جودو
جودو یکی از رشته‌های ورزشی است و در دسته ورزش‌های رزمی قرار دارد. جودو اولین رشته ورزشی نشأت گرفته از شرق است که وارد المپیک شده‌است.
جودو سبک‌های مختلفی دارد که با فنون و قوانین خاصی اجرا می‌شوند. جودو اولین بار در سال 1946 وارد رقابت‌های المپیک شد و این ورزش امروزه یکی از رشته‌های حاضر در المپیک است و علاوه بر آن رویدادهای مهم جهانی و بین‌المللی خاص خود را دارد.
جودو در لغت به معنی راه آرام است و ورزشی است که ریشه آن به ژاپن بر می‌گردد. در این ورزش هدف به زمین زدن حریف و مغلوب کردن وی در مبارزه تن به تن است.
تاریخچه
خاستگاه جودو ژاپن است. بنیان‌گذار این ورزش را شخصی به نام جیگارو کانو می‌دانند. در منابع تاریخی آمده است که ورزش جودو اولین بار در سال 1932 ابداع شده است.
جیگارو کانو در طراحی این ورزش از فون و حرکاتی استفاده کرد که برای جوانان مفیدتر باشد و حرکات خطرناک را از آن حذف کرد. او به دنبال ایجاد ورزشی بود که در عین لطافت و نرمی، به افراد کوچک اندام نیز امکان برتری بر حریف را بدهد.
سبک‌ها
جودو دارای چند سبک اصلی و شاخص است:
- جودوی المپیکی: این سبک از جودو، معروف‌ترین سبک آن است و همانطور که از نامش پیداست، سبکی است که در رقابت‌های المپیک حضور دارد. این سبک از جودو امروزه در تمام دنیا درحال پیگیری و پیشرفت است.
- جودوی آمریکایی: سبکی از جودو است که به صورت ترکیبی اجرا می‌شود و در آن از فنون ورزش‌های مختلف مانند کشتی، بوکس، جوجیتسو و ساواته نیز استفاده می‌شود.
- جوجیتسوی برزیلی: سبکی خاص از جودو است که اولین بار در سال 1914 توسط میتسویو مائدا پایه‌گذاری شد. امروزه به دلیل تفاوت‌های زیادی که بین این سبک از جودو و جودوی اصلی وجود دارد، جوجیتسوی برزیلی به عنوان یک رشته ورزشی مستقل شناخته می‌شود.
- جودو-دو: یک سبک از جودو است که توسط ژولیوس فلک و چند تن دیگر ابداع شده و بر تکنیکهای پرتابی تمرکز بیشتری دارد و هدف آن توسعه و تقویت جودو است.
- کاوایشی ریو جوجیتسو: سبکی از جودو است که رواج بیشتری در فرانسه دارد.
- جودوی روسی: یکی از سبک‌های مستقل جودو است که به تازگی برخی از فنون و حرکات آن توسط فدراسیون جهانی جودو تایید شده و امکان استفاده از این فنون در رقابت‌های المپیک وجود دارد.
زمین جودو
زمین یا محوطه‌ای که رقابت جودو در آن برگزار می‌شود، مربع شکل و با ابعاد 14متر در 14 متر یا 16 متر در 16 متر است. کف محوطه با تاتامی یا کفپوش ضربه‌گیر مخصوص پوشانده می‌شود.
محوطه جودو دو منطقه اصلی دارد:
- محوطه میانی که ابعاد آن به اندازه یک مربع با ضلع 8 یا 10 متر است
- محوطه خارجی یا محوطه ایمنی که عرضی حدود 3 متر دارد.
محل استقرار جودوکار در آغاز و پایان بازی توسط 2 تكه نوار چسب يكی به رنگ آبی و ديگری به رنگ سفيد در فاصله 4 متر از يكديگر در مركز محوطه مسابقه مشخص می‌شود. نوار آبی رنگ در سمت راست داور وسط و نوار چسب سفيد رنگ در سمت چپ وي قرار دارد.
کفپوش محوطه جودو جنسی ارتجاعی دارد که معمولا از تاتامی‌هایی با ابعاد 2 در 1 متر تشکیل شده‌است. جنس تاتامی‌ها معمولا از فوم یا کاه فشرده است و سطح آن نباید لغزنده و چرب باشد.
فنون
جودو دارای دو دسته فن است. دسته اول فنون ناگه‌وازا یا پرتابی و دسته دوم فنون کاتامه‌وازا است که در دوبخش کانست وازا و شیمه وازا اجرا می‌شود.
فنون پرتابی یا ناگه‌وازا در سه بخش ته وازا (فنون دست)، کوشی وازا (فنون کمر) و آشی وازا (فنون پا) انجام می‌شود که عبارتند از:
اوچی ماتا
اوچی گاری (فنون پا)
کوچی گاری (فنون پا)
اوسوتو گاری (فنون پا)
دسته دوم فنون جودو با نام کاتامه‌وازا شامل فنون زیر است:
کانسه (برگردان و فشردن مفصل‌ها)
شیمه‌وازا (مربوط به خونرسانی مغز)
ناگه وازا (مهارت‌های پرتابی)
تاچی وازا (مهارت‌های ایستادن)
ته وازا (مهارت‌های دست)
کوشی وازا (مهارت‌های ران، کمر و مفاصل)
اشی وازا (مهارت‌های ساق پا)
سوتمی وازا (بازی جوانمردانه)
ماسوتمی وازا (مهارت‌های خوابیه از پشت)
یوکو سوتمی وازا (مهارت‌های خوابیده از پهلو)
نه وازا یا کاتامه وازا (مهارت‌های گلاویزی)
اوسای کومی وازا (مهارت‌های کنترل کردن و نگه داشتن حریف)
شیمه وازا (خفه کردن)
کانستسو وازا (قفل کردن و شکستن مفاصل)
آتمی وازا (ضربه زدن به نقاط حساس)
اصطلاحات
اصطلاحات و عبارات پراستفاده در مسابقات جودو در جدول زیر همراه با معادل ومعنی آن‌ها آمده‌است:
| اصطلاح | معنی |
|---|---|
| جودوکا | جودوکار |
| اوکِمی | نحوهٔ صحیح زمین خوردن |
| کوزوشی | کشش و بر هم زدن تعادل |
| مای‌ماواری | غلت به جلو |
| دوجو | محل تمرین |
| سِن‌سِی | استاد |
| میگی | راست |
| هیداری | چپ |
| جودوگی | لباس جودو |
| ریتسو | بلند شو |
| سزا | بشین |
| رِی | دستور ادای احترام |
| هاجیمه | دستور شروع مسابقه |
| مَتِی | دستور توقف مسابقه |
| جونای | داخل |
| جوگای | خارج |
| تاتامی | تشک |
| نه‌وازا | کار در خاک |
| توری | مبارزی که اجرای فن می‌کند |
| اوکی | مبارزی که فن بر روی او اجرا می‌شود |
| آنزا | چهار زانو نشستن |
| آشی وازا | تکنیکهای پا |
| آیومی آشی | راه رفتن معمولی |
| گوشین هو | روشهای دفاع از خود |
| گوشین جوتسو | هنر دفاع از خود |
| هانسوکوماکی | شکستن مقررات |
| جی گوهان تای | وضعیت اصلی دفاع در جودو |
| جوسی کی | نشتن در مکان بالا برای جودکاران سطح بالا |
| کاکی | اجرای واقعی پرتاپ |
| کی کو | تمرین |
| کی گا | صدمه |
| کی آی | فریاد روحیه بخش |
| کوشی وازا | تکنیکهای کمر |
| مودان شا | کسی که کمربند سیاه جودو ندارد |
| ناگه وازا | تکنیکهای پرتاپ کردن |
| اوه بی | کمربندی که روی لباس می‌پوشند |
| ری گی شاهو | تشریفات و رسوم تشک |
| رنراکووازا | تکنیکهای ترکیبی |
| رنزوکووازا | تکنیکهای ادامه دار |
| ریسوری: | تعظیم کردن در حالت ایستاده |
| شی آی | مسابقه |
| سوتای رنشو | حریف تمرینی |
| تای ساباکی | راه رفتن به صورت استاندارد |
| جودو توکویی وازا | تکنیکهای مورد علاقه |
| تسوکوری | وضعیت گرفتن برای پرتاپ |
| تسوری کومی | بال کشیدن |
| یودان شا | کسی کمربند سیاه جودو دارد |
| زاری | تعظیم کردن در حالت زانو زده |
| نوگاره کاتا | روشهای فرار در جودو |