فریدون فرخزاد
فریدون فرخزاد (۱۵ مهر ۱۳۱۵ − ۱۶ مرداد ۱۳۷۱) شاعر، ترانه‌سرا، خواننده، تهیه‌کننده، کارگردان، مجری تلویزیونی و رادیویی، و برگزارکننده مراسم ایرانی بود. فریدون فرخزاد همچنین در چند فیلم به عنوان بازیگر و آهنگساز فعالیت کرده است.
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | فریدون فرخزاد |
| تاریخ تولد: | ۱۵ مهر ۱۳۱۵ |
| محل تولد: | تهران، ایران |
| تاریخ فوت: | (نامشخص ۹ تا ۱۵) مرداد ۱۳۷۱ (۵۵سال) بن، آلمان |
| علت مرگ: | ترور |
| محل دفن: | آرامگاه شهر بن، آلمان |
| تحصیلات: | دکترای ناتمام حقوق سیاسی دانشگاه مونیخ |
| پیشه: | شاعر - خواننده - مجری تلویزیون - مجری رادیو - تهیه‌کننده - شومن - بازیگر |
| شروع فعالیت: | ۱۳۷۱ |
| پایان فعالیت: | ۱۳۴۷ |
| نام پدر: | محمد فرخزاد |
| نام مادر: | بتول وزیری‌تبار |
فریدون فرخزاد برادر فروغ فرخزاد، شاعر معروف ایرانی، بود.
زندگینامه فریدون فرخزاد
کودکی و تحصیلات
فریدون فرخزاد در ۱۵ مهر ۱۳۱۵ در خیابان امیریه تهران به دنیا آمد. پدرش سرهنگ محمد فرخزاد و مادرش بتول وزیری‌تبار بودند. از اعضای سرشناس خانواده او، خواهرانش فروغ و پوران فرخزاد، و برادر کوچکترش مهرداد فرخزاد را می‌توان نام برد. مهرداد در آذر ۱۳۹۷ در تهران درگذشت. دیگر برادر او امیرمسعود و خواهر کوچکش گلوریا نیز فوت کرده‌اند. فریدون تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان رازی و دوران دبیرستان را در دارالفنون گذراند. سپس به آلمان مهاجرت کرد و در دانشگاه‌های مونیخ، وین و برلین به تحصیل علوم سیاسی پرداخت. او پایان‌نامه فوق‌لیسانس خود را در زمینه تأثیر افکار مارکس بر کلیسا و حکومت آلمان شرقی نوشت. فریدون فرخزاد همچنین دوره دکترای حقوق سیاسی را در مونیخ آغاز کرد اما پیش از تکمیل آن، به ایران بازگشت.
ازدواج
فرخزاد نخستین بار در سال ۱۹۶۲ با آنیا بوچکووسکی، زنی آلمانی، ازدواج کرد. اولین فرزند آن‌ها، اوفلیا، پس از تولد درگذشت و فرزند دومشان رستم نام داشت که تا زمان مرگش در سال ۱۴۰۰، در آسایشگاهی در آلمان زندگی می‌کرد. پس از جدایی از بوچکووسکی، فریدون با دختری ایرانی به نام ترانه سندوزی، دختر رئیس دانشکده دندانپزشکی مشهد، ازدواج کرد. این ازدواج نیز دوام نیاورد و به طلاق انجامید.
زندگی حرفه‌ای فریدون فرخزاد
فرخزاد نخستین مجموعه شعرش را در سال ۱۹۶۴ منتشر کرد که مورد توجه منتقدان قرار گرفت و جایزه شعر برلین را برای او به ارمغان آورد. او برای چندین سال عضو آکادمی ادبیات جوانان مونیخ بود و در رادیو و تلویزیون آلمان برنامه‌های طنزآمیز تهیه می‌کرد. فرخزاد در موسیقی نیز نوآوری‌هایی داشت و برای موسیقی محلی ایران، آهنگ‌های مدرنی ساخت که در فستیوال موسیقی اینسبروک اتریش جایزه نخست را کسب کرد.
فرخزاد پس از بازگشت به ایران در تلاش برای تدریس در دانشگاه با مشکلاتی مواجه شد و به علت تحقیقاتش درباره مارکس، از تدریس منع شد. در حوزه هنر، او به عنوان یکی از موفق‌ترین مجریان تلویزیونی شناخته شد و با برنامه "میخک نقره‌ای" به شهرت رسید. او همچنین نقش مهمی در معرفی هنرمندان جوان ایرانی ایفا کرد.
فعالیت‌های هنری در خارج از ایران
پس از انقلاب، فرخزاد به کنسرت‌ها و برنامه‌های رادیویی در خارج از کشور روی آورد. او در سال ۱۹۹۱ در فیلم «عشق من، وین» نقش یک مسلمان متدین را بازی کرد که در جشنواره فیلم استکهلم نیز به نمایش درآمد.
پرونده قضایی
در سال ۱۳۶۷ فرخزاد برنامه‌ای تلویزیونی برای جمع‌آوری کمک به کودکان قربانی جنگ ایران و عراق برگزار کرد. اما سال بعد به اتهام اختلاس ۲۸ هزار دلار و جعل چکی به ارزش ۱۳ هزار دلار تحت تعقیب قرار گرفت. فریدون فرخزاد در نهایت به آمریکا بازگشت و خود را تسلیم کرد، اما پرونده به مرحله محاکمه نرسید.
قصد بازگشت به ایران و ترور
فرخزاد در ماه‌های پایانی زندگی خود به دلیل بیماری مادرش قصد بازگشت به ایران را داشت. اما در ۱۶ مرداد ۱۳۷۱ جسد او در منزلش در بن آلمان پیدا شد. طبق گزارش‌های رسمی، او با ۳۷ ضربه چاقو به قتل رسید.
پس از قتل
پیکر او در گورستانی در بن دفن شد و پس از گذشت ۱۵ سال به آرامگاهی جدید منتقل گردید. مراسم یادبود فرخزاد هر ساله در اروپا برگزار می‌شود.
آثار
فرخزاد در زمینه شعر نیز موفق بود و مجموعه اشعار او شامل «فصل دیگر» مورد تحسین منتقدان قرار گرفت. برخی از اشعار او به زبان آلمانی نوشته شده و جوایزی در عرصه ادبیات برلین کسب کرده‌اند.
- من و آن من دیگر
- در نهایت جمله آغاز است عشق
- فصلی دیگر (به آلمانی)
| در گوشه این اتاقِ تاریک | یک باغ نشسته‌است بیدار |
| از دوست ندیده جز مذلّت | از غیر کشیده رنجِ بسیار |
| در ریشه هر گیاهِ سبزش | انبوهِ کسالت است و دیوار |
| بر بامِ بلندِ ابرهایش | خورشید نمی‌شود پدیدار |
| هر ثانیه‌اش هزار سال است | در فاصله نگاه و دیدار |
| این باغ منم که خسته از خویش | در خویش خزیده‌ام دوصد بار |
| عشق است که می‌دهد خزانم | عشق است که می‌کند گرفتار |
فیلم‌ها
- عشق من وین در نقش علی محمد به کارگردانی هوشنگ الهیاری
- دل‌های بی‌آرام در نقش فرهاد به کارگردانی اسماعیل ریاحی
برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی
- برنامه تلویزیونی خیابان‌های آلپ (آلمان)
- برنامه تلویزیونی میخک نقره‌ای (۱۳۴۷)
- برنامه تلویزیونی سلام همسایه‌ها (۱۳۵۱)
- برنامه رادیویی جمعه بازار (۱۳۵۱)
- برنامه تلویزیونی ناسیونال شو (۱۳۵۱)
- برنامه تلویزیونی سایه روشن (نوروز ۱۳۵۴)
- مجموعه تلویزیونی لحظه (کارگردان: محمد صالح‌علا ۰ اپیزود: یک اسم قشنگ)
- برنامه تلویزیونی بزرگترین شوی هفته (۱۳۵۶)
- برنامه تلویزیونی دو ساعت با فریدون فرخزاد (۱۳۵۷)
- مسابقه تلویزیونی زود، تند، سریع (۱۳۵۷)
- برنامه تلویزیونی میخک نقره‌ای شکسته (دهه ۶۰ شمسی، آمریکا)
آلبوم‌های موسیقی
مقاله اصلی: ترانه‌شناسی فریدون فرخزاد
- کسی می‌آید (اسب سفید-برای جفتم-دریچه-دوست-انقلاب-انتظار-عشق-گفتگو-گل سرخ-کسی می‌آید-محالی-راه گشا)
- خاطره یک (سلام-آبشار-شب من-پیچک-خاکستر-آوازه خوان-افسوس-می‌گریزی-زد-بی تو هیچم-اسب-بوم بابا بومبا)
- خاطره دو (شرقی غمگین-موندم از بودنت-آرمانی-سنگدل-درو وانمی‌کنم-سیمپاتی-بخون بخون-اومدی-حالت شب-تاک-Green Field)
- شب بود، بیابان بود (شب بود، بیابان بود-چشم تو-بهار-شهر من-هوسم عشق-حرف من-کوچه)
- شهر من (چشم من-بهار-شهر من-هوسم عشق-حرف من-کوچه-بی کلام بهار)
- سفر عشق
- دلم گرفته (اسب سفید-برای همیشه-برف زمستان-دلم گرفته-پسرم-سخن از عشق-تنها ماندم-یک گندم-من و تو)
- درو وانمی‌کنم (آبشار (کرال)-بخون بخون-درو وانمی‌کنم (کرال)-ای شرقی غمگین (کرال)-Green Field-حالت شب-من چه هستم-سنگدل)
- آفتاب می‌شود
- آشیانه (آبشار-آشیانه-از من نخواه-بهار-برای جفتم-بی تو می‌میرم-بوم بابا بومبا-درو وانمی‌کنم-دل زارم)
- دیو تنهایی
- آهنگ‌های طلائی (سلام- صحبت سلام-آبشار (کرال)-صحبت آبشار-شب من-صحبت مهناز-بارون بهاری-صحبت اکی بنایی-آوازه خوان نه آواز-صحبت رامش-افسوس-صحبت از شمسی اشتری-زائر-صحبت از حمیرا-بی تو هیچم-آشیانه-افتاب-سنگ صبور-مرگ من-صحبت پایانی)
آثار درباره فرخزاد
- خنیاگر در خون؛ نوشته میرزا آقا عسگری («مانی»).
- شرقی غمگین: یک مستند تلویزیونی که در سه قسمت یک ساعته توسط رادیو فردا در سی امین سالگرد به قتل رسیدن او ساخته شد.