جمهوری دموکراتیک کنگو
جمهوری دموکراتیک کنگو (به فرانسوی: République démocratique du Congo) که با نام‌های کنگوی کینشاسا یا کنگوی زئیر نیز شناخته می‌شود، کشوری در مرکز آفریقا است. این کشور از نظر وسعت، دومین کشور پهناور آفریقا و یازدهمین کشور وسیع جهان است. جمهوری دموکراتیک کنگو با حدود ۱۰۵ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین کشور فرانسوی‌زبان دنیا به شمار می‌رود. پایتخت و بزرگترین شهر این کشور کینشاسا است که مرکز اقتصادی آن نیز محسوب می‌شود.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری دموکراتیک کنگو |
| پایتخت: | کینشاسا |
| زبان(های) رسمی: | فرانسوی |
| دین(ها): | مسیحیت 95.4%، باورهای بومی 2.6%، اسلام 1.5% |
| حکومت: | نظام نیمه‌ریاستی جمهوری |
| مساحت: | 2,345,409 کیلومتر مربع |
| جمعیت: | 105,061,492 نفر (2024) |
| شاخص توسعه انسانی: | 0.481 |
| واحد پول: | فرانک کنگو (CDF) |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی 1+ تا ۲+ |
| پیش‌شماره تلفنی: | 243+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | CD |
| دامنه سطح‌بالا: | cd. |
جمهوری دموکراتیک کنگو از غرب با جمهوری کنگو، از شمال با آفریقای مرکزی و سودان جنوبی، از شرق با اوگاندا، رواندا، بروندی و تانزانیا، از جنوب با زامبیا و آنگولا همسایه است. این کشور در باریکه غربی خود به سواحل اقیانوس اطلس می‌رسد.
تاریخ
حوضه کنگو مرکز سکونت اولیه جوامع شکارچی-گردآورنده آفریقای مرکزی در حدود ۹۰ هزار سال پیش بوده است. همچنین گسترش اقوام بانتو حدود ۳۰۰۰ سال پیش به این منطقه رسیده است. در غرب، پادشاهی کنگو از قرن ۱۴ تا ۱۹ میلادی بر نواحی اطراف رود کنگو حکمرانی می‌کرد. در شمال شرقی، مرکز و شرق کشور، پادشاهی‌های آزنده، لوبا و لوندا از قرن ۱۶ و ۱۷ تا قرن ۱۹ قدرت را در دست داشتند.
حکومت استعماری بلژیک به رهبری لئوپولد دوم در سال ۱۸۸۵ به طور رسمی مالکیت سرزمین کنگو را به دست آورد و آن را به عنوان قلمرو شخصی خود با نام «دولت آزاد کنگو» اعلام کرد. در دوران حکومت استعماری بلژیک (۱۸۸۵ تا ۱۹۰۸)، نیروهای نظامی این کشور بومیان منطقه را به اجبار به تولید لاستیک واداشتند که با اعمال وحشیانه‌ای همراه بود. سرانجام در سال ۱۹۰۸، لئوپولد دوم این منطقه را به بلژیک واگذار کرد و بدین ترتیب کنگو به مستعمره بلژیک تبدیل شد.
کنگو در ۳۰ ژوئن ۱۹۶۰ از بلژیک استقلال یافت، اما بلافاصله با مجموعه‌ای از جنبش‌های جدایی‌طلبانه، ترور نخست‌وزیر پاتریس لومومبا و کودتای موبوتو سسه‌سکو در سال ۱۹۶۵ مواجه شد. موبوتو نام کشور را در سال ۱۹۷۱ به زئیر تغییر داد و دیکتاتوری تک‌حزبی سختی را تا زمان سرنگونی‌اش در زمان جنگ اول کنگو در سال 1997 اعمال کرد. پس از آن، نام کشور به حالت اولیه بازگشت و از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۳ درگیر جنگ دوم کنگو شد که منجر به کشته شدن ۵.۴ میلیون نفر گردید. جنگ با ریاست جمهوری جوزف کابیل، که از ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ حکومت کرد، به پایان رسید. در دوران او، وضعیت حقوق بشر در کشور همچنان ضعیف بود و موارد نقض مکرر از جمله ناپدیدسازی اجباری، شکنجه، حبس خودسرانه و محدودیت‌های آزادی‌های مدنی وجود داشت. به دنبال انتخابات سراسری ۲۰۱۸، در اولین انتقال قدرت مسالمت آمیز از زمان استقلال، فلیکس تشسکدی جانشین کابیل به عنوان رئیس جمهور شد. از سال ۲۰۱۵، شرق جمهوری دموکراتیک کنگو محل یک درگیری نظامی مداوم در کیوو بوده است.
در پی انتخابات سراسری ۲۰۱۸، در اولین انتقال قدرت مسالمت‌آمیز از زمان استقلال، فلیکس تشسکدی جانشین کابیلای شد و از آن زمان تاکنون رئیس جمهور کنگو بوده است.
جغرافیا
جمهوری دموکراتیک کنگو در مرکز آفریقا و جنوب صحرا قرار دارد. به دلیل موقعیت استوایی، جمهوری دموکراتیک کنگو دارای بارندگی زیاد و بیشترین میزان رعد و برق در جهان است. میزان بارش سالانه در برخی نقاط می‌تواند به بیش از ۲۰۰۰ میلی‌متر برسد. این بارندگی باعث شکل‌گیری جنگل‌های بارانی کنگو، دومین جنگل بزرگ جهان پس از آمازون، شده است.
رود کنگو به همراه جنگل‌های انبوه، ویژگی اصلی جغرافیایی این کشور است. حوزه عظیم رود کنگو تقریبا کل کشور را در بر گرفته و آبراهه اصلی حمل و نقل و تجارت به شمار می‌رود. مهم‌ترین شاخه‌های این رود شامل کاسائی، سانگها، اوبانگی، روزیزی، آروویمی و لولونگا هستند.
رود کنگو از نظر حجم آب و وسعت حوضه آبریز، دومین رود بزرگ جهان بعد از رود آمازون است. سرچشمه‌های این رود در دره کوه‌های آلبرتين قرار دارند. دره آلبرتين نقش مهمی در شکل‌گیری جغرافیای کنگو دارد. این دره علاوه بر ایجاد کوهستانی بودن بخش شمال شرقی کشور، باعث فعالیت‌های آتشفشانی نیز می‌شود. فعالیت‌های زمین‌شناسی در این منطقه همچنین دریاچه‌های بزرگ آفریقا را به وجود آورده است که چهار تا از آنها در مرز شرقی کنگو قرار دارند: دریاچه آلبرت، کیو، ادوارد و تانگانيکا.
کافت شرق آفریقا باعث بیرون‌زدگی ذخایر معدنی عظیمی در جنوب و شرق کنگو شده و امکان استخراج آنها را فراهم کرده است. در این منطقه به‌ویژه در منطقه کاتانگا در جنوب شرقی کنگو منابع غنی از کبالت، مس، الماس، طلا، نقره و سایر مواد معدنی به وفور یافت می‌شود.
اقتصاد
جمهوری دموکراتیک کنگو از نظر منابع طبیعی بسیار غنی است، اما از بی‌ثباتی سیاسی، کمبود زیرساخت، فساد و قرن‌ها استخراج و بهره‌برداری تجاری و استعماری رنج می‌برد. این وضعیت با گذشت بیش از ۶۰ سال از استقلال، توسعه گسترده‌ای را به دنبال نداشته است. علاوه بر کینشاسا، دو شهر بزرگ بعدی، لوبومباشی و امبوجی مایی، هر دو مراکز معدنی هستند. صادرات اصلی جمهوری دموکراتیک کنگو مواد معدنی خام است و چین در سال ۲۰۱۹ بیش از ۵۰ درصد از صادرات این کشور را پذیرفته است. بر اساس شاخص توسعه انسانی، جمهوری دموکراتیک کنگو در سال ۲۰۲۱ در رتبه ۱۷۹ از ۱۹۱ کشور قرار گرفت و در گروه کشورهای توسعه‌نیافته توسط سازمان ملل متحد طبقه‌بندی شد. بر اساس آمار سال ۲۰۱۸، پس از دو دهه جنگ داخلی مختلف و درگیری‌های داخلی مداوم، حدود ۶۰۰ هزار آواره کنگویی همچنان در کشورهای همسایه زندگی می‌کنند.
جمهوری دموکراتیک کنگو عضو سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهد، اتحادیه آفریقا، کومسا، جامعه توسعه جنوب آفریقا، سازمان بین المللی فرانکفونی و جامعه اقتصادی کشورهای آفریقای مرکزی است.