سونوگرافی

سونوگرافی که به آن فراصوت نگاری نیز می گویند یکی از روش هایی است که در پزشکی از آن برای تشخیص بیماری استفاده می نمایند. سونوگرافی به نام های دیگری همچون صوت نگاری، اکو گرافی و یا پژواک نگاری نیز شناخته می شود.

سونوگرافی روشی است که طبق مبنای امواج فراصوت و به منظور بررسی بافت های زیرجلدی همچون عضله ها، تاندون ها، مفصل ها و اندام های درونی بدن و ضایعات آن برنامه ریزی شده است. از سونوگرافی برای دوران بارداری نیز استفاده می گردد. امروزه، سونوگرافی از کاربردهای بسیاری برای درمان بیماری ها برخوردار می باشد.

ریشه لغوی

واژه سونوگرافی از لفظ لاتین sono که به معنای صوت و لفظ یونانی گرافیا که به معنای ترسیم می باشد گرفته شده است.

تاریخچه

در سال 1876 میلادی فردی به نام فرانسیس گالتون، برای نخستین بار به وجود امواج فراصوت پی برد. در موقع جنگ جهانی اول، انگلستان به منظور کمک به پیشگیری از غرق شدن کشتی های خود به وسیله زیردریایی های آلمان واقع در اقیانوس اطلس شمالی، دستگاه کشف کننده زیردریایی را به وسیله امواج صوتی که سونار نام داشت، ابداع نمود.

این دستگاه سبب تولید امواج فراصوت میشد که به یافتن مسیر کشتی ها کمک می کرد. این روش در موقع جنگ جهانی دوم تکمیل شد و پس از گذشت مدتی به صورت گسترده در صنعت کشور به منظور آشکار کردن شکاف ها در فلزات و دیگر موارد مورد استفاده قرار گرفت.

سیر تحولی در رشد

اولین دستگاه تولید کننده امواج فراصوت که در پزشکی ساخته شد در سال 1937 میلادی به وسیله فردی به نام دوسیک اختراع گردید و بر روی مغز انسان مورد آزمایش قرار گرفت. فراصوت در ابتدا تنها برای مشخص نمودن خطر وسط مغز بود اما مروزه به عنوان یک روش تشخیصی و درمانی مهم شناخته می شود که با گذشت زمان تنوع ساخت دستگاه های آن افزایش می یابد و در علم پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.

طبق آماری که در سال 2000 به دست آمده است، اولتراسوند به دلیل هزینه کمتر، ایمنی بیشتر، حمل ساده تر و امکان ارائه تصاویر زنده بیشترین کاربرد را در مقایسه با دیگر روش های تصویربرداری داراست اما طبق آمار به ترتیب: سی تی اسکن، ام آر آی و بعد از آن تصویربرداری هسته ای به خصوص مقطع نگاری پوزیترون بیشتری کاربرد را دارا هستند زیرا سامانه فراصوتی دارای برخی محدودیت ها از جمله موارد زیر می باشد:

امواج فراصوت نمی توانند از استخوان عبور نمایند. این امواج قادر نیستند از گاز و هوا عبور نمایند و یا بازتاب کنند پس روش مناسب برای تصویربرداری از سینه، معده و روده نیست. گازهای روده از تصویربرداری از ساختمان های درونی مانند پانکراس، آئورت و... جلوگیری می نمایند. امواج، درون بافت ها افت می نمایند به طور مثال، این موضوع تصویر برداری از قلب افراد با اضافه وزن بالا را دچار مشکل می سازد.