دریای خزر
دریای خَزَر یا دریای مازندران[۱] که در متون بین المللی با نام دریای کاسپین هم شناخته می شود، دریاچه‌ای وسیع و پهنه آبی بزرگی است که از جنوب به ایران منتهی می شود. کشور روسیه در شمال و غرب دریای خزر، قرار دارد. دریای خزر از غرب همچنین به جمهوری آذربایجان می رسد و در شرق نیز با ترکمنستان و قزاقستان همجوار است.
دریای خزر بزرگترین پهنه محصور در خشکی یا دریاچه جهان است که در گذشته بخشی از دریای تتیس و محل اتصال اقیانوس آرام به اقیانوس اطلس بوده است. از دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان و همچنین کوچکترین دریای خودکفا بر روی زمین نیز یاد می‌شود. طول دریای خزر در حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر اندازه گیری شده است. ارتفاع سطح این دریا حدود ۲۸ متر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است.
موقعیت جغرافیایی دریای خزر ۴۰° شمالی و ۵۱° شرقی است و رودهایی مانند سفیدرود - رود هراز - رود ولگا - رود کورا - رود اترک - رود سولاک به آن می‌ریزند. مساحت سطح دریای خزر بسته به عوامل مختلف، متغیر است اما در بازه ۳۷۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع تخمین زده می‌شود. متوسط عمق آن در حدود ۱۸۷ متر و حجم آب آن ۷۸٫۲۰۰ کیلومتر مکعب است و طول کرانه آن ۶۵۰۰ کیلومتر اندازه گیری شده است. دریای خزر منبعی غنی از ذخایر نفت و گاز و زیستگاه بزرگی برای ماهیان خاویاری است. عمق دریای خزر در قسمت غربی بسیار اندک و غالبا کمتر از ۵ متر است و شامل تنها نیم درصد از حجم آب این پهنه می‌باشد. بیش از ۱۳۰ رودخانه به دریای خزر می‌ریزند که اغلب آنها از قسمت شمال غربی به دریا می‌پیوندند. بزرگترین رود متصل به دریای خزر رود ولگا است که سالانه به طور متوسط ۲۴0 میلیارد متر مکعب آب وارد این دریا می‌کند. رودهای کورا، اترک، اورال و سولاک در رتبه‌های بعدی قرار دارند. دریای خزر طبیعت بسته‌ای دارد که از یک سو موجب شده زیستگاه مناسبی برای جانوران متعدد باشد و از سوی دیگر در برابر آلودگی‌های محیطی، نفتی، کشاورزی و صنعتی آسیب پذیر باشد.
در تاریخ ۱۸ آذرماه سال ۱۳۸۱ کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران که در سازمان نقشه‌برداری کشور مستقر است طی جلسه ای مصوب کرد که :
جهت جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم احتمالی و جلوگیری از تشتت آراء در زمینهٔ نام پهنهٔ آبی شمال کشور، از نام «خزر» در داخل کشور و «Caspian» در متون خارجی، قراردادها و معاهدات بین‌المللی استفاده گردد.
منابع
- ↑ <DARYĀ-YE MĀZANDARĀN> برداشت در ۱۴۰۱/۱۰/۱۰