سر
سر قسمتی از یک جاندار است که معمولاً شامل گوش‌ها، مغز، پیشانی، گونه‌ها، چانه، چشم‌ها، بینی و دهان می‌شود که هر یک به ترتیب به عملکردهای حسی مختلف مانند بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی کمک می‌کنند.
سَر بالاترین بخش بدن انسان است و یکی از اندام موجود در بیشتر موجودات است. مغز انسان و بیشتر موجودات در سر آن‌ها قرار دارد.
انواع اختلالات
سردرد
سردرد با فعال شدن عصب‌های خاصی از رگ‌های خونی ایجاد می‌شود. سردردها بر اساس علت بروز به انواع مختلف دسته‌بندی می‌شوند. همچنین هر کدام از انواع سردرد با نشانه‌های متفاوتی بروز می‌کنند.
سردرد تنشی
شایع‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی یا سردرد عصبی است. افرادی که در معرض استرس و اضطراب یا افسردگی باشند احساس سردرد و چشم درد توامان و درد شقیقه را تجربه می‌کنند. این سردرد ممکن است از نیم ساعت تا چند ساعت طول بکشد. علت‌های دیگر این نوع سردرد موارد زیر است:
سردرد میگرنی
نشانه‌های میگرن، سردرد و حالت تهوع و سرگیجه است. محل بروز درد در میگرن در یک طرف سر است، فرد هنگام بروز حمله‌های سردرد به نور و صدا حساس می‌شود و دوست دارد در جای تاریک باشد یا چشم‌ها را به هم می‌فشارد.
معمولا قبل از شروع سردردهای میگرنی نشانه‌هایی بروز میکند که این نشانه‌ها را هاله‌ی میگرن می‌گویند و به به‌صورت علائم زیر خود را نشان می‌دهند:
- سر درد یک طرفه در سمت چپ
- بی‌حسی و مور مور شدن اعضای بدن
- اختلال در صحبت کردن
- اختلال در بویایی و چشایی
- ضعف عضلانی
- دیدن خطوط زیگزاک و نور چشمک‌زن
سردرد سینوسی
سردرد پیشانی و شقیقه در اثر بروز التهاب و تورم در سینوس‌ها ایجاد می‌شود. آلرژن‌ها هم می‌توانند عامل سردرد سینوسی باشند. ویژگی این نوع سردرد این است که در اطراف چشم، گونه و بینی درد تپنده ایجاد میکند. سایر علائم شامل موارد زیر است:
سردرد گردنی و پشت سر
سردرد گردنی به علت گره‌های عضلانی، رشد غیر طبیعی استخوان، آسیب عضلانی، تورم بافت و مشکلات مفصلی ایجاد می‌شود. سردرد پشت سر و گردن یا جمجمه مهم‌ترین نشانه‌های این نوع از سردرد است.
سردرد هیپیک
سردرد هیپیک یا سردرد قبل از خواب نادر است و معمولا بعد از دهه‌ی پنجاه در زندگی شروع می‌شود. دردهای ناشی از آن به صورت ضربان‌دار است و ممکن است خفیف یا شدید باشد. این دردها معمولا در دوطرف سر احساس می‌شود و محدود به یک ناحیه‌ی خاص نیست.
سردرد خوشه‌ای
سردردهای بسیار شدید که ناگهانی بروز میکند را سردرد خوشه‌ای می‌نامیم. این سردرد در مردان ۶ برابر بیشتر از زنان ایجاد می‌شود و اگرچه علت مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد اما در افراد سیگاری بیشتر شایع است و سیگار و الکل آن را تشدید میکند.
سردرد صبحگاهی
سردرد صبحگاهی بر اثر عواملی ایجاد می‌شود که میزان خواب یا کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل سردرد بعد از خواب در کسانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند، مشاهده می‌شود. این افراد معمولا بین ساعت ۴ تا ۹ صبح سردرد جلوی سر یا سردرد بالای سر را تجربه می‌کنند. عوامل زیر نیز در بروز سردرد صبحگاهی تاثیر گذار است:
- عدم نوشیدن آب کافی در طول روز
- مصرف زیاد دارو در شب و یا روز قبل
- استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- افسردگی و اضطراب
- آرتروز گردن یا هر عاملی که سبب ناراحتی در عضلات گردن شود.
سردرد در بارداری
بارداری با تغییرات میزان هورمون‌ها در خانم‌ها همراه است و این تغییرات هورمونی ممکن است سبب بروز سردرد شود. البته تغییرات هورمونی در دوران عادت ماهیانه نیز ایجاد می‌شود.
سردرد قاعدگی
فیزیولوژی بدن خانم‌ها در سنین باروری همراه با خونریزی ماهیانه است. اغلب خانم‌ها در طول دوران خونریزی با عوارضی مانند سردرد، سرگیجه، کمردرد و کج‌خلقی هم روبرو می‌شوند. یکی از انواع آزاردهنده سردرد، سردردی است در زمان پریودی یا قاعدگی بروز پیدا میکند.
سردرد جنسی
سردرد جنسی نوعی از سردرد است که معمولا حین رابطه‌ی جنسی، هنگام به ارگاسم رسیدن و یا بعد از اتمام رابطه‌ی جنسی بروز میکند. این سردردها اغلب خودبه‌خود رفع می‌شوند و مشکل جدی برای افراد ایجاد نمی‌کنند مگر در مواردی که علت سردرد مشکل زمینه‌ای دیگری باشد.
بیماری‌های مغز و اعصاب
اختلالات رشد عصبی و ذهنی
اختلالات رشد عصبی و ذهنی جزو آن دسته از بیماری‌های روانی هستند که در دوران نوزادی، کودکی یا نوجوانی تشخیص داده می‌شوند. این گروه از اختلالات شامل موارد زیر می‌شوند:
- اختلالات ارتباطی
- تاخیر کلی رشد
- کم توانی ذهنی
- اختلال بیش فعالی – نقص توجه
- اختلال طیف اوتیسم
اختلالات افسردگی
اختلالات افسردگی به چند دسته تقسیم می‌شوند. در تمامی انواع افسردگی شخص احساس پوچی، غم و تحریک‌پذیری دارد. اگر شخص برای بیش از ۲ هفته احساس غم و ناراحتی داشته باشد، از فعالیت‌های معمول لذت نبرده و حداقل ۳ مورد از علائم این بیماری را داشته باشد، احتمالا دچار افسردگی است. علائم زیر می‌توانند از نشانه‌های افسردگی باشند:
- حس غم
- احساس بدبختی
- نارضایتی
- تحریک‌پذیری
- حس گناه
- ناامیدی
- اعتماد به نفس پایین
- بلاتکلیفی
- عدم تمرکز
- افکار شکست‌خوردگی
- مقصر دانستن خود
- حس بی‌ارزش بودن
- کناره‌گیری از خانواده و دوستان
- متوقف کردن فعالیت‌های لذت‌بخش
- تکیه به الکل یا داروهای آرام‌بخش
- خستگی
- احساس بیماری
اختلالات خواب و بیداری
بیماران مبتلا به این اختلال در الگوی خواب دچار مشکل می‌شوند. این تغییرات سبب پریشانی شده و روی عملکرد روزانه فرد تاثیر منفی می‌گذارد. این اختلالات شامل موارد زیر می‌شود.
- پاراسومنیا
- اختلال پرخوابی
- نارکولپسی (حمله خواب)
- اختلال بی خوابی