غده تیروئید

غده تیروئید یا سپردیس، یک غده درون ریز در ناحیه گردن انسان است.

تصویری از جایگاه غده تیروئید

جزئیات
نام لاتین:	glandula thyroidea
محل قرارگیری:	قسمت عرضی حنجره، در جلوی گلو
تعداد در بدن:	یک

این غده دو هورمون اصلی می‌سازد که به درون خون ترشح می‌شوند:

• تیروکسین (Thyroxine) یا T4

• تری یدو تیرونین (Triiodothyronine) یا T3

این هورمون‌ها برای حیات همه سلول‌ها و عملکرد طبیعی آن‌ها ضروری هستند. ناهنجاری‌های تیروئیدی بسیار رایج است و در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود. افراد در سنین مختلف ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. از هر ۲۰ نفر، یک نفر به یکی از انواع بیماری‌های تیروئیدی به صورت موقت یا دائمی مبتلا است.

آناتومی

غده تیروئید بزرگترین غده در سیستم درون ریز است. غده تیروئید ساختار پروانه‌ای شکل دارد و در جلوی گردن و حنجره و زیر غضروف سیب آدم قرار دارد. این غده از دو لوب تشکیل شده است؛ لوب سمت راست و لوب سمت چپ، که هر کدام اندازه‌ای برابر دارند. این دو لوب توسط یک پل کوچک از بافت تیروئیدی به نام «ایسموس» (isthmus) به هم متصل می‌شوند.

ابعاد هر لوب در تیروئید در حدود ۵ سانتی‌متر طول، ۳ سانتی‌متر عرض و ۲ سانتی‌متر ضخامت محاسبه شده است و اندازه بافت ایسموس نیز ۱.۲۵ سانتی‌متر (ارتفاع و عرض) تعیین شده است. وزن تقریبی این غده در حدود ۲۵ گرم است که این مقدار در زنان، به خصوص در دوران بارداری، افزایش می‌یابد.

وظایف

تیروئید دو هورمون تولید می‌کند که توسط جریان خون به سلول‌های هدف می‌رسند. یکی از این هورمون‌ها تیروکسین است، این هورمون شامل ۴ اتم ید است، به همین دلیل به هورمون T4 معروف است.

هورمون دیگری که تیروئید تولید می‌کند، تری یدو تیرونین است که به دلیل وجود سه اتم ید به نام T3 شناخته می‌شود. در سلول‌ها و بافت‌های بدن T4 به شکل T3 تبدیل می‌شود. در واقع T3 شکلی از هورمون تیروئید است که فعالیت زیستی دارد و بر فعالیت و عملکرد سلول‌ها و بافت‌های بدن تاثیر می‌گذارد. پیام تولید و ترشح هورمون‌های تیروئیدی از غده هیپوفیز به غده تیروئید ارسال می‌شود و غده هیپوفیز تحت کنترل هورمون آزاد کننده‌ی تیروئید ترشح شده از هیپوتالاموس قرار دارد.

از غده تیروئید هورمون دیگری به نام «کلسی‌تونین» (Calcitonin) نیز ترشح می‌شود. این هورمون در کاهش غلظت کلسیم خون نقش دارد. کلسی‌تونین، در کاهش جذب کلسیم در روده، افزایش باز جذب کلسیم در کلیه‌ها و افزایش رسوب کلسیم در استخوان‌ها نقش دارد.

زمانی که این غده به خوبی فعالیت نکند و میزان هورمون تولیدی آن از حد طبیعی بیشتر (پرکاری تیروئید) (Hyperthyroidism) یا کمتر (کم کاری تیروئید) (Hypothyroidism) باشد، ناهنجاری‌ها و بیماری‌های زیادی در بدن ایجاد می‌شود. در این مطلب به چهار مورد از ناهنجاری‌های عمومی تیروئید از جمله «بیماری هاشیموتو» (Hashimoto’s Disease)، «گریوز» (Grave’s Disease)، «گواتر» (Goiter) و «گرهک‌های تیروئیدی» (Thyroid Nodules) اشاره می‌شود.