جمهوری آذربایجان
جمهوری آذربایجان (به ترکی آذربایجانی: Azərbaycan Respublikası)، به عنوان بزرگ‌ترین کشور در قفقاز جنوبی واقع در منطقه قفقاز می‌باشد. این کشور در آسیای غربی و شرق اروپا واقع شده است. زبان رسمی این کشور ترکی آذربایجانی و پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور، شهر باکو است.
| اطلاعات کشور | |
|---|---|
| نام کامل: | جمهوری آذربایجان |
| پایتخت: | باکو |
| زبان(های) رسمی: | ترکی آذربایجانی |
| دین(ها): | اسلام، مسیحیت |
| حکومت: | حکومت متمرکز نیمه‌ریاستی جمهوری |
| مساحت: | ۸۶٬۶۰۰ کیلومتر مربع |
| جمعیت: | ۱۰٬۱۳۰٬۱۰۰ نفر |
| تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP): | ۱۸۹٬۰۵۰ میلیارد دلار |
| شاخص جینی: | رشد منفی ۳۳٫۷ |
| شاخص توسعه انسانی: | افزایش ۰٫۷۵۶ |
| واحد پول: | منات |
| منطقه زمانی: | یوتی‌سی۴+ |
| گاه‌شماری: | میلادی |
| جهت رانندگی: | راست |
| پیش‌شماره تلفنی: | ۹۹۴+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶: | AZ |
| دامنه سطح‌بالا: | .az |
این سرزمین حدود دویست سال پیش جزوی از خاک کشور ایران بوده در پس از شکست ایران از روسیه، طی قرارداد گلستان و قرارداد ترکمانچای به روسیه ملحق شد و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 میلادی ، جمهوری سوسیالیستی آذربایجان از آن جدا شد و به شکل کنونی درآمد.
این کشور از دو بخش مجزا از یکدیگر تشکیل شده است، سرزمین اصلی این کشور در مرزهای جنوب شرقی کشور ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان در مرزهای جنوب شرقی ارمنستان واقع شده است.
کشور جمهوری آذربایجان از جنوب با ایران ۶۸۹ کیلومتر، از شمال با گرجستان ۴۲۸ کیلومتر و روسیه ۳۳۸ کیلومتر، از غرب با ارمنستان ۹۹۶ کیلومتر و ترکیه ۱۷کیلومتر مرز زمینی دارد. همچنین این کشور دارای ۷۱۳ کیلومتر مرز آبی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان از طریق دریای خزر است.
کشور جمهوری آذربایجان ۱۰٬۱۳۹٬۰۰۰ نفر جمعیت دارد، اکثر جمعیت این کشور مسلمان (۹۷٫۳٪) است و از این جهت کشوری با اکثریت مسلمان به شمار می‌آید.
کشور جمهوری آذربایجان، دارای یک نظام حکومت متمرکز است و نظام سیاسی آن، جمهوری نیمه‌ریاستی است. حزب آذربایجان نوین از سال ۱۹۹۳ همواره قدرت را در جمهوری آذربایجان در دست داشته‌است. این حزب، متهم به انحصار قدرت، اقتدارگرایی و نقض حقوق بشر در آذربایجان از طریق سرکوب آزادی‌های سیاسی و مدنی و ایجاد محدودیت در خبررسانی است.
بر خلاف آن که بیش از ۹۷ درصد از شهروندان آذربایجانی، را مسلمان تشکیل می‌دهند، اما بر اساس قانون اساسی کشور آذربایجان، حکومت این کشور یک حکومت سکولار است و هیچ دین رسمی نیز برای این کشور، تعریف نشده‌است.
این کشور از اعضای فعال سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهد، سازمان امنیت و همکاری اروپا، شورای اروپا و همچنین در برنامه مشارکت برای صلح ناتو، عضویت دارد. این کشور همچنین از اعضای موسس سازمان توسعه اقتصادی و دموکراسی گوآم، کشورهای مستقل همسود، سازمان منع سلاح‌های شیمیایی و عضو ناظر در سازمان تجارت جهانی است، همچنین این کشور از اعضای فعال شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان و سازمان بین‌المللی فرهنگ ترکی است.
واژه شناسی
نام آذربایجان از واژه‌ی آتروپات، نام ساتراپ (فرماندار) پارسی ماد کوچک در زمان لشکرکشی اسکندر مقدونی به پادشاهی سلسله هخامنشی، گرفته شده است. واژه آتروپات در دین زرتشتی به معنی «آذربُد» یا «نگهبان آتش» یا «نگهبانی شده توسط آتش» است. نام آذربایجان، با توجه به نام ناحیه‌ی آذربایجان ایران انتخاب و با اهداف سیاسی، بر این جمهوری، نهاده شد.
برای این منطقه اولین بار از نام «آذربایجان» پس از وقایع سقوط امپراتوری روسیه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل دولتی با نام «جمهوری دموکراتیک آذربایجان» در مه ۱۹۱۸ در شهر تفلیس استفاده شد. تا پیش از آن، نام «آذربایجان» فقط برای اشاره به مناطق شمال غربی ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت و برای مناطق بالاتر از رود ارس از واژه اران و شیروان استفاده می‌شد.
جغرافیا
جمهوری آذربایجان در جنوب رشته‌کوه قفقاز بزرگ و شرق رشته‌کوه قفقاز کوچک و در مناطق شمالی رود ارس و کوه‌های تالش و در از شرق در سواحل دریای خزر واقع شده‌است.
در حدود ۴۰ درصد از مساحت جمهوری آذربایجان را کوهها و رشته‌کوه‌ها دربرگرفته که بلندترین نقطه این کشور، قله بازاردوزو (Bazardüzü) با ارتفاع ۴۴۶۶ متر از سطح دریا است.
نواحی میانی این کشور شامل جلگه‌های آران مرکزی، مغان و میل و سواحل دریای خزر است، این مناطق کم ارتفاع و پست بوده و ارتفاع در پست‌ترین نقطه این کشور، ۲۸ متر پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد است.
جمهوری آذربایجان یک کشور محصور در خشکی است و به آب‌های آزاد دسترسی ندارد. این کشور در مرزهای شرقی خود در پیرامون دریای خزر، که یک دریای بسته‌است، واقع شده و طول خط ساحلی آن ۸۰۰ کیلومتر است.
تنوع زیستی و گیاهی آذربایجان به دلیل تنوع آب و هوا بسیار زیاد است به گونه‌ای که تنها بیش از ۴۵۰۰ گونه گیاه در کوهستان‌های آذربایجان دیده می‌شود.
اقتصاد
کشور جمهوری آذربایجان در مقایسه با دیگر جمهوری‌های تازه استقلال یافته این منطقه به جهت بهره‌مندی از منابع نفتی و همچنین سرمایهگذاریهای خارجی پس از استقلال توسعه بیشتری پیدا کرده‌است.
اما در سالهای اولیه پس از استقلال این کشور، تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره‌باغ همراه با سیاست‌های آزادسازی قیمت‌ها و خصوصی‌سازی اقتصاد موجب شد بود که مردم این کشور تحت فشارهای شدید اقتصادی قرار گرفته و قدرت خرید آن‌ها کاهش یابد، اما پس از سال ۱۹۹۶ میلادی، به سبب افزایش درآمدهای حاصل از قراردادهای نفتی بین‌المللی این کشور و همچنین روند رو به رشد سرمایه‌گذاری خارجی و از سوی دیگر اعتبارات صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی و همچنین مساعدت‌های کشورهای اروپایی موجب شد تا اقتصاد ضعیف و نابسامان این کشور کمی رو به بهبود گذارد.
در سال ۲۰۰۷ از تعداد کل شاغلان در بخش اقتصادی ۷۰ درصد در بخش خصوصی مشغول به کار بودن و تعداد بیکاران ۲۸۱ هزار نفر بوده‌است.
منابع سرشار نفتی این کشور در سال ۲۰۰۸ برابر ۷ میلیارد بشکه بوده‌است که این میزان چیزی حدود یک درصد از ذخایر اثبات شده جهان را شامل می‌شود.