دستگاه ایمنی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سیستم ایمنی''' یا '''دستگاه ایمنی''' (به انگلیسی: Immune System) بخشی از [[بدن]] است که [[سلول|سلول]]<nowiki/>ها و [[مولکول|مولکول]]<nowiki/>های خودی را از بیگانه، مثل [[میکروب|میکروب]]<nowiki/>ها و [[ویروس|ویروس]]<nowiki/>ها، شناسایی کرده و آن‌ها را از بین برده یا بی‌خطر می‌کند. | '''سیستم ایمنی''' یا '''دستگاه ایمنی''' (به انگلیسی: Immune System) بخشی از [[بدن]] است که [[سلول|سلول]]<nowiki/>ها و [[مولکول|مولکول]]<nowiki/>های خودی را از بیگانه، مثل [[میکروب|میکروب]]<nowiki/>ها و [[ویروس|ویروس]]<nowiki/>ها، شناسایی کرده و آن‌ها را از بین برده یا بی‌خطر می‌کند. | ||
[[پرونده:نوتروفیل.jpg|جایگزین=نوتروفیل‌ها با سه مکانیسم فاگوسیتوز، رهایش گرانول‌ها و دام خارج سلولی در دفاع غیراختصاصی بدن شرکت می‌کنند.|بندانگشتی|نوتروفیل‌ها با سه مکانیسم فاگوسیتوز، رهایش گرانول‌ها و دام خارج سلولی در دفاع غیراختصاصی بدن شرکت می‌کنند.]] | |||
سیستم ایمنی بدن برای بقای [[انسان]] ضروری است. این سیستم، [[بدن]] را در برابر مهاجمان بیرونی مانند [[باکتری|باکتری]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس]]<nowiki/>ها، [[قارچ|قارچ]]<nowiki/>ها و [[توکسین|توکسین]]<nowiki/>ها (مواد سمی تولید شده توسط میکروب‌ها) محافظت می‌کند. سیستم ایمنی از ارگان‌ها، سلول‌ها و [[پروتئین|پروتئین]]<nowiki/>های مختلفی ساخته شده است که با هم کار می‌کنند. بدون داشتن سیستم ایمنی، بدن برای حمله به [[باکتری|باکتری]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس]]<nowiki/>ها، [[انگل|انگل]]<nowiki/>ها و موارد دیگر آماده نخواهد بود. | سیستم ایمنی بدن برای بقای [[انسان]] ضروری است. این سیستم، [[بدن]] را در برابر مهاجمان بیرونی مانند [[باکتری|باکتری]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس]]<nowiki/>ها، [[قارچ|قارچ]]<nowiki/>ها و [[توکسین|توکسین]]<nowiki/>ها (مواد سمی تولید شده توسط میکروب‌ها) محافظت می‌کند. سیستم ایمنی از ارگان‌ها، سلول‌ها و [[پروتئین|پروتئین]]<nowiki/>های مختلفی ساخته شده است که با هم کار می‌کنند. بدون داشتن سیستم ایمنی، بدن برای حمله به [[باکتری|باکتری]]<nowiki/>ها، [[ویروس|ویروس]]<nowiki/>ها، [[انگل|انگل]]<nowiki/>ها و موارد دیگر آماده نخواهد بود. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
* '''لنفوسیت‌های T:''' این لنفوسیت‌ها درون [[مغز استخوان]] تولید شده اما مراحل [[بلوغ]] خود را در [[غده تیموس]] می‌گذرانند و سپس وارد واکنش‌های سیستم ایمنی می‌شوند. آن‌ها سلول‌های به خطر افتاده در بدن را از بین می‌برند و در پیام رسانی به سایر گلبول‌های سفید کمک می‌کنند. | * '''لنفوسیت‌های T:''' این لنفوسیت‌ها درون [[مغز استخوان]] تولید شده اما مراحل [[بلوغ]] خود را در [[غده تیموس]] می‌گذرانند و سپس وارد واکنش‌های سیستم ایمنی می‌شوند. آن‌ها سلول‌های به خطر افتاده در بدن را از بین می‌برند و در پیام رسانی به سایر گلبول‌های سفید کمک می‌کنند. | ||
[[رده:ایمنی‌شناسی]] | |||
[[رده:دستگاه ایمنی بدن]] | |||
[[رده:دستگاه اندامی]] | |||
نسخهٔ ۱۱ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۰۰
سیستم ایمنی یا دستگاه ایمنی (به انگلیسی: Immune System) بخشی از بدن است که سلول‌ها و مولکول‌های خودی را از بیگانه، مثل میکروب‌ها و ویروس‌ها، شناسایی کرده و آن‌ها را از بین برده یا بی‌خطر می‌کند.
سیستم ایمنی بدن برای بقای انسان ضروری است. این سیستم، بدن را در برابر مهاجمان بیرونی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و توکسین‌ها (مواد سمی تولید شده توسط میکروب‌ها) محافظت می‌کند. سیستم ایمنی از ارگان‌ها، سلول‌ها و پروتئین‌های مختلفی ساخته شده است که با هم کار می‌کنند. بدون داشتن سیستم ایمنی، بدن برای حمله به باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و موارد دیگر آماده نخواهد بود.
ساختار
سیستم ایمنی از شبکه وسیعی از سلول‌ها و بافت‌ها تشکیل شده که به طور مداوم ورود و حمله مهاجمان بیگانه مانند باکتری‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند و به محض مشاهده دشمن یا عامل بیگانه، برای حمله متناسب با آن آماده می‌شوند. سیستم ایمنی در سراسر بدن پخش شده و انواع بسیاری از سلول‌ها، اندام‌ها، پروتئین‌ها و بافت‌ها را درگیر می‌کند.
یکی از ویژگی‌های مهم این سیستم این است که می‌تواند بافت بدن را از بافت خارجی متمایز کند (شناخت سلول‌های خودی از غیر خودی). سلول‌های مرده و معیوب نیز توسط سیستم ایمنی بدن شناخته شده و حذف می‌شوند.
سلول‌های بخش‌های مختلف سیستم ایمنی بدن در اندام‌های متعددی ساخته شده‌اند، از جمله:
- مغز استخوان: بافت نرم و اسفنج شکلی است که در حفره‌های استخوانی یافت می‌شود.
- گره های لنفاوی: اندام‌های کوچک لوبیا شکلی که در تمام بدن وجود دارند و از طریق رگ‌های لنفاوی به هم متصل می‌شوند.
- عروق لنفاوی: شبکه‌ای از کانال‌ها در سراسر بدن هستند که لنفوسیت‌ها و مایع لنف را در سراسر بدن به گردش در می‌آورند.
- لکه‌های پی‌یری: سلول‌هایی از جنس بافت لنفاوی هستند که در روده کوچک یافت می‌شوند.
- طحال: اندامی به اندازه یک مشت است که در حفره شکمی قرار دارد.
- لوزه‌ها: دو توده بیضی شکل که در قسمت پشت گلو جای دارند.
بیماری‌های عفونی
بیماری‌های عفونی در بدن توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و سایر پاتوژن‌ها ایجاد می‌شوند. «پاتوژن‌ها» سلول‌ها و ارگانیسم‌های کوچکی هستند که معمولا به وسیله سرفه، عطسه یا تماس‌های بدنی بین افراد انتقال می‌یابند. همچنین گاهی این عوامل بیماری‌زا با آلودگی آب‌های آشامیدنی، انتقال خون و مایعات بدنی نیز از فرد به فرد دیگر سرایت می‌کنند.
به عنوان مثال، اگر سیستم ایمنی بدن با یک باکتری، ویروس یا انگل با یک عامل بیماری‌زا روبرو شود، به اصطلاح پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند.
اجزای اصلی سیستم ایمنی
گلبول‌های سفید
گلبول سفید خون، سلولی در جریان خون است که به نام «لکوسیت‌ها» (Leukocytes) نیز شناخته می‌شوند. این سلول‌ها درون رگ‌های خونی و عروق لنفاوی در بدن گردش می‌کنند. گلبول‌های سفید به صورت مداوم درون مایعات بدنی نشانه‌های عوامل بیماری‌زا یا بیگانه را دنبال می‌کنند. این سلول‌ها هنگامی که با یک عامل یا جسم بیگانه مواجه شوند، شروع به تکثیر کرده و پیام‌هایی یا سیگنال‌هایی را به سایر گلبول‌های سفید ارسال می‌کنند. در واقع با این کار گلبول‌های سفید دیگر را برای مقابله با عوامل بیماری‌زا دعوت می‌کنند.
گلبول‌های سفید درون بدن در مکان‌های مختلفی ذخیره می‌شوند که به آن‌ها ارگان‌های لنفاوی گفته می‌شود. از جمله این ارگان‌های لنفاوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مغز استخوان: این بخش در مرکز استخوان‌ها یافت می‌شود و وظیفه تولید گلبول‌های قرمز را به عهده دارد.
- غدد لنفاوی: غده‌های کوچکی در سراسر بدن وجود دارند و در کنار عروق لنفاوی تجمع می یابند.
لکوسیت‌ها به دو گروه عمده دسته‌بندی می‌شوند:
فاگوسیت‌ها
فاگوسیت‌ها، سلول‌هایی هستند که عوامل خارجی را پس از شناسایی به روش فاگوسیتوز از بین می‌برند. این روش به این ترتیب است که ابتدا فاگوسیت‌ها اطراف سلول‌های خارجی را با غشای خود در بر می‌گیرند و سپس آن‌ها را به درون خود برده و با آنزیم‌های درون سلولی خود هضم می‌کنند.
فاگوسیت‌ها انواع مختلفی دارند:
- «نوتروفیل‌ها» (Neutrophils): یکی از متداول‌ترین انواع فاگوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها هستند که به طور اختصاصی به باکتری‌ها حمله می‌کنند.
- «مونوسیت‌ها» (Monocytes): این گروه از فاگوسیت‌ها بزرگترین آن‌ها محسوب می‌شوند و وظایف مختلفی بر عهده دارند. این گروه پس ازخارج شدن از رگ‌ها به ماکروفاژها و دندریت‌ها تبدیل می شوند.
- «ماکروفاژها» (Macrophages): این سلول‌ها در مقابل پاتوژن‌ها از بدن محافظت کرده و سلول‌های مرده و آسیب دیده را حذف می‌کنند.
- «ماستوسیت‌ها» (Mast cells): این سلول‌ها وظایف زیادی را بر عهده دارند که برخی از آن‌ها شامل کمک به ترمیم زخم و مبازره با پاتوژن‌ها و ترشح هیستامین در پاسخ‌های التهابی هستند.
لنفوسیت‌ها
لنفوسیت‌ها در واقع حافظه سیستم ایمنی هستند و به بدن کمک می‌کنند تا مهاجمان گذشته بدن را به خاطر بسپارند و در صورت حمله مجدد این مهاجمان به بدن، نحوه مبارزه با آن‌ها را یادآوری کنند. لنفوسیت‌ها زندگی خود را در مغز استخوان آغاز می‌کنند. برخی در مغز استخوان باقی می‌مانند و به صورت لنفوسیت‌های B تکامل پیدا می‌کنند، برخی دیگر به سمت تیموس می‌روند و به لنفوسیت‌های T (سلول‌های T) تبدیل می‌شوند. این دو نوع سلول نقش‌های مختلفی دارند:
- لنفوسیت‌های B: لنفوسیت‌های B درون سلول‌های مغز استخوان تولید شده و در همان جا بالغ می‌شوند و می‌تواند وارد واکنش‌های ایمنی شوند. این سلول‌ها آنتی‌بادی تولید می‌کنند و در پیام رسانی به لنفوسیت‌های T نقش دارند.
- لنفوسیت‌های T: این لنفوسیت‌ها درون مغز استخوان تولید شده اما مراحل بلوغ خود را در غده تیموس می‌گذرانند و سپس وارد واکنش‌های سیستم ایمنی می‌شوند. آن‌ها سلول‌های به خطر افتاده در بدن را از بین می‌برند و در پیام رسانی به سایر گلبول‌های سفید کمک می‌کنند.