تشنج
تشنج که در انگلیسی به آن Convulsion می گویند، نشانه بروز یک فعالیت نورونی همزمان، شدید و غیرطبیعی درون مغز می باشد که قادر است سبب بروز تغییر در وضعیت روانی، سطح هوشیاری فرد، حرکت های تونیک و کلونیک گردد. اغلب افراد تشنج را با حمله صرع اشتباه می گیرند.
تشنج دارای دلایل غیر صرعی دیگر همچون: تب، هیپوگلیسمی، کاهش فشار خون، میگرن و ضربه مغزی می باشد. اغلب افرادی که دچار تشنج می شوند، قبل از وقوع آن برخی حالت ها را تجربه می نمایند که نشان دهنده بروز تشنج می باشند. در برخی مواقع، بدن شخص به صورت منقبض در می آید.
اگر فردی دچار تشنج شد باید آن را به پهلو بخوابانید که راه تنفس آن باز گردد و از بروز خفگی جلوگیری شود. برخلاف تصور بسیاری از افراد، در این هنگام نیازی نیست که زبان فرد از دهان او بیرون آورده شود اما اگر در آن موقع دهان فرد باز بود بهتر است یک دستمال را به منظور پیشگیری از گاز گرفتن زبان بین دندان های او قرار دهید. برای انجام این کار دقت کنید که انگشت های شما در میان دندان‌های فرد گیر نکند.
در موقع بروز تشنج، به هیچ عنوان نباید دست یا پاهای او را بگیرید زیرا حرکت هایی که فرد در این موقع از خود بروز می دهد بسیار شدید و انقباضی می باشد و این امکان وجود دارد که باعث دررفتگی و یا شکستگی دست یا پای او شود. اگر فردی که دچار تشنج شده است در مجاورت پله، آتش و دیگر موارد خطرناک بود، برای پیشگیری از آسیب رسیدن به او، با احتیاط فرد را از محل خطر دور نمایید.
اگر فرد در حالت بیهوشی بود به هیچ عنوان به اجبار به او دارو ندهید زیرا در این هنگام خطر آسپیراسیون و مرگ برای او وجود دارد. حالت بیهوشی در موقع تشنج حدود دو الی سه دقیقه به طول می انجامد. وقتی فرد از بیهوشی خارج شد و هوشیاری خود را کاملا به دست آورد به او یک نوشیدنی شیرین بدهید.
علل بروز تشنج
تشنج به دلایلی متعددی رخ می دهد که برخی از آن ها عبارتند از:
- تب بالا
- صرع
- آریتمی قلبی
- میگرن
- تومور مغزی
- کمبود خواب
- استفاده از الکل
- اورمی
- سکته مغزی
- هاری
- استفاده از برخی داروها
- استفاده از مواد مخدر
- کمبود ویتامین دی
- کاهش قند خون (پایپوگلاسیمی)
- تتانی
- بروز عفونت در نخاع یا مغز
- مشکل های قلبی
- کاهش ناگهانی فشار خون
- و...
علائم تشنج
اگر در فردی علائم زیر مشاهده گردد می توان گفت که دچار تشنج شده است:
- کاهش یا نبود هوشیاری
- سفید شدن چشم های فرد
- بروز تغییر در تنفس فرد
- صورت فرد به رنگ قرمز یا آبی در می آید
- پاها، بازو ها، بدن و یا حتی سر قفل می گردد
- نداشتن کنترل بر حرکت ها
- فرد به تحریک های بیرونی هیچ پاسخی نمی دهد
- بروز حرکت های جهشی در بازوها، بدن، پاها و حتی سر
انواع تشنج
متخصصان به صورت کلی تشنج را در دو گروه به نام های کانونی و عمومی طبق محل فعالیت غیرطبیعی مغز تقسیم بندی می نمایند:
تشنج کانونی
این دسته از تشنج ها شامل نبود و یا تغییر سطح هوشیاری می باشد. فردی که دچار این دسته از تشنج ها می شود به نقطه ای خیره می گردد و به محیط طبیعی پاسخی نمی دهد و یا اینکه حرکت های تکراری را انجام می دهد. یک نوع دیگر از تشنج کانونی وجود دارد که در آن ممکن است سطح هوشیاری فرد دچار تغییر نگردد اما موجب بروز اختلال در عواطف شخص همچون تغییر مزه غذاها، انواع بو و حس ها گردد. این امکان وجود دارد که در چنین شرایطی، بروز حرکت های ناخواسته یک قسمت بدن همچون دست، پا و... وجود دارد و یا باعث به وجود آمدن علائمی همچون سرگیجه و چشمک شود.
تشنج عمومی
به تشنج هایی که همه قسمت های مغز را درگیر می نمایند، تشنج های عمومی می گویند:
- تشنج ابسنس: معمولا در کودکان بروز می کند. این عارضه ممکن است در کوتاه مدت موجب از دست دادن آگاهی گردد.
- تشنج های تونیک: این تشنج ها بر دست و پاهای فرد موثر هستند و موجب افتادن شخص بر زمین می گردند.
- تشنج آتونیک: این نوع تشنج ها موجب بروز اختلال در کنترل عضله ها می گردند و سبب سقوط ناگهانی شخص بر زمین می گردند.
- تشنج های کلونیک: این نوع از تشنج ها اغلب بر گردن، دست و صورت شخص موثر می باشند.
- تشنج های میوکلونیک: این دسته از تشنج ها اغلب به شکل حرکت های ناگهانی بازوها و پاها رخ می دهند.
- تشنج های تونیک-کلونیک: این نوع از تشنج ها قادر اند موجب بروز برخی علائم همچون: دست دادن ناگهانی هوشیاری در فرد، انقباض و تکان دادن بدن، در برخی مواقع نداشتن کنترل بر مثانه، گاز گرفتن زبان، کف بیرون دادن از دهان شوند.