دکترا
دکترا (به فرانسوی: Doctorat) واژه‌ای فرانسوی است که از لاتین برگرفته شده و به‌معنای درجه یا مقام نظریه‌پردازِ صاحب‌نظر است، «دکتری» مرکب است از واژهٔ فرانسویِ «دکتر» (به فرانسوی: Docteur) به‌معنای صاحب‌نظر یا پزشک به‌اضافه پسوند اسم‌سازِ فارسی، معنای «دکتر بودن» یا «صاحب‌نظر بودن» می‌دهد.
ازنظر دستوری، ترکیب «دکتر» و «دکتری» مانند ترکیب «استاد» و «استادی» است. باوجود اختلاف معنایی، به باور ابوالحسن نجفی، واژه «دکتری» که از واژه بیگانه «دکتر» گرفته شده و تابع قواعد فارسی شده‌است، بر «دکترا» رجحان دارد.
در رشته‌های پزشکی معمولاً ۴ سال بعد از دورهٔ دکترای حرفه‌ای و در رشته‌های فنی مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی، کسب دانشنامه (مدرک) در مقطع دکترای تخصصی معمولاً نیازمند بین ۴ سال تحصیل و پژوهش پس از دوره کارشناسی ارشد و ارائه یک نوآوری در قالب پایان‌نامه دوره دکتری تخصصی است که رساله نامیده می‌شود.
مراحل
بعد از گذراندن دوره کارشناسی ارشد، دانشجویان به فکرادامه ی تحصیل در مقطع دکتری می افتند. این دوره به دو بخش آموزشی و پژوهشی تقسیم می‌شود و معمولا هر بخش چهار ترم به طول می‌انجامد. در دوره ی آموزشی دانشجوی مقطع دکتری باید 6 درس را پاس کند و معمولا هر ترم سه درس ارائه می‌شود. یک ترم نیز طبق قوانین جدید باید دو یا سه درس جبرانی که در کنکور زیر ۳۳.۳۳ درصد زده شده است پاس شوند.
آزمون جامع
در ترم سوم یا چهارم، باید حداقل از 6 درس 4 درس را ، که معمولا باید دانشجو انتخاب کند ولی دانشگاه انتخاب می‌کند، مطالعه شود و در یک آزمون مجدد از هر چهار درس شرکت شود. دانشگاه‌های دولتی در دو حالت شفاهی و کتبی آزمون را برقرار می‌کنند. اما در دانشگاه آزاد تقریباً همان آزمونی که پایان ترم‌ها گرفته می‌شده، دوباره می‌گیرند. ضمن اینکه قبل از شرکت در آزمون جامع باید مدرک زبان معتبر داشته باشید. (آیلتس یا تافل یا اگر دانشگاه آزاد هستید، EPT که مخصوص دانشگاه آزاد است.)
ترم پنجم دکترا
در این ترم، درس پایان‌نامه اخذ می‌شود و با این کار دوره پژوهشی رسماً آغاز می‌شود. در این ترم باید پروپوزال رساله دکترا را تهیه کردد و علاوه بر این‌ها کم‌کم برای ثبت حداقل دو مقاله ISI از رساله اقدام کرده‌اید، بهتر است خیلی زود برای مقاله اقدام نشود چون اگر موضوع آن در راستای موضوع رساله‌تان نباشد قبول نمی‌شود.
بخش دوم دکترا (دوره پژوهشی)
ظاهراً در دانشگاهای دولتی، هنگام شروع ورود به دکترا برای شما استاد راهنما تعیین می‌کنند، اما در دانشگاه آزاد ترم سوم یا چهرام استاد راهنما را مشخص می‌کنید. و تا چهار ترم فرصت دارید که رساله را آماده کنید و مقالات ISI تان را به چاپ برسانید.
پیش‌نیازها
در واقع درس‌های کارشناسی پیش نیاز دوره دکتری هستند نه دوره کارشناسی ارشد. و هر دانشجو این اجازه را دارد که دو درسش از شش درسی را که دارد را در یک دانشگاه دیگر به عنوان مهمان بگذراند. می‌شود از این فرصت به نحو احسنت استفاده کرد و این دو درس را مرتبط با رساله در دانشگاه‌های بهتر گذراند و حتی میتوان این دو درس را با دانشجویان ارشد گذراند .
تاثیر مدرک دکتری در آینده شغلی
برای اغلب افراد، اخذ مدرک دکتری، به معنای دستیابی به اوج دستاوردهای آکادمیک است. تحصیل در این مقطع در صورت عدم علاقه‌مندی فرد و صرفا برای رسیدن به یک عنوان، پیچیده، خسته کننده، گران قیمت و در عین حال زمان‌بر است. اما صرف نظر از تاثیر مدرک دکتری در آینده شغلی در صورتی که دانشجویان از آمادگی مناسبی برخوردار باشند، سال‌هایی که به عنوان یک دانشجوی دکتری گذرانده‌اند، از بهترین سال‌های زندگی آن‌ها خواهد بود.
هر کدام از دانشجویان مقطع دکتری، برای گذراندن این دوره، دلایل بسیاری را انتخاب می‌کنند. با در نظر گرفتن تاثیر مدرک دکتری در آینده شغلی، دستیابی به یک موقعیت آکادمیک، همانند قرار گرفتن در جایگاه یک استاد و یا محقق دانشگاه، داشتن مدرک دکتری یک ضرورت است. از سویی دیگر از عوامل موفقیت برای برخی شرکت‌های مهندسی، استفاده از تخصص افراد با مدرک دکتری به شمار می‌رود.
اما گاهی افراد نیز از تاثیر مدرک دکتری در آینده شغلی صرفت نظر می‌کنند و صرفا به دلیل اینکه به کسب دانش بیشتر در رشته تحصیلی خود علاقه‌مند هستند، اقدام به تحصیل در این مقطع می‌کنند.
پذیرش در مقطع دکتری
آزمون متمرکز سراسری
نخستین گام برای پذیرش آزمون PhD شرکت در آزمون متمرکز سراسری است. ثبت نام این آزمون معمولاً آبان و آذر هر سال است و در اولین یا دومین جمعه اسفندماه برگزار می‌گردد. آزمون دکتری شامل سوالات زیر است:
- زبان انگلیسی
- استعداد تحصیلی (GMAT)
- دروس اختصاصی رشته
اعلام رتبه و انتشار دفترچه انتخاب رشته
اواخر فروردین سال بعد یا به عبارتی حدود دو ماه پس از برگزاری آزمون، رتبه ها اعلام می‌شود و داوطلبان بر اساس رتبه اعلام شده، نسبت به انتخاب رشته اقدام می‌کنند.
دعوت به مصاحبه چند برابر ظرفیت
اواسط خردادماه، نتایج پذیرفته‌شدگان اعلام می‌شود و هر داوطلب، می‌تواند به جلسه مصاحبه چند دانشگاه رفته و با هیات علمی مربوطه مصاحبه کند.
اعلام نتایج نهایی پذیرفته‌شدگان
در مرحله پایانی، نتایج نهایی پذیرفته‌شدگان در نیمه اول شهریور اعلام می‌شود.
بازار کار فارغ التحصیلان دکتری
عضویت در هیات علمی
معمولاً دانش آموختگان مقطع دکتری در تلاش برای جذب شدن به عنوان هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی هستند.
پژوهشگر تخصصی
با توجه به اینکه مقطع دکتری اصولاً در جهت توانمندسازی پژوهشی افراد است، برخی از دانش‌آموختگان این مقطع به صورت تخصصی نسبت به انجام کارهای پژوهشی در حوزه تخصصی رشته خود می‌پردازند.
کاهش احتمال استخدام
واقعیت این است در صورتی که فرد تا پیش از ورود به مقطع دکتری در جایی استخدام نشود، امکان استخدام وی پس از دریافت مدرک این دوره بسیار کاهش خواهد یافت. از این رو به دانشجویان توصیه می‌شود تا پیش از ورود به این مقطع، در جایی مشغول به کار شوند.
امتیاز ویژه سازمان برای دانشجویان دکتری
دانشجویان PhD دانشگاه‌های سراسر کشور بر اساس سیاست حمایتی سازمان، می‌توانند به صورت رایگان به عضویت این مجموعه درآمده و از خدمات آن برخوردار شوند
شرط شرکت در آزمون جامع
علاوه بر اتمام واحدهای درسی، داشتن مدرک زبان شرط لازم برای شرکت در آزمون جامع است.
شرط قبولی آزمون جامع
حداقل نمره لازم جهت قبولی در آزمون جامع ۱۶ است.
رد شدن در آزمون جامع
در صورتی که فرد یک نوبت در آزمون جامع نمره زیر ۱۶ اخذ کند، امکان شرکت مجدد در آزمون جامع را دارد. در صورتی که برای نوبت دوم نیز قبول نشود، مطابق آیین‌نامه از دانشگاه اخراج خواهد شد.
کاندیدای دکتری
دانشجوی دکتری که آزمون جامع خود را با موفقیت سپری می‌کند، با عنوان کاندیدای دکتری Ph.D Candidate شناخته می‌شود.
رساله
پایان‌نامه دوره دکتری با عنوان رساله شناخته می‌شود. تفاوت پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد با رساله دکتری در این است که در چارچوب رساله، باید نظریه یا طرح جدیدی مطرح شود.