ناصر مکارم شیرازی
ناصر مکارم شیرازی (زاده ۵ اسفند ۱۳۰۵) مرجع تقلید شیعه، نویسنده و مفسر قرآن و استاد درس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم است. او یکی از هفت مرجع تقلیدی است که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پس از درگذشت محمدعلی اراکی در سال ۱۳۷۳ معرفی کرد.
مکارم شیرازی از دوران جوانی به نگارش آثار متعدد پرداخته و تا اواخر قرن چهاردهم هجری شمسی نزدیک به یک‌صد کتاب از او به چاپ رسیده است. او از مدیران مجله مکتب اسلام پیش از انقلاب ۱۳۵۷ بود و تفسیر نمونه نیز با مدیریت او و به‌عنوان یک اثر گروهی تألیف شده است. مجموعه‌هایی نظیر مدرسه علمیه امام کاظم، مرکز تخصصی شیعه‌شناسی و شبکه ولایت از مراکزی هستند که توسط دفتر وی اداره می‌شوند.
زندگی آیت‌الله شیرازی
ناصر مکارم شیرازی در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۰۵ در شیراز متولد شد. پدرش علی‌محمد و جدش محمدکریم از تجار شناخته‌شده و محترم شیراز بودند. او در توصیف پدرش گفته است که وی علاقه زیادی به آیات قرآن داشت و در دوران تحصیل ابتدایی، گاهی شب‌ها او را فرا می‌خواند تا آیات کتاب آیات منتخبه و ترجمه آن را برایش بخواند.
مکارم شیرازی تحصیلات ابتدایی و دبیرستانی خود را در شیراز به پایان رساند و در ۱۴ سالگی مسیر تحصیلات دینی را در پیش گرفت.
.jpg)
زندگی حوزوی مکارم شیرازی
ناصر مکارم شیرازی تحصیلات دینی خود را در مدرسه آقا باباخان شیراز آغاز کرد. او پس از یادگیری علوم پایه مانند صرف، نحو، منطق، بیان و بدیع، به رشته فقه و اصول گرایش پیدا کرد و دروس مقدماتی، متوسط و عالی را در مدت چهار سال به پایان رساند. همچنین، در همین دوره به تدریس گروهی از طلاب حوزه علمیه شیراز نیز می‌پرداخت. در سن ۱۸ سالگی حاشیه‌ای بر کتاب کفایة الاصول از آخوند خراسانی نوشت و سپس برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم پیوست و به مدت پنج سال در کلاس‌های استادان بزرگی همچون سید حسین بروجردی شرکت کرد.
وی در سال ۱۳۶۹ هجری قمری به حوزه علمیه نجف رفت و در سال بعد، ۱۳۷۰ هجری قمری، به ایران بازگشت و تدریس سطوح عالی و بعدتر درس خارج اصول و فقه را در قم آغاز کرد. در سال ۱۳۳۶ به همراه چند نفر دیگر، ماهنامه مکتب اسلام را با نظارت سید محمدکاظم شریعتمداری و دارالتبلیغ اسلامی راه‌اندازی کرد.
فعالیت علمی و تدریس ناصر مکارم شیرازی
درس خارج فقه و اصول وی در حوزه علمیه قم یکی از پرطرفدارترین دروس است و بیش از دو هزار طلبه در آن شرکت می‌کنند. مکارم شیرازی علاوه بر تدریس، در زمینه‌های مختلف دینی نیز فعالیت‌های نگارشی بسیاری دارد و تاکنون بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب از او منتشر شده است. آثار او شامل موضوعات گوناگونی از جمله تفسیر قرآن، فقه، اصول، و عقاید اسلامی است و برخی از آنها به بیش از ده زبان دنیا ترجمه شده‌اند. مهم‌ترین اثر قرآنی او تفسیر نمونه است که در ۲۷ جلد با همکاری نویسندگانی همچون محسن قرائتی و محمدرضا آشتیانی تألیف شده است. از دیگر آثار برجسته او می‌توان به کتاب‌های فقهی مانند انوار الفقاهه و القواعد الفقیة اشاره کرد. رساله عملی او به زبان‌های مختلف ترجمه شده و نسخه‌های دیجیتال آن نیز در دسترس است.
دریافت جایزه علمی سلطنتی
در سال ۱۳۳۵، زمانی که مکارم شیرازی ۲۹ سال داشت، کتاب فیلسوف‌نماها که به نقد مکتب کمونیسم می‌پرداخت، به‌عنوان کتاب برتر سال انتخاب شد و وی در یک مراسم رسمی جایزه خود را از محمدرضا پهلوی دریافت کرد. این کتاب به سبک رمان نوشته شده و هدف آن تحلیل و انتقاد از اصول کمونیسم و ماتریالیسم بود.
زندگی سیاسی
پیش از انقلاب، مکارم شیرازی چندین مرتبه دستگیر و به زندان افتاد و به شهرهای چابهار، مهاباد و انارک تبعید شد. در انارک که به اصفهان نزدیک بود، فعالیت‌های سیاسی او ادامه داشت و با دیگر مبارزان ارتباط می‌گرفت. ساواک چندین بار به محل سکونت او در انارک حمله کرد. پس از پیروزی انقلاب، او در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مجلس خبرگان نقش مؤثری داشت.
فتواهای مهم آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
- ممنوعیت ارتباط با رسانه‌های خارجی: مکارم شیرازی فتوا داده است که برقراری ارتباط با رسانه‌ها و سایت‌های خارجی ممنوع است.
- ولایت فقیهان: وی معتقد است فقیهان به‌صورت عام از طرف امامان منصوب شده‌اند و برای انتخاب فقیهی خاص به‌عنوان ولی فقیه، باید از اهل خبره مشورت گرفت. او تأکید دارد که ولی فقیه می‌تواند با واسطه رأی مردم انتخاب شود تا مشروعیت بیشتری به‌دست آورد.
- اجازه ترک حجاب در شرایط خاص: طبق فتوای او، اگر زنان مسلمان در کشورهایی که تحصیلات عالیه دارند امکان رعایت حجاب را نداشته باشند، می‌توانند در صورت ضرورت حجاب اسلامی را رعایت نکنند.
- ممنوعیت اخذ جریمه دیرکرد وام: وی اخذ جریمه برای تأخیر در پرداخت وام را غیر شرعی دانسته است.
- برابری دیه اهل کتاب با مسلمانان: مکارم شیرازی فتوا داده است که دیه مسیحیان، یهودیان، و زرتشتیان با مسلمانان برابر است.
- ممنوعیت کودک‌همسری: او ازدواج زیر ۱۳ سال را غیرمعتبر دانسته و معتقد است چنین ازدواج‌هایی به مصلحت دختران و پسران نیست و باید از آن جلوگیری شود.
دیدگاه‌های ناصر مکارم شیرازی
- مخالفت با وزیر شدن زنان: مکارم شیرازی انتخاب وزیر زن را پیروی از ارزش‌های غربی می‌داند و معتقد است این انتخاب‌ها تأثیری در بهبود وضعیت زنان ندارد.
- انتخابات ۱۳۸۸: وی پس از وقایع سال ۸۸ خواستار تعیین تکلیف بازداشت‌شدگان شد و تأکید کرد افرادی که خطایی ندارند، باید آزاد شوند.
- تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها: او از لغو تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها ابراز تأسف کرده و معتقد است تفکیک جنسیتی بازده کار را افزایش می‌دهد.
- مخالفت با نظام دادرسی فعلی: مکارم شیرازی معتقد است که نظام قضایی ایران باید با سرعت و بدون تشریفات رسیدگی کند.
- انتقاد از دولت احمدی‌نژاد: وی بیان کرده که دولت دهم مشکلات پیچیده‌ای را ایجاد کرده است که حل آنها کار سختی است.
- دیدار وزیر علوم دولت روحانی: مکارم شیرازی این دیدار را تکذیب کرد و گفت به دلیل برخی انتصابات، آماده ملاقات با وزیر علوم نبوده است.
سایر اظهارات مکارم شیرازی
نظرات درباره اینترنت پرسرعت
وی در پاسخ به استفتا در خصوص اینترنت پرسرعت معتقد است که اگر سازوکاری برای جلوگیری از مفاسد آن ایجاد نشود، استفاده از این خدمات برخلاف شرع و اخلاق است. او بعدتر این موضع را تعدیل کرد و گفت تکنولوژی باید با رعایت مسائل اخلاقی و فرهنگی استفاده شود.
دیدگاه درباره ورزشگاه رفتن زنان
او معتقد است که زنان نیازی به حضور در ورزشگاه‌ها ندارند و این موضوع از ضروریات فرهنگی کشور به شمار نمی‌آید.
نظریه تکامل حیات
وی نظریه تکامل را به‌عنوان فرضیه‌ای علمی می‌پذیرد، اما آن را غیرقطعی می‌داند و معتقد است که تا کنون هیچ‌کدام از نظریات علمی توانایی نفی باورهای دینی را نداشته‌اند.
هولوکاست
مکارم شیرازی هولوکاست را به‌عنوان یک خرافه نام برده و بیان کرده که این موضوع از سوی غربی‌ها به‌عنوان ابزاری برای مظلوم‌نمایی مطرح می‌شود.
مخالفت با ساخت سریال شمس و مولانا
وی ساخت این سریال را غیرشرعی دانسته و بیان کرده که این موضوع به دلیل تضاد با برخی اعتقادات اسلامی نمی‌تواند مورد قبول باشد.
مواضع درباره کرونا
با شیوع کرونا، او مردم را به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پرهیز از حضور در اماکن عمومی دعوت کرد.
اتهام فساد اقتصادی
اتهامات فساد مالی به او وارد شده و وی توسط برخی منابع به‌عنوان "سلطان شکر" متهم شده است. دفتر او این اتهامات را به‌کلی رد کرده و تأکید داشته است که هیچگونه ارتباطی با کارخانه‌های شکر ندارد.
مواضع درباره افراد دگراندیش
مکارم شیرازی برخی از باورها را در تضاد با اصول دینی دانسته و در مورد افرادی که این باورها را پذیرفته‌اند، مواضع شدیدتری گرفته است.
کتاب‌شناسی
برخی از تألیفات وی عبارتند از:
- ۱۱۰ سرمشق از سخنان حضرت علی
- ۱۵۰ درس زندگی
- ۱۸۰ پرسش و پاسخ
- ۵۰ درس اصول عقاید برای جوانان
- آفریدگار جهان
- آیات ولایت در قرآن
- آیین رحمت
- آئین ما (اصل الشیعه)
- احکام بانوان (جدید)
- احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی
- احکام عزاداری
- اخلاق اسلامی در نهج البلاغه ۲ جلد
- اخلاق در قرآن ۳ جلد
- ارتباط با ارواح
- از تو سؤال می‌کنند
- استفتائات ۳ جلد
- اسرار عقب‌ماندگی شرق
- اسلام در یک نگاه
- اسلام و آزادی بردگان
- اسلام و کمک‌های مردمی
- اعتقاد ما
- اعتکاف، عبادتی کامل
- انوار هدایت جلد ۱
- اهداف قیام حسینی
- فاجعه تمدن
- بازاریابی شبکه‌ای یا کلاهبرداری مرموز
- بررسی طُرُق فرار از ربا
- برگزیده تفسیر نمونه ۵ جلد
- پاسخ به پرسش‌های مذهبی
- پیام امام امیرالمؤمنین ۱۱ جلد
- پیام قرآن ۱۰ جلد
- پیدایش مذاهب
- تعزیر و گستره آن
- تفسیر نمونه ۲۷ جلد
- تقیّه، سپری برای مبارزه عمیق‌تر
- جامعه سالم در پرتو اخلاق
- جلوه حق
- چند نکته مهم درباره رؤیت هلال
- چهره منافقان در قرآن حدیث غدیر: سند گویای ولایت
- حکومت جهانی مهدی
- حیله‌های شرعی و چاره جویی‌های صحیح
- خدا را چگونه بشناسیم
- خطوط اساسی اقتصاد اسلامی
- خمس: پشتوانه استقلال بیت المال
- دائرةالمعارف فقه مقارن جلد ۱
- در جستجوی خدا
- راه غلبه بر نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها
- ربا و بانکداری اسلامی
- رساله احکام بانوان
- رساله احکام پزشکی
- رساله احکام (پسران)
- رساله احکام (دختران)
- رساله احکام نوجوانان
- رساله توضیح المسائل
- رمی جمرات در گذشته و حال
- رهبران بزرگ و مسئولیت‌های بزرگ‌تر
- زندگی در پرتو اخلاق
- زهرا برترین بانوی جهان
- سوگندهای پربار قرآن
- سیگار پدیده مرگبار عصر ما
- شأن نزول آیات قرآن
- شیعه پاسخ می‌گوید
- شیوه همسری در خانواده نمونه
- عاشورا: ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها
- عقیده یک مسلمان
- فضیلت سوره‌های قرآن
- فیلسوف‌نماها
- قرآن کریم
- قرآن و آخرین پیامبر
- قهرمان توحید
- گفتار معصومین ۲ جلد
- مثال‌های زیبای قرآن ۲ جلد
- مدیریّت و فرماندهی در اسلام
- مشروعیّت سقیفه؟!
- مشکات هدایت
- مشکلات جنسی جوانان
- معاد و جهان پس از مرگ
- معراج، شقّ القمر، عبادت در قطبین
- معمای هستی
- مفاتیح نوین
- مناسک جامع حج
- مناسک حج
- مناسک عمره مفرده
- مناظرات تاریخی امام رضا
- وهابیت بر سر دوراهی
- بحثی درباره ماتریالیسم و کمونیسم
- از تبعید تا پیروزی: زندگی‌نامه، مقالات و مصاحبه‌های ناصر مکارم شیرازی