بیماری
بیماری بطور کلی به هرنوع انحراف بدن از اعمال طبیعی آن گفته می‌شود. هر اختلال و ناهنجاری در جسم و روان یک نوع بیماری است.
بیماری همپنین به مبالغه بدن در انجام اعمال طبیعی و فیزیولوژیک خود نیز گفته می‌شود.
مواد جانبی حاصل از سوخت و ساز طبیعی بدن در اثر تجمع باعث اختلال در کار سلولها و سپس بافتها و اندامهای بدن می‌گردند. این اختلال بصورت علایم و نشانه‌های مختلفی بروز می‌کنند که نام آن را بیماری نهاده‌اند.
در حالت طبیعی مواد زائد حاصله از سوخت و ساز توسط اندامهای مربوطه از بدن پاکسازی شده اثرات منفی یا مخرب برکار بدن به جا نمی‌گذارند. زمانی که بدن به دلیلی دچار ضعف و ناتوانی در پاکسازی و انجام اعمال حیاتی است و یا میزان مواد زائد از حد طبیعی روزمره خارج است. بدن از حالت متعادل خارج شده و به این ترتیب علائم “بیماری” بروز می‌نماید. پرخوری، خستگی، سموم درونی و بیرونی، بی‌خوابی، استرس، افراط و تفریط امور زندگی، افکار نگران کننده و منفی همگی از عواملی هستند که به عدم بالانس بدن می‌انجامند. علایم مختلفی که ما بیماری می‌نامیم در حقیقت در اثر تلاش بدن برای پاکسازی بوجود میایند. تب، اسهال، سردرد، استفراغ، دردهای عضلانی که بطور عموم در اکثر بیماریهای حاد و گاها مزمن مشترک می‌باشند از این جمله‌اند. همین علائم در افرادی که از مصرف مواد اعتیاد روزمره مانند چای، قهوه، الکل، مواد مخدر، شکر و آرد سفید دست می‌کشند نیز دیده می‌شوند. علائم ذکر شده که نشانه‌های پاکسازی بدن از سموم می‌باشند پس از مدت چند روز تا چند هفته و بدون نیاز به هیچگونه دخالتی از بین رفته به همراه خود اعتیاد فیزیکی به ماده‌ی مورد نظر را نیز از بین می‌برند.
عوامل ایجاد بیماری
در ایجاد بیماری عوامل مختلفی نقش دارند که به طور خلاصه عبارتند از:
الف) عوامل مربوط به بیمار
عوامل ژنتیکی
این عوامل اغلب در بیماریهای مادرزادی یا ارثی دیده می‌شوند در مورد بیماری‌هایی که ظاهراً جنبه ژنتیکی ندارند نیز ممکن‌است خصوصیات ژنتیکی فرد، زمینه مساعد کننده‌ای برای بیماری فراهم آورد.
سن و جنس
بیشتر حالات مربوط به سلامت و بیماری به نحوی با سن افراد مرتبط است. مثلاً نوع بیماری‌ها، شدت بیماری‌ها و مرگ و میر ناشی از آن در سنین مختلف متفاوت است. بیماریهای واگیر (قابل انتقال) در سنین پایین و بیماریهای غیر قابل انتقال و مزمن در سنین بالا شیوع بیشتری دارد. بعضی از بیماری‌ها در مردان و برخی در زنان شایع‌ترند.
سبک زندگی
مانند نوع تغذیه و میزان فعالیت یا مصرف سیگار و...
ب) عوامل مرتبط با محیط
عوامل فیزیکی: مانند گرما یا سرمای زیاد، سر و صدا، رطوبت و فشار و …
عوامل شیمیایی: مانند سم‌ها، حشره‌کش‌ها، عوامل حساسیت‌زا که می‌توانند باعث بیماری شوند.
عوامل روانی: مانند فشار روانی که می‌تواند باعث بروز بیماریهای مختلف شود.
جانداران بیماری‌زای اطراف انسان
باکتری‌ها
اصلی‌ترین نمودهای بیماری با منشاء باکتری را می‌توان گلودرد، گوش درد یا سوزش ادرار دانست که به راحتی توسط پزشک قابل تشخیص است.
ویروس‌ها
از بیماریهای معروفی که در اثر ورود ویروس‌ها ایجاد می‌شوند می‌توان به سرماخوردگی، آنفلونزا، ایدز، کرونا و ابولا اشاره کرد.
قارچ‌ها
معمولاً قارچ‌ها در محیط گرم، مرطوب و تاریک به سرعت رشد می‌کنند و بهترین راه پیشگیری از بیماریهای قارچی نیز دوری از این محیط‌ها است. قارچ‌های بیماری‌زا در انسان ضایعاتی ایجاد می‌کنند. برفک دهان یک بیماری قارچی است.
انگل‌ها
انگل‌های انسانی به دو دسته‌ی «تک سلولی» و «پرسلولی» تقسیم می‌شوند. انگل‌های تک‌سلولی معمولاً در آب یا نقاط مرطوب زندگی می‌کنند. به این دسته «تک‌یاخته‌ای‌ها» هم گفته می‌شود. عامل بیماری مالاریا نوعی تک‌یاخته‌ای است که از طریق پشه وارد بدن می‌شود. بعضی از تک یاخته‌ای‌ها، در دستگاه گوارش انسان، بیماری‌هایی مانند اسهال ایجاد می‌کنند
انواع بیماری
واگیر
بیماری‌هایی هستند که از یک فرد به فرد دیگر قابل سرایت هستند و عامل بیماری‌زا ویروس، باکتری، انگل یا قارچ می‌باشند.
غیرواگیر
این دسته از بیماری‌ها اکثراً در اثر چند علت به وجود می‌آیند و غیر قابل سرایت به دیگران هستند. شایع‌ترین عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر عبارتند از:
- مصرف دخانیات
- تغذیه نادرست
- فعالیت بدنی کم
- فشارهای روانی
- مصرف مشروبات الکلی
اکثر بیماریهای غیرواگیر مزمن هستند و در واقع دوره بیماری طولانی‌مدت بوده و گاهی تا پایان زندگی ادامه دارد.