فوزیه
فوزیه در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۰۰ به دنیا آمد. وی مشهور به فوزیه پهلوی، شاهدخت مصر و دختر فؤاد یکم، پادشاه مصر، و نازلی صبری، ملکه مصر بود. او خواهر فاروق یکم پادشاه پیشین مصر بود و همچنین ملکهٔ ایران و همسر اول محمدرضا پهلوی بود.
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | فوزیة بنت فؤاد الأول |
| تاریخ تولد: | ۱۴ آبان ۱۳۰۰ |
| محل تولد: | کاخ راس التین، اسکندریه، سلطنت مصر |
| تاریخ فوت: | ۱۱ تیر ۱۳۹۲ |
| علت مرگ: | کهولت سن |
| محل دفن: | قاهره |
| ملیت: | مصر |
| تابعیت: | چرکسی، آلبانیایی و فرانسوی |
| تحصیلات: | کشور سوئیس مسط به زبان انگلیسی و فرانسه و عربی |
| نام پدر: | فؤاد یکم |
| نام مادر: | ملکه نازلی |
| همسر(ها): | محمدرضاشاه اسماعیل شیرین |
| فرزندان: | شهناز پهلوی نادیا شیرین حسین شیرین |
در دوران حکومت پهلوی، فوزیه با عناوین مختلفی شناخته می‌شد از جمله علیاحضرت ملکه فوزیه پهلوی (۱۳۲۰–۱۳۲۷) و والاحضرت شاه‌دُخت فوزیه (۱۳۱۷–۱۳۲۰ و ۱۳۲۷-۱۳۵۷). او به عنوان یکی از افراد برجسته خانواده‌های سلطنتی ایران و مصر شناخته می‌شد. فوزیه به عنوان ملکه‌ای غمگین در رسانه‌ها و رسانه‌ها شناخته می‌شد.
اواخر نوامبر سال ۱۹۲۱، در کاخ راس التین در شهر اسکندریه، فوزیه آفتابی زندگی خود را شروع کرد. او به عنوان بزرگترین فرزند ملک فؤاد یکم و نازلی صبری، همسر دوم او، در مصر متولد شد. فوزیه از تبار چرکسی، آلبانیایی و فرانسوی بود و از خاندان پادشاهی محمدعلی پاشا نسبت‌داده می‌شد. در دوره تحصیلی خود در سوئیس، فوزیه زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و عربی را فرا گرفت. زیبایی او موجب مقایسه‌اش با ستارگانی چون ویوین لی و هدی لامار شد. در همان سال‌هایی که فوزیه به عنوان ملکه ایران شناخته می‌شد، مجله معروف آمریکایی، تایم، او را زیباترین زن جهان نامید.
ازدواج
ازدواج شاهنشاه محمدرضا پهلوی با فوزیه در تاریخ ۱۶ مارس ۱۹۳۹ در قاهره برگزار شد و پس از مراسم عروسی در مصر، مراسم دومی در تهران نیز برگزار شد. این ازدواج با چالش‌هایی همچون اصل سی و هفتم متمم قانون اساسی ایران که نیازمند بودن مادر ولیعهد به ایرانیت بود، روبه‌رو بود. اما مجلس این اصلاحات را برای فوزیه انجام داد و او را ایرانی‌تبار اعلام کرد. مراسم ازدواج با حضور خانواده سلطنتی در قصر قبه در مصر و همچنین با حضور رضاشاه و ملکه نازلی در تهران و تشریفات جشن‌های بزرگی که به مناسبت این ازدواج برپا شد، به یادماندنی بود. پس از ازدواج، فوزیه و محمدرضا به‌مدت یک سال در کاخ مرمر در تهران زندگی کردند. اما پس از ترقی محمدرضا به سلطنت، روابط آنها بی رنگ شد و در نهایت به جدایی منجر شد. این ازدواج فرزندی به نام شهناز داشت و جدایی رسمی آنها در سال ۱۹۴۵ در مصر و در سال ۱۹۴۸ در ایران روی داد.
ملکه
فوزیه پهلوی پس از ورود به ایران و پیوستن به خانواده سلطنتی، با شروع فعالیت‌های اجتماعی خود آغاز کرد. با این حال، به دلیل شروع جنگ جهانی دوم و پوشش گسترده رسانه‌ها، این فعالیت‌ها به شکل کامل مورد توجه عموم قرار نگرفت. از جمله فعالیت‌های او می‌توان به اداره انجمن شیر و خورشید ایران (صلیب سرخ ایران)، بنیانگذاری انجمن حمایت از کودکان و مادران، حمایت از تحصیل بانوان، تأسیس و اداره مدارس دخترانه، و پشتیبانی از هنر و صنایع دستی ایران اشاره کرد.
وی به شدت مورد اعتماد و علاقه پدرشوهرش، رضا شاه پهلوی بود و او اغلب به عنوان مترجم در مذاکرات خصوصی و مهم سیاسی حضور داشت. رضا شاه بدون حضور او در میز غذا حاضر نمی‌شد و به او اعتماد بسیار زیادی داشت. ضمناً، رضا شاه علاقه زیادی به شنیدن لطیفه‌هایی داشت که فوزیه برایش تعریف می‌کرد و این امر باعث می‌شد تا به شدت خندان شود.
ازدواج مجدد
فوزیه پس از مراحلی از نشانهای تغییرات سرنوشت‌ساز، در تاریخ ۲۸ مارس ۱۹۴۹ با سرهنگ اسماعیل حسین شیرین‌بک وزیر دفاع و فرمانده نیروی دریایی پیشین مصر ازدواج کرد. این ازدواج دو فرزند به نام‌های نادیا و حسین را به دنیا آورد. پس از کودتای ضد سلطنتی در سال ۱۹۵۲ در مصر، فوزیه عنوان شاهزادگی خود را از دست داد و ثروتش نیز توسط مخالفان سیاسی مصادره شد؛ اما او همچنان به عنوان شاهدخت فوزیه شناخته می‌شد و از احترام ویژه‌ای برخوردار بود.
پس از این اتفاقات، فوزیه ادامه داد به زندگی خود به همراه همسرش در اسکندریه، مصر بپردازد و در آنجا زندگی کند. او احساسی دلسوز نسبت به کشورش نشان داد و تصمیم به ترک آن نداشت. ارزش‌های خود را حفظ کرد و تحت عنوان احترام‌آمیز "شاهدخت فوزیه" توسط مردم شناخته می‌شد.
مرگ
در نهایت، فوزیه در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۹۲ در سن ۹۱ سالگی به دلیل پیری در اسکندریه مصر درگذشت و جسدش در شهر قاهره خاکسپاری شد. او بزرگسال‌ترین فرد خاندان محمدعلی پاشا بود که در مصر زندگی می‌کرد.
یادبود
در شهر تهران، یکی از میدان‌های مرکزی به نام وی (میدان فوزیه) مشهور بود که پس از اختلاف با محمدرضاشاه پهلوی، نامش به میدان شهناز تغییر یافت و پس از انقلاب اسلامی به میدان امام حسین تغییر نام پیدا کرد. با وجود این تغییرات، مردم همچنان به آن به نام قدیمی‌اش یعنی میدان فوزیه اشاره می‌کنند. همچنین، فوزیه در دوران ملکه بودنش، بنیانگذار بنگاه حمایت از زنان باردار و کودکان شد که بعدها به نام ثانویه بنگاه حمایت مادران و نوزادان شناخته شد. بنگاه‌ها و نهادهای خیریه مختلف در ایران، از افعال خیرخواهانه ملکه فوزیه الهام گرفته‌اند و اولین بنگاه‌ها و نهادهای خیریه در ایران نیز به دست او بنیان گذاری شد.
آثار
نمایشی
۱. سریال عروس مصری - مستند تولید سال ۱۴۰۱ در ایران
۲. سریال عزیز- بازیگر: ایمان البانی تولید سال ۱۴۰۰ در ترکیه
۳. سریال معمای شاه- بازیگر: حدیث فولادوند تولید سال ۱۳۹۴ در ایران
۴. سریال کلاه پهلوی تولید سال ۱۳۹۱ در ایران
۵. سریال ملکه در تبعید- بازیگر: مونا هلا تولید سال ۱۳۸۹ در مصر
۶. سریال ملک فاروق - بازیگر: مونا هلا تولید سال ۱۳۸۶ در مصر
کتاب‌ها
کتاب فوزیه ؛ حکایت تلخکامی، قصه جدایی نوشتهٔ خسرو معتضد، محصول ایران.
کتاب شهناز پهلوی ؛ روایت دل‌سوختگی، گزند دل‌بستگی نوشتهٔ خسرو معتضد، محصول ایران.
کتاب رمان عاشقیت در قاهره نوشتهٔ امیرحسن چهلتن، محصول آلمان.
کتاب تاج‌های زنانه نوشتهٔ خسرو معتضد، محصول ایران.
کتاب همسران شاه نوشتهٔ بهرام افراسیابی، محصول ایران.
کتاب فوزیه، ملکه غمگین (ترجمه فرامرز فرامرزی) مجله الموعد، محصول لبنان.
کتاب ملکه فوزیه در دربار دو پهلوی نوشتهٔ سعید قانعی، محصول ایران.
کتاب شادکامان کاخ مرمر نوشتهٔ خسرو معتضد، محصول ایران.
کتاب ناکامان کاخ سعدآباد نوشتهٔ خسرو معتضد، محصول ایران.
کتاب فوزیه به روایت دیگران نوشتهٔ سنا انصاری، محصول ایران.
کتاب معمای فوزیه : افشای اسرار طلاق در دربار مصر نوشتهٔ کریم ثابت، محصول مصر.
کتاب آن‌سوی دیوار کاخ سلطنتی نوشتهٔ خسرو معتضد، محصول ایران.