آلپرازولام
آلپرازولام یا زاناکس (به انگلیسی: Alprazolam) یک داروی ضد اضطراب و آرام بخش است که برای درمان اختلالات اضطرابی، اضطراب همراه با افسردگی و اختلال هراس یا پانیک استفاده می شود.
قرص آلپرازولام در دسته‌ای از داروها به نام بنزودیازپین ها قرار دارد و با کاهش تحریک غیرعادی در مغز عمل می‌کند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) آلپرازولام را در سال ۱۹۸۱ تایید کرد.
نحوه عملکرد
عملکرد آلپرازوالام به شکل تقویت یک ماده‌ی شیمیایی طبیعی در بدن به نام گابا (گاما‌آمیتو‌نوتریک اسید GABA) است. نیمه عمر این دارو زیاد است و دفع آن ادراری است.
نحوه مصرف
- پیش از شروع مصرف داروی آلپرازولام یا قبل از هربار مصرف مجدد این دارو، حتماً راهنمای مصرف دارویی را که پزشک داروخانه به شما می‌دهد، مطالعه کرده و از دستورات درج شده در آن پیروی کنید.
- تا زمانی‌که عملکرد و اثربخشی دارو رضایت‌بخش باشد، ممکن است پزشک شما دوز مصرفی داروی آلپرازولام را به‌تدریج افزایش دهد.
- اگر برای مدتی طولانی دوز بالایی از آلپزازولام مصرف شود، احتمال بروز علائم ترک ناگهانی دارو، بالا می‌رود. در نتیجه قطع ناگهانی دوز مصرفی این دارو، ممکن است به علائمی نظیر تشنج منجر شود.
- برای جلوگیری از پدیدار شدن این علائم و نشانه‌ها، پزشک شما دوز مصرفی آلپرازولام را تدریجی افزایش می‌دهد. هر کدام از علائم ترک ناگهانی را فوراً با پزشکتان در میان بگذارید.
- هرچند مصرف داروی آلپرازولام به درمان بیماران زیادی کمک کرده است، اما گاهی منجر به اعتیاد داوریی شده است. سابقه‌ی هرگونه سوء‌مصرف مواد (مصرف بیش‌از‌حد الکل یا مواد مخدر)، خطر اعتیاد به داروی آلپرازولام را افزایش خواهد داد.
- پیروی دقیق از دستورات پزشک، موجب کاهش خطر اعتیاد دارویی می‌شود.
- مصرف طولانی‌مدت از داروی آلپروازولام ممکن است عملکرد و اثربخشی دارو را کاهش دهد؛ در چنین شرایطی حتماً این مسئله را با پزشکتان در میان بگذارید.
- تجویز و تعیین دوز مصرفی این دارو برای درمان اضطراب یا دیگر اختلالات روانی تنها بر عهده روانپزشک است؛ از این‌رو از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کنید.
- این دارو را می‌توان همراه یا بدون غذا مصرف کرد. اما بهتر است که برای پیشگیری از عوارض گوارشی آن را با غذای نیمه سنگین دریافت کرد.
- در صورت استفاده از آلپرازولام مایع، حتما از قطره‌چکان مخصوص آن برای تعیین دوز مصرفی استفاده کنید.
- در سنین بالای ۶۵ سال، مصرف این دارو را با احتیاط بیشتری در نظر داشته باشید.
مدت زمان تاثیر
این دارو انواع مختلفی در جذب دارد. برخی از آن‌ها از انواع آهسته رهش، برخی پیوسته رهش و برخی دیگر سریع‌رهش هستند. همین مورد به میزان اثر آن‌ها و مدت زمانی که طول می‌کشد تا دارو برای خواب اثر کند، موثر است. قرص سریع‌رهش آن ۱ تا ۲ ساعت طول می‌کشد تا اثر کند. پیوسته رهش آن به آرامی اثر می‌گذارد و ۹ ساعتی طول می‌کشد تا تاثیر آن کامل شود. اما اثربخشی آن از ۱ ساعت بعدد از مصرف شروع می‌شود.
عوارض
مصرف آلپرازوالام ممکن است منجر به عوارضی مثل:
خواب‌آلودگی
گیجی
افزایش تولید بزاق
و تغییر در میل یا توان جنسی شود.
در صورت تشدید یا تداوم هرکدام از این علائم، با پرشکتان صحبت کنید. برای کاهش خطر سرگیجه و عدم تعادل به‌آرامی از جایتان بلند شوید.
دررصورتی‌که پزشک داروی آلپرازولام را برای شما تجویز کرده‌است، مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده‌است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی آلپرازولام را مصرف کرده‌اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده‌اند. چنانچه با عوارضی نظیر:
تغییر خلق (توهم، افکار خودکشی)
لکنت زبان یا اختلال گفتاری
عدم تعادل
اختلال در هنگام راه رفتن
یا مشکلات حافظه مواجه شدید،
سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید. اگر این نشانه‌های خیلی نادر اما خطرناک را مشاهده کردید، بلافاصله از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید:
زردی پوست و چشم
تشنج
لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی آلپرازولام نادر است. با وجود این، اگر واکنش آلرژیکی جدی، مثل:
علائم پوستی
خارش
تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)
گیجی شدید
و اختلال تنفسی را تجربه کردید،
سریعاً از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید. با‌توجه‌به اینکه لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضه‌ای برخورد کنید که ذکر نشده‌باشد. در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف، اگر به داروی آلپرازولام یا سایر بنزودیازیپین‌ها (مثل دیازپام یا لورازپام) حساسیت دارید، این موضوع و سایر حساسیت‌هایتان را با پزشک درمیان بگذارید. داروی آلپرازولام ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود.
چنانچه سابقه‌ی بیماری‌های زیر را دارید، حتماً این موارد را با پزشکتان در میان بگذارید:
بیماری‌های شدید تنفسی یا ریوی (مثل آپنه‌ی خواب/ وقفه‌ی تنفسی در خواب یا بیماری مزمن انسداد ریه COPD)
بیماری‌های کبد
بیماری‌های کلیوی
و آب سیاه دارید
یا در شما یا سابقه‌ی سوء‌مصرف مواد (الکل یا مواد مخدر) در خانواده‌تان وجود دارد،
داروی آلپرازولام ممکن است موجب گیجی و ناهوشیاری شما بشود. الکل و ماری‌جوآنا این حالات را تشدید می‌کند، لذا از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند، تا زمانی‌که در هوشیاری کامل به‌سر ببرید، اجتناب کنید. هنگام مصرف آلپرازولام از خوردن الکل پرهیز کنید و در صورت مصرف ماری‌جوآنا با پزشک خود صحبت‌کنید.
ضمناً، قبل از هرگونه جراحی همه‌ی داروهایی را که مصرف می‌کنید با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید. سالمندان در مقابل عوارض جانبی دارو، خصوصاً خواب‌آلودگی و عدم تعادل، حساس‌ترند.
بارداری و شیردهی
استفاده از این دارو در زمان بارداری و شیردهی اصلاً توصیه نمی‌شود و ممکن است به جنین یا نوزاد آسیب برند. مصرف آلپرازولام بر پرستاری و مراقبت از نوزدان، اثر نامطلوب می‌گذارد.
تداخلات دارویی
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی آلپرازولام را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن، نیست لذا لیست تمامی داروهای مصرفی‌تان را با پزشک یا داروساز در میان بگذارید و بدون صلاح‌دید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی آلپرازولام نفرمایید.
داروهای زیر ممکن است با داروی آلپرازولام تداخل داشته‌باشد. در صورت مصرف این داروها، پزشک خود را مطلع سازید.
کاوا
سدیم اکسی‌بات
این داروها می‌توانند عملکرد داروی آلپرازولام را تحت تاثیر قرار دهند:
داروهای ضدقارچ آزول (کتوکونازول ایتراکونازول)
سایمتیدین
برخی داروهای ضدافسردگی (فلووکسامین، فلوکستین، نفازودون)
داروهای درمان HIV (دلاویریدین یا داروهای بازدارنده‌ی پروتئاز ایندیناویر)
آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید (اریترومایسین)
ریفامایسین‌ها (ریفابوتین)
سنت جونر ورت / عصاره‌ی گل راعی
داروهای درمان تشنج (فنی‌توئین)
اگر داروی آلپرازولام را همزمان با داروهایی مصرف کنید که عوارضی همچون خواب‌آلودگی و بروز مشکلات تنفسی دارند، خطر عوارض جانبی جدی داروی آلپرازولام (خواب‌آلودگی شدید، تنفس آهسته و تنفس کم‌عمق) ممکن است افزایش پیدا کند.
اگر از موارد زیر استفاده می‌کنید، حتماً پیش از مصرف آلپرازولام با پزشکتان مشورت کنید:
مسکن‌های اپیوئیدی
داروهای ضدسرفه (کدئین، هیدروکودون)
الکل
ماری‌جوانا
داروهای خواب‌آور یا ضداضطراب دیگر (لورازپام، دیازپام و زولپیدم)
داروهای شل‌کننده‌ی عضلات (کاریسوپردول، سیکلوبنزاپرین)
آنتی‌هیستامین‌هایی مثل (سیتریزین و دیفن‌هیدرامین)
برچسب تمام داروهایی را که مصرف می‌کنید را بررسی کنید. چون داروهای سرماخوردگی، ضدحساسیت و ضدسرفه ممکن است حاوی عناصری باشند که منجر به خواب‌آلودگی شوند.