مهره‌داران
مهره‌داران یکی از بزرگ‌ترین زیرشاخه‌های جانوران طنابدار هستند. ویژگی اصلی این جانوران داشتن ستون فقرات است که از طناب نخاعی آن‌ها محافظت می‌کند. مهره‌داران شامل گروه‌های متنوعی نظیر ماهی‌ها، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران هستند. ستون فقرات این موجودات از استخوان‌های ریز به نام مهره تشکیل شده که توسط رباط‌هایی به هم متصل شده‌اند و ضمن انعطاف‌پذیری، از نخاع محافظت می‌کنند. در برخی جانوران نظیر کوسه‌ها و سپرماهی‌ها، به جای استخوان، رشته‌ای لاستیکی و محکم به نام غضروف وجود دارد.
حدود ۴۵۰۰۰ گونه مهره‌دار شناسایی شده‌اند. در تمامی این جانوران، رشته نخاعی در طول بدن به سمت پایین کشیده شده و در مهره‌داران، این رشته توسط ستون مهره‌ها محافظت می‌شود. مهره‌داران بخشی بزرگ از جانوران استخوان‌دار را تشکیل می‌دهند و بسیاری از بزرگ‌ترین و باهوش‌ترین جانوران جهان در این زیرشاخه قرار دارند. این گروه بیش از ۶۴۰۰۰ گونه را در بر می‌گیرد و به ۷ رده اصلی تقسیم می‌شود:
- پستانداران
- غضروف ماهیان
- ماهی‌های بدون آرواره
- ماهی‌های استخوانی
- پرندگان
- خزندگان
- دوزیستان
سازگاری مهره‌داران با محیط
مهره‌داران در اشغال خشکی‌ها به یک اندازه موفق نبوده‌اند. بسیاری از دوزیستان نیازمند نواحی نزدیک به آب هستند تا بتوانند برای تولیدمثل به آب بازگردند. بیشتر خزندگان نیز به مناطق گرمسیری و معتدل محدود می‌شوند. پستانداران و پرندگان بیشترین سازگاری و گسترش جغرافیایی را دارند. برخی مهره‌داران مانند لاک‌پشت‌ها، گرازهای دریایی، وال‌ها و پنگوئن‌ها به زندگی در آب دریا سازگاری ثانویه پیدا کرده‌اند.
ویژگی‌های جسمانی مهره‌داران
بدن مهره‌داران معمولاً شامل سر، تنه و گاهی دم است. آن‌ها اسکلت داخلی دارند و مغز در جمجمه قرار دارد. جنین آن‌ها دارای نوتوکورد (پشت‌مازه) است و جانور بالغ، به جای آن، ستون فقرات دارد. این جانوران دارای آبشش‌های حلقی یا شش‌ها هستند و دستگاه گردش خون بسته دارند. قلب مهره‌داران یک تلمبه ماهیچه‌ای است که از سه لایه تشکیل شده: درون‌لایه قلب، ماهیچه قلب و برون‌لایه قلب. همچنین، این جانوران دارای کبد، دستگاه گوارش و غده‌های داخلی پیشرفته هستند.
تقسیم‌بندی رده‌های مهره‌داران
- پستانداران: شامل موجوداتی با بدن پوشیده از مو که شیر تولید می‌کنند.
- غضروف ماهیان: نظیر کوسه‌ها و سپرماهی‌ها که اسکلتشان از غضروف تشکیل شده است.
- ماهی‌های بدون آرواره: مانند لامپری‌ها که فاقد فک هستند.
- ماهی‌های استخوانی: شامل بیشتر ماهی‌ها که دارای اسکلت استخوانی هستند.
- پرندگان: جانورانی با بدن پوشیده از پر که تخم‌گذار هستند.
- خزندگان: جانورانی با پوست فلس‌دار که تخم‌گذار یا زنده‌زا هستند.
- دوزیستان: مانند قورباغه‌ها که چرخه زندگی آن‌ها به آب و خشکی وابسته است.
قلب و دستگاه گردش خون
قلب مهره‌داران، عضله‌ای با سه لایه است که در حفره دور قلبی قرار دارد. لایه‌های قلب شامل درون‌لایه، ماهیچه قلبی و برون‌لایه هستند. عضله قلب به‌ویژه در بطنی‌ها ضخامت بیشتری دارد. آب‌شامه احشائی قلب بر روی برون‌لایه قلب قرار دارد و معادل شکم‌شامه احشایی است. پیراشامه‌های احشایی و جداری در پیوستگی با یکدیگر قرار دارند و فضای بین آن‌ها، حفره دور قلبی نامیده می‌شود.
مهره‌داران به دلیل وجود انسان‌ها و جانورانی که برای انسان اهمیت زیادی دارند، از نظر مطالعات علمی نیز جالب توجه‌تر از سایر شاخه‌های جانوری هستند.