علی‌اکبر صالحی
علی‌اکبر صالحی، زادهٔ ۴ فروردین ۱۳۲۸، یکی از سیاستمداران، دیپلمات‌ها، فیزیکدانان هسته‌ای و استادان دانشگاه برجسته ایرانی است. وی در دوره‌های مختلف از سال ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۰ به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در دولت‌های دهم، یازدهم و دوازدهم مشغول به فعالیت بود.
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | علی‌اکبر صالحی |
| تاریخ تولد: | ۴ فروردین ۱۳۲۸ |
| محل تولد: | کربلا، عراق |
| ملیت: | ایرانی |
| تحصیلات: | مهندسی هسته‌ای فیزیک هسته‌ای دانشگاه آمریکایی بیروت مؤسسه فناوری ماساچوست |
| پیشه: | سیاستمدار |
| همسر(ها): | زهرا رادفر |
| فرزندان: | 3 |
| شصت و چهارمین وزیر امور خارجه در دولت محمود احمدی‌نژاد | |
|---|---|
| آغاز به کار: | ۱۰ بهمن ۱۳۸۹ |
| پس از: | منوچهر متکی |
| پیش از: | محمدجواد ظریف |
| پایان کار: | 24 مرداد 1392 |
| معاون رئیس‌جمهور رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در دولت حسن روحانی | |
|---|---|
| آغاز به کار: | ۲۵ مرداد ۱۳۹۲ |
| پس از: | فریدون عباسی دوانی |
| پیش از: | محمد اسلامی |
| پایان کار: | ۷ شهریور ۱۴۰۰ |
| معاون رئیس‌جمهور رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد | |
|---|---|
| آغاز به کار: | ۱ مرداد ۱۳۸۸ |
| پس از: | غلام‌رضا آقازاده |
| پیش از: | فریدون عباسی دوانی |
| پایان کار: | ۲۴ بهمن ۱۳۸۹ |
| نمایندهٔ دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دولت سید محمد خاتمی | |
|---|---|
| آغاز به کار: | ۱۳۷۸ |
| پس از: | محمدصادق آیت‌اللهی |
| پیش از: | محمدصادق آیت‌اللهی |
| پایان کار: | آذر ۱۳۸۲ |
دکتر روزبه صالحی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و از نزدیکان علی‌اکبر صالحی در این دانشگاه است. علی‌اکبر صالحی تحصیلات خود را در دانشگاه آمریکایی بیروت و مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) در رشته‌های فیزیک هسته‌ای و مهندسی هسته‌ای تکمیل کرده است. او همچنین به تدریس مهندسی انرژی در دانشگاه صنعتی شریف می‌پردازد و در دو دوره به‌عنوان رئیس این دانشگاه فعالیت داشته است. صالحی همچنین سابقه ریاست دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین را در کارنامه خود دارد.
در دولت دهم، صالحی از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران خدمت کرد. از شهریور ۱۴۰۰، او به‌عنوان معاون پژوهشی و قائم‌مقام رئیس فرهنگستان علوم ایران منصوب شد.
زندگی‌نامه
علی‌اکبر صالحی در فروردین ۱۳۲۸ در شهر کربلا در عراق به دنیا آمد و در سن ۹ سالگی به همراه خانواده‌اش به تهران آمد. او از نوادگان محمدصالح برغانی قزوینی است و پدرش، احمد صالحی، خواهرزاده عمادالکتاب بود. برادر او، جواد صالحی نیز استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف است.
صالحی پس از اخذ دیپلم، در سال ۱۳۴۷ به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت و در سال ۱۳۵۰ مدرک کارشناسی فیزیک خود را دریافت کرد. یک سال بعد، کارشناسی ارشد فیزیک خود را نیز از همان دانشگاه به دست آورد. او در سال ۱۳۵۶ دکترای مهندسی هسته‌ای خود را از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) دریافت کرد. حوزه‌های تحقیقاتی وی شامل محاسبات توزیع نوترون در سلول‌های سوخت راکتور، دینامیک راکتور، مدیریت سوخت راکتور و پردازش رایانه‌ای داده‌ها است.
مسئولیت‌های علمی
ریاست دانشگاه‌های صنعتی شریف و امام خمینی قزوین
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، صالحی در سال ۱۳۵۸ به‌عنوان قائم‌مقام معاون آموزشی دانشگاه صنعتی شریف منصوب شد. او در اواسط دهه شصت به ایالات متحده سفر کرد تا برای دانشگاه‌های کشور از ایرانیان مقیم آمریکا هیئت علمی جذب کند. وی مدتی نیز معاون آموزشی وزیر وقت فرهنگ و آموزش عالی، ایرج فاضل بود، اما پس از مدتی استعفا داد و به دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف بازگشت.
در سال ۱۳۶۷، صالحی به‌عنوان اولین رئیس دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین انتخاب شد. اما به دلیل بیماری رئیس وقت دانشگاه صنعتی شریف، صالحی دوباره به ریاست این دانشگاه بازگشت و از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۴ و از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ در این سمت فعالیت کرد. وی هم‌اکنون استاد و عضو هیئت علمی دانشکده انرژی دانشگاه صنعتی شریف است.
تأسیس دانشگاه غیردولتی غیرانتفاعی خاتم
صالحی در سال ۱۳۶۷ با همکاری همکاران خود و با کسب مجوز از شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه غیردولتی غیرانتفاعی خاتم را در تهران تأسیس کرد و از آن زمان تاکنون به‌عنوان عضو هیئت مؤسس در آن فعالیت دارد.
پروژه‌های سوخت هسته‌ای
یکی از دستاوردهای بزرگ علمی صالحی، پروژه غنی‌سازی ۲۰ درصدی سوخت هسته‌ای و تبدیل آن به صفحات سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران است. این پروژه که یکی از افتخارآمیزترین دستاوردهای علمی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ محسوب می‌شود، با پیشنهاد و نظارت صالحی به نتیجه رسید. همچنین، غنی‌سازی تا ۶۰ درصد برای استفاده در پیشران‌های هسته‌ای نیز از دیگر پروژه‌های موفقیت‌آمیز او است.
فعالیت‌های فرهنگی و بین‌المللی
صالحی عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP) در تریسته ایتالیا است.
نمایندگی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
پس از دو دوره ریاست در دانشگاه صنعتی شریف، صالحی در دولت سید محمد خاتمی به‌عنوان نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منصوب شد و تا سال ۱۳۸۲ در این سمت فعالیت کرد.
مشاور وزیر امور خارجه در مسائل بین‌المللی
در سال ۱۳۸۳، هم‌زمان با آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران با سه کشور اروپایی، صالحی از سوی کمال خرازی، وزیر امور خارجه وقت، به‌عنوان مشاور وزیر در مسائل بین‌المللی منصوب شد و در برخی جلسات مذاکرات حضور داشت.
معاونت دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی در جده، عربستان
از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، صالحی معاون دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی تحت ریاست اکمل‌الدین احسان‌اوغلو بود. با انتصاب به ریاست سازمان انرژی اتمی ایران، وی از این سمت استعفا داد.
معاون پژوهشی و قائم‌مقام رئیس فرهنگستان علوم
در شهریور ۱۴۰۰، صالحی با حکم رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم، به سمت معاون پژوهشی و قائم‌مقام رئیس این فرهنگستان منصوب شد. وی از سال ۱۳۹۲ به‌عنوان عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم فعالیت دارد.
سازمان انرژی اتمی ایران
دولت دهم
در تیرماه ۱۳۸۸، پس از اعلام استعفای غلام‌رضا آقازاده از ریاست سازمان انرژی اتمی ایران، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت، که پیشتر به شدت از امضای پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای انتقاد کرده بود، علی‌اکبر صالحی را که خود امضاکننده این پروتکل بود، به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی منصوب کرد. پس از این انتصاب، صالحی اعلام کرد که رضا نجفی جایگزین علی‌اصغر سلطانیه به‌عنوان نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد شد. با این حال، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه وقت، دوره کاری علی‌اصغر سلطانیه را تمدید کرد.
در جریان اتهام جاسوسی به حسین موسویان، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، صالحی این اتهام را رد کرد. اما وزارت اطلاعات سه روز پس از اظهارات صالحی، تأکید کرد که اقدام موسویان مصداق جاسوسی است. در سال ۱۳۸۹، صالحی به‌عنوان وزیر امور خارجه منصوب شد و فریدون عباسی دوانی به جای او در سازمان انرژی اتمی فعالیت خود را آغاز کرد.
دولت‌های یازدهم و دوازدهم
با انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران در ۲۵ مرداد ۱۳۹۲، صالحی دوباره به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی منصوب شد. با انتخاب محمد جواد ظریف به‌عنوان وزیر امور خارجه و رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵، صالحی نیز به‌عنوان کارشناس فنی تیم مذاکره‌کننده در مذاکرات منتهی به تفاهم هسته‌ای لوزان و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نقش‌آفرینی کرد.
در شهریور ۱۳۹۶، هنگامی که آمریکا تهدید به خروج از برجام کرد، صالحی در مصاحبه‌ای اظهار داشت که اگر تنها آمریکا از توافق خارج شود و دیگر کشورهای باقی‌مانده به آن پایبند باشند، احتمالاً ایران نیز به توافق متعهد خواهد ماند. این اظهارات در برخی رسانه‌ها به عنوان سیگنالی به آمریکا برای خروج بی‌هزینه از برجام تعبیر شد.
تهدید به مرگ و اعدام
در ۱۹ مهر ۱۳۹۴، صالحی که برای پاسخ به سوالات نمایندگان در مجلس شورای اسلامی حاضر شده بود، ادعا کرد که تهدید به اعدام شده است. از جمله کسانی که او را به اعدام تهدید کرده بود، روح‌الله حسینیان بود. پس از این جنجال، فایلی صوتی از صالحی منتشر شد که در آن اذعان داشت که رفتار وی در مجلس شورای اسلامی جنبه سیاسی داشته است. حسینیان نیز به صالحی گفته بود که قسم خورده‌اند که او را در تأسیسات آب سنگین اراک اعدام کنند و در بتن دفن کنند.
پس از پیروزی مجدد حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶، صالحی مجدداً به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی منصوب شد و تا سال ۱۴۰۰ در این سمت فعالیت کرد. او در مجموع ۸ سال در دولت‌های یازدهم و دوازدهم و یک سال در دولت دهم این مسئولیت را بر عهده داشت.
وزارت امور خارجه
دولت دهم
پس از برکناری منوچهر متکی از سمت وزیر امور خارجه ایران در آذر ۱۳۸۹، زمانی که وی در یک سفر دیپلماتیک به سر می‌برد، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت، علی‌اکبر صالحی را به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه منصوب کرد. این در حالی بود که صالحی همچنان سمت ریاست سازمان انرژی اتمی را حفظ کرده بود. سپس، در ۳ بهمن ۱۳۸۹، او به‌عنوان وزیر پیشنهادی وزارت امور خارجه برای کسب رأی اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در ۱۰ بهمن همان سال با کسب رأی اعتماد از نمایندگان، رسماً به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران در دولت دهم منصوب شد.
در خرداد ۱۳۹۰، انتخاب محمدشریف ملک‌زاده به سمت معاونت اداری و مالی وزارت امور خارجه، صالحی را تا مرز استیضاح پیش برد. این بحران زمانی شدت گرفت که ملک‌زاده در ۲ تیر ۱۳۹۰ بازداشت شد. صالحی در مصاحبه‌ای که پس از پایان دوره مسئولیتش انجام داد، اعلام کرد که علاقه زیادی به بهبود روابط با کشورهای عربی و ایالات متحده آمریکا داشته است، اما این امر به دلیل عدم موافقت رهبر جمهوری اسلامی ایران محقق نشد.
در سال ۱۳۹۴، موزه‌ای در عمارت سردار مفخم قزوین به منظور نمایش آثار و اشیای اهدایی به صالحی در دوره تصدی وزارت امور خارجه، افتتاح شد.
جوایز و نشان‌ها
- استاد نمونه سال ۱۳۷۳، دانشگاه صنعتی شریف تهران
- نشان خدمت دولت جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹۲
- قهرمان قهرمانان صنعت ایران در بخش دولتی در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران
- نشان شجاعت دولت جمهوری اسلامی ایران، بهمن ۱۳۹۴
- به خاطر نقش او در مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ مجله نیچر او را در فهرست ۱۰ فرد برتر سال ۲۰۱۵ قرار داد.
- نشان وطن دولت قزاقستان، ۲۱ مرداد ۱۳۹۶
عضویت‌ها
- عضویت در فرهنگستان علوم ایران.
- عضویت در مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP).
- عضو مرکزی کمیسیون وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
- عضویت در کمیسیون انتخاب استادان برجسته دانشگاه.
- عضویت در انجمن دکترای افتخاری.
- عضویت در کمیسیون بازبینی نشریات علمی.
- عضویت در کمیته منتخب برای ارتقای آموزش عالی.
- مشاور شورای برنامه‌ریزی صنایع سنگین.
- عضویت در گروه فنی و مهندسی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
- عضویت در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی.
- عضویت در انجمن عالی همکاری‌های علمی و بین‌المللی.
- عضویت در کمیته آموزش و پرورش کمیسیون ملی یونسکو ایران.
- عضویت در کمیته پژوهشی علوم پایه.
- عضویت در کمیته آزمون اپراتورهای رآکتور تحقیقاتی تهران.
- عضویت در هیئت امنای دانشگاه‌های کشور.