بغداد
بغداد بزرگ‌ترین شهر و پایتخت فعلی کشور عراق است. این شهر در دوره عباسی ساخته شده و مرکز خلافت خلفای عباسی بوده و در طول تاریخ دستخوش حوادثی قرار گرفته است؛ گاهی گسترش یافته و مرکز حکومت‌ها قرار گرفته و گاهی در اثر حملات و جنگ‌ها، تخریب و ویران شده است.
تاریخچه
خلافت عباسی که با قدرت ایرانیان روی کار آمده بود ناچار از ایرانیان نیز بهره می‌برد. در قلمرو اسلام شهری نبود که خاصه و کامل رنگ و بوی عباسی داشته باشد از این رو منصور دوانیقی، خلیفه عباسی با مشورت وزیر ایرانی خود خالد بن برمک تصمیم به ساخت شهری نوین گرفتند تا نماد دودمان عباسی باشد.
قرار شد این شهر جایگزینی بر شهر فرو پاشید تیسفون باشد و اینگونه هم شد. در ساخت شهر از مصالح شهر تیسفون بهره‌ها بردند اما بر طاق کسرا که آینه عبرت بود دستی نبردند. طراحان شهر دو ایرانی بودند به نام های نوبخت و ماشالله که معتقد به زرتشت و یهود بودند. طرح کلی از روی شهر گور ساسانی برداشته شد و دیوارهای مدور به سال ۷۳۶.م به دور آن برپا ساختند. بر روی شهر نیز با آن که مرکز خلافت اسلامی بود نامی ایرانی و اوستایی نهادند.
بغداد یا به اوستایی بغوداته bağō-dâta به معنای خدا داد یا خدا بخشید است. رفته‌رفته بغداد با حضور خاندان‌های ایرانی در دستگاه خلافت به قطب علمی جهان تبدیل شد و رونق فراوان گرفت. تا آنجا که شهر بغداد را بزرگ‌ترین شهر جهان در زمانه خود می‌دانستند. بغداد با همه فراز و نشیب‌ها و شکوهش سرانجام در سال ۱۲۸۵.م به دست هلاکوخان مغول تصرف شد و از آن جز نام و کاشانه‌هایی باقی نماند.
مکان جغرافیایی بغداد
بغداد به صورت دایره‌ای با قطر ۲ کیلومتر طراحی شد که این شهر را به‌عنوان ""شهر گرد"" معروف ساخت. طراحی نخستین شهر نشانگر یک حلقه از ساختمان‌های مسکونی و بازرگانی بود که در کنار دیوارهای درون شهر ساخته شده بودند، ولی در هنگام ساخت حلقه‌ای دیگر در داخل حلقه اصلی ساخته شد. در مرکز شهر ساختمان‌های مسجد و همچنین قرارگاه مرکزی سربازان قرار داشت. هدف از ساخت و کاربری بخش خالی مرکز شهر ناشناخته است. پایه طراحی دایره شکل شهر دقیقاً بر پایه طراحی شهرسازی ساسانیان است. طرح شهر بغداد کپی‌برداری از نقشه و طرح شهر ساسانی گور (فیروزآباد کنونی) است.
حضور ائمه و بزرگان شیعه
سابقه حضور شیعیان در بغداد به پیش از بنای آن باز می‌گردد. فتوحات مسلمانان در عراق و انتخاب کوفه از سوی حضرت علی (ع) به عنوان مرکز خلافت، شیعیان را به آن سو کشاند. نزدیکی کوفه با بغداد موجب گرایش مردم این منطقه به تشیع شد و عراق مرکز تجمع شیعیان گردید. این مسئله با حضور امامان شیعه در بغداد تشدید شد. حضور امامان معصوم گرچه از روی اختیار نبود اما دلیلی بود تا پیروانِ آنان را به این منطقه نزدیک کند. به خصوص وقتی مرقد امام هفتم و امام نهم در بغداد واقع شد، این شهر مرکز تجمع و استقرار شیعیان گردید. مرقد امام کاظم (ع) و امام جواد (ع) در شمال بغداد به تدریج بغداد مرکز علمایی چون شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی شد. این علما با تربیت شاگردان نقش زیادی در جذب شیعیان به بغداد و گسترش تشیع برعهده داشتند.