لاکتوز
لاکتوز قندی است که فقط در شیر وجود دارد و در واقع تركيبی از دو قند گلوكز و گالاكتوز است. معنی آن به کلمه لاکت بر می‌گردد که به معنی شیر است. همچنین پسوند اوز در آن مربوط قند بودن آن است.
دستگاه گوارش برخی افراد فاقد آنزیم لاكتاز یا آنزیم هضم شیر است و به همین دلیل قادر به هضم و جذب آن نیست. در نتیجه در اذهان عموم از محبوبیت خوبی برخوردار نیست ولی این كربوهیدرات از اجزای مهم شیر بوده و نقش مهمی را در فیزیولوژی گوارش و جذب برخی مواد معدنی مانند كلسیم بر عهده دارد.
ساختار
ساختمان این قند بعد از هيدروليز مشخص شده است که از زيرواحدهای D- گلوکز و D- گالاکتوز تشکيل می‌شود. اين دو جزء سازنده، بوسيله پيوند بتا- 1و4 به همديگر متصل می‌شوند. بنابراين می‌توان لاکتوز را D- گالاکتوز پيرانوزيل-(1و4)- D- گلوکوپيرانوزيد نيز خواند. چون لاکتوز دارای يک کربن آنومری آزاد در زيرواحد گلوکز است، بنابراين در گروه دی ساکاريدهای احيا کننده طبقه‌بندی می‌شود. لاکتوز به دو فرم ايزومری آلفا و بتا وجود دارد.
بیماری لاکتوز
بیماری عدم تحمل لاکتوز هنگام خوردن شیر یا برخی محصولات لبنی، در برخی افراد بروز پیدا می‌کند. در این حالت فرد دچار دل درد و یا حالت تهوع شده و نمی‌تواند محصول لبنی را هضم کند. البته شدت این بیماری ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برای مثال گاهی افراد حتی با مصرف مقدار بسیار کم قند لاکتوز، علائم شدیدی از بیماری را بروز می‌دهند؛ این در حالیست که برخی دیگر با مصرف مقادیر بیشتری از لاکتوز علائم خفیف‌تری را نشان می‌دهند. به هرحال این بیماری منجر می‌شود تا افراد از مصرف شیر و محصولات لبنی خودداری کرده و دچار عوارض این بیماری شوند.
عوارض
شیر و گروه لبنیات یکی از زیرگروه‌های مهم در هرم مواد غذایی هستند. بنابراین حذف این گروه از رژیم غذایی می‌تواند عوارض بسیار بدی به همراه داشته باشد. گروه لبنیات دارای انواع ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و مواد معدنی ضروری برای بدن هستند. به همین دلیل قطع مصرف آن‌ها، بدن فرد را از بسیاری از مواد ضروری محروم می‌کند. این ویتامین‌ها و مواد ضروری نقش پر رنگی در رشد و سلامت استخوان‌ها دارند. بنابراین می‌توان گفت اولین عارضه قطع مصرف مواد لبنی، پوکی استخوان است.
با قطع مصرف لبنیات با بیماری‌های زیر مواجه خواهید شد:
- استئوپنی: در این بیماری تراکم استخوانی بیمار بسیار کم است. در نتیجه به مرور زمان فرد دچار پوکی استخوان شدید خواهد شد.
- پوکی استخوان: کاهش تراکم استخوان‌ها با نام پوکی استخوان یاد می‌شود. در این بیماری استخوان‌های فرد بسیار ضعیف بوده و به راحتی با ضربات محیطی شکسته می‌شوند.
- سوءتغذیه: هنگامی که بدن، مواد غذایی ضروری را دریافت نکند، مشکل سوء تغذیه در فرد رخ می‌دهد. در این گونه موارد فرد احساس افسردگی یا خستگی شدید داشته و گاهی حتی زخم‌های بسیار ساده در بدن وی بسیار دیر ترمیم می‌شوند.