غذا
غذا که به آن خوراک نیز گفته می شود، خوردنی ای است که در جوامع مختلف به صورت خام و دست نخورده، تغییر یافته و یا نیمه تغییر یافته برای خوردن آماده می گردد. منبع غذا میتواند گیاهی یا حیوانی باشد و برای رفع نیاز تغذیه مورد استفاده قرار گیرد.
در زمان قدیم، افراد برای تهیه غذا به شکار می رفتند و یا میوه می چیدند اما با گذشت زمان، تهیه غذا بیشتر با استفاده از مهارت های مختلف کشاورزی، ماهی گیری و دامپروری انجام گرفت.
غذا در تعریف سازمان یونسکو
ماده ای که قابل خوردن است و دارای ترکیبات چند قسمتی یا تک قسمتی، به صورت خام و یا پخته شده، منابع گیاهی، منابع حیوانی و... که بعد از گذشت از مراحل مختلف برای تغذیه انسان مناسب می گردد مانند مواردی که در وعده های اصلی مورد استفاده قرار می گیرد و یا به عنوان وعده نیم چاشت، پیش غذا، عصرانه، تنقلات، دسر و... مصرف می شود. غذا پیش از بلع باید نیاز به جویده شدن داشته باشد.
عادت های غذایی در فرهنگ های مختلف متفاوت می باشد. اغلب جوامع با در نظر گرفتن سنت، آداب و رسوم و رسم های ویژه خود آشپزی کرده و غذا می پزند. اغلب فرهنگ ها، غذاهایشان را به وسیله تدارک، روش های مختلف آشپزی و تهیه غذا تنوع داده اند.
منابع غذایی
اغلب غذاها منبعی گیاهی مانند انواع میوه ها، سبزیجات تازه، صیفی جات، انواع دانه ها و غلات و یا منبعی حیوانی مانند انواع گوشت، تخم مرغ، عسل، شیر و دیگر فرآورده های آن دارند. اما با این حال برای تهیه غذا می توان از گروه های دیگری مانند قارچ ها، انواع باکتری مانند ماست، پنیر، انواع سرکه و... استفاده نمود. به جز مواد آلی از مواد معدنی مانند آب و نمک نیز در تهیه انواع غذا استفاده می گردد.
گروه های اصلی
غذاها اغلب در گروه های زیر جای می گیرند:
- انواع میوه و سبزیجات (دارای مقادیر بالایی الیاف غذایی و انواع ویتامین به ویژه ویتامین ث)
- تخم مرغ و فرآورده های گوشتی (دارای مقادیر بالایی آهن و پروتئین)
- شیر و دیگر محصولات لبنی (دارای مقادری زیادی پروتئین، ویتامین ب و کلسیم)
- نشاسته (در برنج، غلات، نان و سیب زمینی موجود است. دارای مقادیر بالایی از کربوهیدرات، پروتئین، مواد معدنی و...)
- چربی ها (دارای مقادیر بالایی از انواع ویتامین، لیپید، اسیدهای چرب و...)
- قند ها (دارای مقادیر زیادی از قندهای ساده)
برخی از غذاهای را میتوان به صورت خام و بدون ایجاد هر گونه تغییری استفاده کرد اما برخی دیگر از غذاها وجود دارند که برای اینکه قابل خوردن باشند باید در ان ها تغییری ایجاد گردد.
از ساده ترین تغییراتی که می توان در غذاها ایجاد کرد می توان به شستن، خرد کردن، مخلوط کردن و... اشاره کرد. برخی از غذاهای نیز باید به صورت پخته و یا سرد مورد استفاده قرار گیرند. البته ممکن است تغییراتی دیگری در غذا به منظور نگهداری، طعم سازی و یا تزیین ایجاد گردد که بخشی از این تغییرات به آداب و رسوم افراد مختلف باز می گردد.
رژیم غذایی
تاثیر فرهنگ و مذاهب مختلف:
رژیم غذایی افراد از مذاهب و فرهنگ های مختلف موجود در جهان تاثیر می پذیرد. در اغلب فرهنگ ها و مذاهب استفاده از برخی غذاهای توصیه شده است و یا اینکه مصرف برخی از غذاها منع گردیده است مثلا: مصرف غذاهای حلال در اسلام، رژیم غذایی گیاهی در آیین جین و سیک مجاز و توصیه شده است.
بعضی اشخاص نیز طبق عقاید شخصی و برای حفظ سلامتی خود برخی غذاها را مصرف می کنند و یا استفاده نمی کنند مثلا: افرادی که به بیماری‌های قلبی، اضافه وزن و یا دیابت مبتلا هستند برای حفظ سلامتی خود از مصرف غذاهایی با چربی و قند بالا خودداری می کنند.
رژیم غذایی نامناسب:
عادات غذایی بر سلامتی افراد و طول عمر آنان بسیار موثر می باشد. اگر تناسب بین انرژی دیافتی روزانه و سوزاندن آن ها وجود نداشته باشد ممکن است فرد دچار سوء تغذیه و یا اضافه وزن گردد. از عواملی که بر چاقی و اضافه وزن افراد موثر هستند می توان به مصرف زیاد قند و چربی اشاره کرد. افراد چاق بیش از دیگر افراد در معرض بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و... قرار دارند.
سوء تغذیه ممکن است به دلیل کمبود انواع ویتامین، مواد معدنی، پروتئین و.. رخ دهد. سوء تغذیه باعث ابتلا افراد به بیماری‌های متعددی مانند ماراسموس، کوری، کواشیورکور و... می شود.