کالیفرنیا: تفاوت میان نسخه‌ها
(AMIR صفحهٔ کالیفرنیا را به ایالت کالیفرنیا منتقل کرد: اصلاح عنوان) برچسب: تغییر مسیر جدید |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''کالیفرنیا'''، ایالتی در غرب [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]<nowiki/>ست که در سواحل [[اقیانوس آرام]] قرار گرفته است. این ایالت از شمال با [[ایالت اورگان]]، از شرق با ایالتهای [[ایالت نوادا|نوادا]] و [[ایالت آریزونا|آریزونا]] و از جنوب با [[ایالت باخا کالیفرنیا]]<nowiki/>ی [[مکزیک]] همسایه است. کالیفرنیا با جمعیتی بالغ بر 9/38 میلیون نفر، پرجمعیت‌ترین ایالت آمریکا محسوب می‌شود. همچنین با وسعت 42,3790 کیلومتر مربع، پس از [[ایالت آلاسکا|آلاسکا]] و [[ایالت تکزاس|تکزاس]]، سومین ایالت بزرگ آمریکا به شمار می‌رود. مرکز آن شهر [[ساکرامنتو]] است و از شهرهای مهم آن می‌توان به [[لس‌آنجلس]]، [[سن دیگو]]، [[سن خوزه]] و [[سان فرانسیسکو]] اشاره کرد. لس‌آنجلس پرجمعیت‌ترین شهر کالیفرنیا و دومین شهر پرجمعیت آمریکا پس از شهر [[نیویورک]] است. | |||
[[پرونده:موقعیت کالیفرنیا.png|جایگزین=ایالت کالیفرنیا|بندانگشتی|ایالت کالیفرنیا{{استان|کشور=ایالات متحده آمریکا|تأسیس=9 سپتامبر سال 1850|مرکز=ساکرامنتو|مساحت=۴۲۳٬۹۷۰ کیلومتر مربع|جمعیت=۳۹٬۱۸۵٬۶۰۵ (سرشماری 2022)|تراکم جمعیت=۹۵٫۰ نفر بر کیلومتر مربع|منطقه زمانی=منطقه زمانی اقیانوس آرام (یوتی‌سی- 8:00-)|زبان‌های اصلی=انگلیسی (زبان رسمی)، اسپانیایی|وبسایت=http://www.ca.gov}}]] | |||
== تاریخچه == | |||
قبل از استعمار اروپا، کالیفرنیا یکی از متنوع‌ترین مناطق از نظر فرهنگی و زبانی در [[قاره آمریکای شمالی|آمریکای شمالی]] پیش از کشف [[قاره آمریکا]] بود و مردم بومی کالیفرنیا بالاترین تراکم جمعیت بومی آمریکا را در شمال مکزیک کنونی تشکیل می‌دادند. | |||
اکتشافات اروپایی در قرن 16 و 17 منجر به استعمار کالیفرنیا توسط امپراتوری [[اسپانیا]] شد. این منطقه در سال 1804، در استان [[آلتا کالیفرنیا]] در قلمرو نایب السلطنه اسپانیای جدید قرار گرفت. با استقلال مکزیک در سال 1821، این منطقه بخشی از خاک مکزیک شد. اما با شکست مکزیک در جنگ با آمریکا در سال 1848، کالیفرنیا و ایالتهای کنونی منطقه جنوب غربی به آمریکا واگذار شد. به‌طور همزمان، آغاز [[تب طلا]] در کالیفرنیا در سال 1948 موجی گسترده‌ای از مهاجرت‌ها به سواحل اقیانوس آرام را به همراه داشت که نتیجه آن نسل‌کشی سرخ‌پوستان در کالیفرنیا و ایجاد ایالتهای غربی بود. | |||
در سال 1950 بخش غربی آلتا کالیفرنیا سازماندهی شد و در تاریخ 9 سپتامبر 1850 به عنوان سی و یکمین ایالت آمریکا پذیرفته شد. | |||
= جغرافیا = | |||
کالیفرنیا دارای اقلیم و جغرافیایی بسیار متنوع است. جغرافیای این ایالت شامل سواحل اقیانوس آرام و مناطق شهری در غرب تا [[رشته‌کوه سیرا نوادا|کوه‌های سیرا نوادا]] در شرق و [[جنگل چوب سرخ|جنگل‌های چوب سرخ]] و [[جنگل صنوبر داگلاس|صنوبر داگلاس]] در شمال غرب تا [[صحرای موهاوی]] در جنوب شرق می‌شود. [[دره مرکزی (کالیفرنیا)|دره مرکزی]]، یک منطقه کشاورزی حاصلخیز، در مرکز ایالت قرار دارد. کالیفرنیا به داشتن آب و هوای گرم [[مدیترانه‌ای (آب و هوا)|مدیترانه‌ای]] در ساحل و آب و هوای فصلی [[موسمی (آب و هوا)|موسمی]] در مناطق داخلی شناخته می‌شود. اما وسعت زیاد این ایالت سبب شده تا در شمال آن، جنگل‌های بارانی معتدل مرطوب، در مناطق داخلی، بیابان خشک و همچنین در مناطقی از غرب کوه‌های برفی دیده شود. کالیفرنیا بزرگترین مصرف‌کننده آب در آمریکای شمالی است. [[خشکسالی]] و آتش‌سوزی یک مشکل دائمی برای این ایالت به شمار می‌رود. همچنین دو سوم خطرات [[زمین‌لرزه|زلزله]] در کشور آمریکا مربوط به کالیفرنیا است. | |||
= جمعیت‌شناسی = | |||
در حال حاضر از هر نه آمریکایی یک نفر در ایالت کالیفرنیا زندگی می‌کند. اداره سرشماری آمریکا اعلام کرد که جمعیت کالیفرنیا در آوریل 2020، 39.54 میلیون نفر بوده که نسبت به سرشماری سال 2010، 6.13 درصد افزایش داشته است. این رشد جمعیت نسبت به میانگین رشد جمعیت کشوری پایین‌تر بوده و باعث از دست دادن یک کرسی در [[مجلس نمایندگان آمریکا|مجلس نمایندگان]] شده است. جمعیت تخمینی ایالت در سال 2023، 38.94 میلیون نفر برآورد می‌شود که بیانگر رشد منفی جمعیت در این ایالت است. | |||
این ایالت از گذشته تا امروز از تنوع فرهنگی و نژادی بالایی برخوردار بوده است. لاتین‌ها بزرگترین گروه قومی در کالیفرنیا هستند و %39.3 جمعیت را تشکیل می‌دهند. بعد از آنها سفیدپوستان غیر لاتین هستند که 36.8% ساکنین را شامل می‌شوند. بعد از این دو گروه، آسیایی‌ها با 15.3% و سیاهپوستان با 6.5% در رتبه‌های بعدی قرار دارند. | |||
در 25 سال گذشته، جمعیت سفیدپوستان غیر لاتین رو به کاهش بوده، در حالی که جمعیت لاتین‌ها و آسیایی‌ها افزایش یافته است. بین سال‌های 1970 تا 2011، سفیدپوستان غیر لاتین از 80% به 40% کاهش یافته، در حالی که لاتین‌ها از 32% در 2000 به 38% در 2011 رسیدند. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود که لاتین‌ها تا سال 2060 به 49% جمعیت برسند، که عمدتاً به دلیل زاد و ولد و نه مهاجرت است. با کاهش مهاجرت از آمریکای لاتین، آمریکایی‌های آسیایی اکنون سریع‌ترین رشد را در بین گروه‌های نژادی/قومی در کالیفرنیا دارند. این رشد عمدتاً به علت مهاجرت از کشورهای [[چین]]، [[هند]] و [[فیلیپین]] است. | |||
اکثر جمعیت مهاجر کالیفرنیا در [[مکزیک]] (3.9 میلیون)، فیلیپین (825200)، چین (768.400)، هند (556.500) و [[ویتنام]] (502.600) متولد شده‌اند. کالیفرنیا دارای بزرگترین جمعیت چند نژادی در ایالات متحده است و کالیفرنیا بالاترین نرخ ازدواج بین نژادی را دارد. | |||
انگلیسی به عنوان زبان رسمی و اداری کالیفرنیا عمل می‌کند. طبق نظرسنجی جامعه آمریکا در سال 2021 که توسط اداره سرشماری ایالات متحده انجام شد، 56.08٪ (20,763,638) از ساکنان کالیفرنیا در خانه به [[زبان انگلیسی]] و %43.92 به زبان دیگری صحبت می‌کردند. 60.35٪ از افرادی که در خانه به زبانی غیر از انگلیسی صحبت می‌کردند، انگلیسی را "خوب" یا "خیلی خوب" صحبت می‌کنند. البته این رقم در گروه‌های مختلف زبانی به طور قابل توجهی متفاوت بود. | |||
بعد از زبان انگلیسی، [[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]] متداول‌ترین زبان در کالیفرنیا است که توسط 28.18٪ (10,434,308) از جمعیت تکلم می‌شود. زبان اسپانیایی از سال 1542 در کالیفرنیا صحبت می‌شود و عمیقاً با چشم‌انداز فرهنگی و تاریخ کالیفرنیا در هم آمیخته است. اسپانیایی زبان اداری و رسمی کالیفرنیا در دوران اسپانیایی و مکزیکی تا سال 1848 بود. | |||
کالیفرنیا از نظر تاریخی یکی از متنوع‌ترین مناطق از نظر زبانی در جهان بوده است، با بیش از 70 زبان بومی که از 64 زبان ریشه در شش خانواده زبانی مشتق شده‌اند. کالیفرنیا بالاترین میزان تکلم به [[زبان چینی]]، [[زبان ویتنامی|ویتنامی]] و [[زبان پنجابی|پنجابی]] را در سراسر کشور آمریکا دارد. | |||
در نتیجه تنوع فزاینده ایالت و مهاجرت از مناطق دیگر در سراسر کشور و جهان، زبان‌شناسان از اواخر قرن بیستم متوجه مجموعه‌ای قابل توجه از ویژگی‌های نوظهور در انگلیسی گفتاری آمریکایی در کالیفرنیا شدند. این واریته که به انگلیسی کالیفرنیا معروف است، دارای یک جابجایی واکه ([[مصوت]]) و چندین فرآیند [[آواشناسی]] دیگر است که با انواع انگلیسی آمریکایی مورد استفاده در سایر مناطق ایالات متحده تفاوت می‌کند. | |||
= اقتصاد = | |||
اقتصاد کالیفرنیا، با تولید ناخالص 3.6 تریلیون دلاری در سال 2022، بزرگترین اقتصاد ایالتی در جهان محسوب شده و اقتصاد آن بزرگتر از قاره‌های [[قاره آفریقا|آفریقا]] و [[قاره استرالیا|استرالیا]] و تقریباً به اندازه [[قاره آمریکای جنوبی|آمریکای جنوبی]] است. اگر کالیفرنیا به تنهایی یک کشور محسوب می‌شد، پنجمین اقتصاد بزرگ جهان به‌شمار می‌آمد. منطقه لس‌آنجلس بزرگ و منطقه خلیج سان‌فرانسیسکو، به‌ترتیب دومین و چهارمین اقتصاد شهری بزرگ در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شوند. | |||
اشتغال در کالیفرنیا شامل پنج بخش بزرگ تجارت، حمل و نقل و آب و برق؛ دولت؛ خدمات حرفه‌ای و تجاری؛ خدمات آموزشی و بهداشتی؛ و اوقات فراغت و پذیرایی-جهانگردی می‌شود. از نظر بازده، پنج بخش بزرگ، خدمات مالی و پس از آن تجارت، حمل و نقل و خدمات آب و برق؛ خدمات آموزشی و بهداشتی؛ دولت؛ و تولید هستند. نرخ بیکاری کالیفرنیا تا سپتامبر 2022، 3.9 درصد بوده است. | |||
اقتصاد کالیفرنیا به تجارت وابسته است و بازرگانی بین‌المللی حدود یک چهارم اقتصاد این ایالت را تشکیل می‌دهد. در سال 2008، کالیفرنیا 144 میلیارد دلار کالا صادر کرد که این رقم در سال 2007، 134 میلیارد دلار و در سال 2006، 127 میلیارد دلار بود. رایانه‌ها و محصولات الکترونیکی بزرگترین صادرات کالیفرنیا هستند که 42 درصد از کل صادرات این ایالت را در سال 2008 به خود اختصاص داده‌اند. | |||
[[رده:ایالتهای کشور آمریکا]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۵
کالیفرنیا، ایالتی در غرب آمریکاست که در سواحل اقیانوس آرام قرار گرفته است. این ایالت از شمال با ایالت اورگان، از شرق با ایالتهای نوادا و آریزونا و از جنوب با ایالت باخا کالیفرنیای مکزیک همسایه است. کالیفرنیا با جمعیتی بالغ بر 9/38 میلیون نفر، پرجمعیت‌ترین ایالت آمریکا محسوب می‌شود. همچنین با وسعت 42,3790 کیلومتر مربع، پس از آلاسکا و تکزاس، سومین ایالت بزرگ آمریکا به شمار می‌رود. مرکز آن شهر ساکرامنتو است و از شهرهای مهم آن می‌توان به لس‌آنجلس، سن دیگو، سن خوزه و سان فرانسیسکو اشاره کرد. لس‌آنجلس پرجمعیت‌ترین شهر کالیفرنیا و دومین شهر پرجمعیت آمریکا پس از شهر نیویورک است.
| اطلاعات استان | |
|---|---|
| کشور: | ایالات متحده آمریکا |
| تأسیس: | 9 سپتامبر سال 1850 |
| مرکز: | ساکرامنتو |
| مساحت: | ۴۲۳٬۹۷۰ کیلومتر مربع |
| جمعیت: | ۳۹٬۱۸۵٬۶۰۵ (سرشماری 2022) |
| تراکم جمعیت: | ۹۵٫۰ نفر بر کیلومتر مربع |
| منطقه زمانی: | منطقه زمانی اقیانوس آرام (یوتی‌سی- 8:00-) |
| زبان‌های اصلی: | انگلیسی (زبان رسمی)، اسپانیایی |
| وبسایت: | http://www.ca.gov |
تاریخچه
قبل از استعمار اروپا، کالیفرنیا یکی از متنوع‌ترین مناطق از نظر فرهنگی و زبانی در آمریکای شمالی پیش از کشف قاره آمریکا بود و مردم بومی کالیفرنیا بالاترین تراکم جمعیت بومی آمریکا را در شمال مکزیک کنونی تشکیل می‌دادند.
اکتشافات اروپایی در قرن 16 و 17 منجر به استعمار کالیفرنیا توسط امپراتوری اسپانیا شد. این منطقه در سال 1804، در استان آلتا کالیفرنیا در قلمرو نایب السلطنه اسپانیای جدید قرار گرفت. با استقلال مکزیک در سال 1821، این منطقه بخشی از خاک مکزیک شد. اما با شکست مکزیک در جنگ با آمریکا در سال 1848، کالیفرنیا و ایالتهای کنونی منطقه جنوب غربی به آمریکا واگذار شد. به‌طور همزمان، آغاز تب طلا در کالیفرنیا در سال 1948 موجی گسترده‌ای از مهاجرت‌ها به سواحل اقیانوس آرام را به همراه داشت که نتیجه آن نسل‌کشی سرخ‌پوستان در کالیفرنیا و ایجاد ایالتهای غربی بود.
در سال 1950 بخش غربی آلتا کالیفرنیا سازماندهی شد و در تاریخ 9 سپتامبر 1850 به عنوان سی و یکمین ایالت آمریکا پذیرفته شد.
جغرافیا
کالیفرنیا دارای اقلیم و جغرافیایی بسیار متنوع است. جغرافیای این ایالت شامل سواحل اقیانوس آرام و مناطق شهری در غرب تا کوه‌های سیرا نوادا در شرق و جنگل‌های چوب سرخ و صنوبر داگلاس در شمال غرب تا صحرای موهاوی در جنوب شرق می‌شود. دره مرکزی، یک منطقه کشاورزی حاصلخیز، در مرکز ایالت قرار دارد. کالیفرنیا به داشتن آب و هوای گرم مدیترانه‌ای در ساحل و آب و هوای فصلی موسمی در مناطق داخلی شناخته می‌شود. اما وسعت زیاد این ایالت سبب شده تا در شمال آن، جنگل‌های بارانی معتدل مرطوب، در مناطق داخلی، بیابان خشک و همچنین در مناطقی از غرب کوه‌های برفی دیده شود. کالیفرنیا بزرگترین مصرف‌کننده آب در آمریکای شمالی است. خشکسالی و آتش‌سوزی یک مشکل دائمی برای این ایالت به شمار می‌رود. همچنین دو سوم خطرات زلزله در کشور آمریکا مربوط به کالیفرنیا است.
جمعیت‌شناسی
در حال حاضر از هر نه آمریکایی یک نفر در ایالت کالیفرنیا زندگی می‌کند. اداره سرشماری آمریکا اعلام کرد که جمعیت کالیفرنیا در آوریل 2020، 39.54 میلیون نفر بوده که نسبت به سرشماری سال 2010، 6.13 درصد افزایش داشته است. این رشد جمعیت نسبت به میانگین رشد جمعیت کشوری پایین‌تر بوده و باعث از دست دادن یک کرسی در مجلس نمایندگان شده است. جمعیت تخمینی ایالت در سال 2023، 38.94 میلیون نفر برآورد می‌شود که بیانگر رشد منفی جمعیت در این ایالت است.
این ایالت از گذشته تا امروز از تنوع فرهنگی و نژادی بالایی برخوردار بوده است. لاتین‌ها بزرگترین گروه قومی در کالیفرنیا هستند و %39.3 جمعیت را تشکیل می‌دهند. بعد از آنها سفیدپوستان غیر لاتین هستند که 36.8% ساکنین را شامل می‌شوند. بعد از این دو گروه، آسیایی‌ها با 15.3% و سیاهپوستان با 6.5% در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در 25 سال گذشته، جمعیت سفیدپوستان غیر لاتین رو به کاهش بوده، در حالی که جمعیت لاتین‌ها و آسیایی‌ها افزایش یافته است. بین سال‌های 1970 تا 2011، سفیدپوستان غیر لاتین از 80% به 40% کاهش یافته، در حالی که لاتین‌ها از 32% در 2000 به 38% در 2011 رسیدند. در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود که لاتین‌ها تا سال 2060 به 49% جمعیت برسند، که عمدتاً به دلیل زاد و ولد و نه مهاجرت است. با کاهش مهاجرت از آمریکای لاتین، آمریکایی‌های آسیایی اکنون سریع‌ترین رشد را در بین گروه‌های نژادی/قومی در کالیفرنیا دارند. این رشد عمدتاً به علت مهاجرت از کشورهای چین، هند و فیلیپین است.
اکثر جمعیت مهاجر کالیفرنیا در مکزیک (3.9 میلیون)، فیلیپین (825200)، چین (768.400)، هند (556.500) و ویتنام (502.600) متولد شده‌اند. کالیفرنیا دارای بزرگترین جمعیت چند نژادی در ایالات متحده است و کالیفرنیا بالاترین نرخ ازدواج بین نژادی را دارد.
انگلیسی به عنوان زبان رسمی و اداری کالیفرنیا عمل می‌کند. طبق نظرسنجی جامعه آمریکا در سال 2021 که توسط اداره سرشماری ایالات متحده انجام شد، 56.08٪ (20,763,638) از ساکنان کالیفرنیا در خانه به زبان انگلیسی و %43.92 به زبان دیگری صحبت می‌کردند. 60.35٪ از افرادی که در خانه به زبانی غیر از انگلیسی صحبت می‌کردند، انگلیسی را "خوب" یا "خیلی خوب" صحبت می‌کنند. البته این رقم در گروه‌های مختلف زبانی به طور قابل توجهی متفاوت بود.
بعد از زبان انگلیسی، اسپانیایی متداول‌ترین زبان در کالیفرنیا است که توسط 28.18٪ (10,434,308) از جمعیت تکلم می‌شود. زبان اسپانیایی از سال 1542 در کالیفرنیا صحبت می‌شود و عمیقاً با چشم‌انداز فرهنگی و تاریخ کالیفرنیا در هم آمیخته است. اسپانیایی زبان اداری و رسمی کالیفرنیا در دوران اسپانیایی و مکزیکی تا سال 1848 بود.
کالیفرنیا از نظر تاریخی یکی از متنوع‌ترین مناطق از نظر زبانی در جهان بوده است، با بیش از 70 زبان بومی که از 64 زبان ریشه در شش خانواده زبانی مشتق شده‌اند. کالیفرنیا بالاترین میزان تکلم به زبان چینی، ویتنامی و پنجابی را در سراسر کشور آمریکا دارد.
در نتیجه تنوع فزاینده ایالت و مهاجرت از مناطق دیگر در سراسر کشور و جهان، زبان‌شناسان از اواخر قرن بیستم متوجه مجموعه‌ای قابل توجه از ویژگی‌های نوظهور در انگلیسی گفتاری آمریکایی در کالیفرنیا شدند. این واریته که به انگلیسی کالیفرنیا معروف است، دارای یک جابجایی واکه (مصوت) و چندین فرآیند آواشناسی دیگر است که با انواع انگلیسی آمریکایی مورد استفاده در سایر مناطق ایالات متحده تفاوت می‌کند.
اقتصاد
اقتصاد کالیفرنیا، با تولید ناخالص 3.6 تریلیون دلاری در سال 2022، بزرگترین اقتصاد ایالتی در جهان محسوب شده و اقتصاد آن بزرگتر از قاره‌های آفریقا و استرالیا و تقریباً به اندازه آمریکای جنوبی است. اگر کالیفرنیا به تنهایی یک کشور محسوب می‌شد، پنجمین اقتصاد بزرگ جهان به‌شمار می‌آمد. منطقه لس‌آنجلس بزرگ و منطقه خلیج سان‌فرانسیسکو، به‌ترتیب دومین و چهارمین اقتصاد شهری بزرگ در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شوند.
اشتغال در کالیفرنیا شامل پنج بخش بزرگ تجارت، حمل و نقل و آب و برق؛ دولت؛ خدمات حرفه‌ای و تجاری؛ خدمات آموزشی و بهداشتی؛ و اوقات فراغت و پذیرایی-جهانگردی می‌شود. از نظر بازده، پنج بخش بزرگ، خدمات مالی و پس از آن تجارت، حمل و نقل و خدمات آب و برق؛ خدمات آموزشی و بهداشتی؛ دولت؛ و تولید هستند. نرخ بیکاری کالیفرنیا تا سپتامبر 2022، 3.9 درصد بوده است.
اقتصاد کالیفرنیا به تجارت وابسته است و بازرگانی بین‌المللی حدود یک چهارم اقتصاد این ایالت را تشکیل می‌دهد. در سال 2008، کالیفرنیا 144 میلیارد دلار کالا صادر کرد که این رقم در سال 2007، 134 میلیارد دلار و در سال 2006، 127 میلیارد دلار بود. رایانه‌ها و محصولات الکترونیکی بزرگترین صادرات کالیفرنیا هستند که 42 درصد از کل صادرات این ایالت را در سال 2008 به خود اختصاص داده‌اند.