنی‌سازی اورانیوم نیست و به‌دنبال فناوری‌های جایگزین مانند پایرو پروسسینگ است.

گردشگری کره جنوبی به‌طور چشمگیری از موج فرهنگی هالیو یا موج کره‌ای شامل موسیقی پاپ، سریال‌ها و سینمای این کشور بهره‌مند شده و میلیون‌ها گردشگر خارجی را جذب می‌کند. این امر بر صادرات کالا و سرمایه‌گذاری خارجی نیز اثر مثبت گذاشته است.

نظام بازنشستگی این کشور شامل چهار دسته (ملی، نظامی، دولتی و معلمان مدارس خصوصی) است که بیشتر مردم از پوشش بیمه بازنشستگی ملی بهره‌مند می‌شوند.

در حوزه علم و فناوری، کره جنوبی از دهه ۱۹۶۰ با صنعتی‌سازی و حمایت از شرکت‌های بزرگ، به یکی از نوآورترین کشورهای جهان تبدیل شده است. این کشور دارای زیرساخت اینترنتی پیشرفته، سهم بالای فارغ‌التحصیلان علوم و مهندسی و سرمایه‌گذاری قابل توجه در پژوهش و توسعه (بیش از ۴٫۹٪ تولید ناخالص داخلی در ۲۰۲۲) است و در شاخص‌های نوآوری رتبه‌های بالایی دارد.

شاخص‌های توسعه و فرهنگ

کره جنوبی در حوزه آموزش، توسعه انسانی، حکومت دموکراتیک و نوآوری عملکرد بسیار خوبی دارد. مردم این کشور یکی از طولانی‌ترین میانگین‌های عمر جهان را دارند و به اینترنت بسیار پرسرعت و شبکه‌های ریلی پرشتاب و متراکم دسترسی دارند. از آغاز قرن بیست و یکم، فرهنگ عامه کره به ویژه در موسیقی، سریال‌های تلویزیونی و سینما به طور گسترده‌ای در جهان تأثیرگذار شده است؛ پدیده‌ای که «موج کره‌ای» (هالیو) نامیده می‌شود. کره جنوبی عضو کمیته توسعه سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، گروه ۲۰ (G20)، چارچوب اقتصادی فرااقیانوسیه (IPEF) و باشگاه پاریس است.

فرهنگ

فرهنگ سنتی کره جنوبی با کره شمالی مشترک است، اما پس از تقسیم شبه‌جزیره در ۱۹۴۵، دو کشور مسیرهای فرهنگی متفاوتی را در پیش گرفتند. هرچند فرهنگ کره تحت تأثیر چین بوده، توانسته هویت متمایزی برای خود ایجاد کند. تا سال ۲۰۲۴، کره جنوبی دارای ۲۴ میراث فرهنگی ناملموس و ۱۶ اثر ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است. وزارت فرهنگ، ورزش و گردشگری این کشور از هنرهای سنتی و مدرن از طریق بودجه و آموزش حمایت می‌کند.

با صنعتی‌شدن و شهرنشینی، سبک زندگی کره‌ای‌ها تغییر کرده و خانوارهای گسترده جای خود را به خانواده‌های هسته‌ای داده‌اند. طبق پژوهش «یورومانیتور» در ۲۰۱۴، کره‌ای‌ها بیشترین میزان مصرف هفتگی الکل در جهان را دارند.

سرگرمی و رسانه

صنعت سرگرمی کره جنوبی شامل موسیقی پاپ (K-pop)، سینما و سریال‌های تلویزیونی به یک پدیده جهانی تبدیل شده و با عنوان موج کره‌ای (هالیو) شناخته می‌شود. از دهه ۱۹۹۰، کی‌پاپ با تلفیق موسیقی سنتی و سبک‌های غربی رشد کرده و چهره‌هایی چون بی‌تی‌اس و بلک‌پینک شهرت جهانی یافته‌اند. موفقیت گانگنام استایل از سای در ۲۰۱۲ آغازگر نفوذ جهانی کی‌پاپ بود. سینمای کره پس از فیلم شیری (۱۹۹۹) رونق گرفت و انگل در ۲۰۱۹ نخستین فیلم غیرانگلیسی‌زبان برنده اسکار بهترین فیلم شد. سریال‌هایی چون بازی مرکب (۲۰۲۱) نیز محبوبیت بین‌المللی گسترده‌ای به دست آورده‌اند.

خوراک

آشپزی کره‌ای (هانشیک) بر پایه برنج، سبزیجات، گوشت و غذاهای دریایی است و تنوع بَنجان (خوراک‌های جانبی) از ویژگی‌های آن محسوب می‌شود. کیمچی مشهورترین غذای کره‌ای است. دیگر غذاهای معروف شامل بولگوگی (گوشت گاو مزه‌دار و کبابی)، گیمباب، و توک‌بوکی (کیک برنج تند) است. سوپ‌ها و خورش‌ها جایگاه مهمی در وعده‌های غذایی دارند. نوشیدنی‌هایی مانند سوجو و ماکگئولی نیز رایج‌اند. کره‌ای‌ها برخلاف همسایگان شرق آسیایی، از چاپستیک فلزی استفاده می‌کنند.

ورزش

تکواندو، هنر رزمی کره‌ای، از سال ۲۰۰۰ ورزش المپیکی است. فوتبال محبوب‌ترین ورزش کشور است و تیم ملی کره جنوبی در جام جهانی ۲۰۰۲ به جایگاه چهارم رسید. بیسبال نیز بسیار پرطرفدار است و لیگ حرفه‌ای ۱۰ تیمی دارد. این کشور در رشته‌هایی چون تیراندازی با کمان، پاتیناژ سرعتی و کشتی نیز موفق است. کره جنوبی میزبان رویدادهایی چون المپیک ۱۹۸۸ سئول و المپیک زمستانی ۲۰۱۸ پیونگ‌چانگ بوده است. ورزش‌های الکترونیک (ای‌اسپرتس) نیز در میان جوانان محبوبیت زیادی دارد و بازی‌هایی چون لیگ افسانه‌ها و استارکرفت پرطرفدارند.