سردرد

سردرد، به انگلیسی: Hedeach، درد در ناحیه‌ی سر و بالای گردن است. سردرد منشا عصبی داشته و بافت‌ها و ساختارهای احاطه کننده مغز با ملتهب و دردناک شدن فرد را آزار می‌دهند. یک بافت نازک به نام ضریع جمجمه، استخوان‌ها، سینوس‌ها، چشم‌ها و گوش‌ها را احاطه کرده است که در صورت ملتهب و دردناک شدن سبب درد در سر و گردن می‌شود. همچنین بافت پوشاننده‌ی مغز و نخاع یعنی مننژ هم در صورت ملتهب شدن سبب سردرد می‌شود.

انواع سردرد و محل بروز درد در هرکدام

اطلاعات بیماری
نام های دیگر:	به انگلیسی: Hedeach
علت(ها):	ژنتیک عوامل محیطی بیماری‌هایی مانند عفونت و التهاب گوش میانی (اوتیت)، التهاب گلو (اوتیت) و التهاب سینوس‌ها (سینوزیت)، تب و تومورها آسیب‌های فیزیکی در سوانح رانندگی یا حوادث و یا ضربه به سر
پیشگیری:	خواب کافی نوشیدن ۸ لیوان آب در روز ورزش کردن یوگا و مدیتیشن عدم مصرف غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه ترک مصرف الکل و سیگار

سردرد انواع مختلفی دارد که بر اساس منشا درد تقسیم بندی می‌شوند. هر کدام از انواع سردرد تظاهرات و بروزهای متفاوتی هم دارند.

علت انواع سردرد

سردرد با فعال شدن عصب‌های خاصی از رگ‌های خونی ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی سبب فعال شدن عصب‌ها می‌شوند. این عوامل شامل موارد زیر است:

ژنتیک: ژنتیک عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها از والدین به فرزندان است. سردرد هم می‌تواند از طریق کروموزوم‌ها انتقال یابد.

عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض دود و آلودگی، مواد شیمیایی، عطرها و مواد آلرژی‌زا سبب سردرد در بعضی افراد می‌شود. همچنین سر و صدا و تغییرات نور در محیط هم می‌تواند عامل سردرد باشد.

تغییرات در الگوی خواب یا وعده‌های غذایی، مصرف بیش از اندازه‌ی دارو یا تنش و اضطراب در شرایط زندگی عامل ایجاد کننده و تشدید کننده‌ی سردرد است.

بیماری‌هایی مانند عفونت و التهاب گوش میانی (اوتیت)، التهاب گلو و التهاب سینوس‌ها (سینوزیت)، تب و تومورها علت های دیگری برای سردرد هستند.

آسیب‌های فیزیکی در سوانح رانندگی یا حوادث و یا ضربه به سر هم می‌تواند سبب بروز سردرد شود.

انواع سردرد

سردردها بر اساس علت بروز به انواع مختلف دسته بندی می‌شوند. همچنین هر کدام از انواع سردرد با نشانه‌های متفاوتی بروز می‌کند.

سردرد تنشی

شایع‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی یا سردرد عصبی است. افرادی که در معرض استرس و اضطراب یا افسردگی باشند احساس سردرد و چشم درد توامان و درد شقیقه را تجربه می‌کنند. این سردرد ممکن است از نیم ساعت تا چند ساعت طول بکشد. علت‌های دیگر این نوع سردرد، موارد زیر است:

• کم‌آبی بدن

• خواب کم

• دود سیگار

• سر و صدا

• ورزش نکردن

• خوب غذا نخوردن

• خستگی چشم و خستگی بدن

برای درمان سردرد تنشی معمولا قبل از شروع درمان‌های پزشکی، اصلاح سبک زندگی توصیه می‌شود. برای مثال: ورزش کردن، عادات غذایی سالم همراه با غذا خوردن در زمانی مشخص و حذف استرس‌های مخرب زندگی.

سردرد میگرنی

افراد زیادی این سردرد را تجربه می‌کنند یا با آن آشنایی دارند. نشانه‌های میگرن شامل سردرد، حالت تهوع و سرگیجه می‌شود. محل بروز درد در میگرن، در یک طرف سر است. فرد هنگام بروز حمله‌های سردرد به نور و صدا حساس می‌شود و دوست دارد در جای تاریک باشد یا چشم‌ها را به هم می‌فشارد.

معمولا قبل از شروع سردردهای میگرنی، نشانه‌هایی بروز می‌کند که این نشانه‌ها را هاله‌ی میگرن می‌گویند و به به‌صورت علائم زیر خود را نشان می‌دهند:

• سردرد یک طرفه در سمت چپ

• بی‌حسی و مور مور شدن اعضای بدن

• اختلال در صحبت کردن

• اختلال در بویایی و چشایی

• ضعف عضلانی

• دیدن خطوط زیگزاک و نور چشمک‌زن

مهم‌ترین نکته‌ای که باید توجه داشته باشید این است که این علائم در سکته‌ی مغزی یا مننژیت هم بروز می‌کند؛ پس اولین بار که این علائم را مشاهده کردید، حتما نزد پزشک رفته و علت سردرد را پیدا کنید.

درمان‌های میگرن که در اغلب موراد توصیه می‌شوند:

• درمان میگرن با بوتاکس

• درمان میگرن با رژیم غذایی مناسب؛ پرهیز از بعضی غذاهای مضر برای میگرن و مصرف برخی غذاها می‌تواند تعداد و شدت ابتلا به میگرن را کاهش دهد.

• برخی روش‌های درمان خانگی سردرد نیز در کاهش درد میگرن موثر است.

سردرد سینوسی

سردرد پیشانی و شقیقه در اثر بروز التهاب و تورم در سینوس‌ها ایجاد می‌شود. آلرژن‌ها هم می‌توانند عامل سردرد سینوسی باشند. ویژگی این نوع سردرد این است که در اطراف چشم، گونه و بینی درد تپنده ایجاد می‌کند. سایر علائم شامل موارد زیر است:

• سردرد شدید و حالت تهوع

• حساس شدن به نور و صدا

• تب

مسدود شدن بینی و ترشحات غلیظ سبز و زرد در بینی

نشانه‌‎‌های سردرد سینوسی و میگرنی کاملا مشابه هم است و تنها تفاوت آن‌ها در علائم مربوط به بینی است. همچنین سردردهای سینوسی با خم کردن سر به جلو یا هنگام بیدار شدن از خواب تشدید می‌شود.

درمان سردرد سینوسی نیز به روش‌های مختلف انجام انجام می‌شود. داروهای توصیه شده برای سردرد سینوسی شامل آنتی هیستامین، اسپری‌های بینی، آنتی بیوتیک‌ها (برای سردرد سینوسی باکتریایی) و مسکن‌های مختلفی است که برای انواع سردردهای دیگر نیز توصیه می‌شود.

سردرد گردنی و پشت سر

سردرد گردنی به‌علت گره‌های عضلانی، رشد غیر طبیعی استخوان، آسیب عضلانی، تورم بافت و مشکلات مفصلی ایجاد می‌شود. سردرد پشت سر و گردن یا جمجمه مهم‌ترین نشانه‌های این نوع از سردرد است.

سردرد پشت سر در اغلب مواقع با سردرد تنشی همراه است و ممکن است به علت فشار کم مایع مغزی نخاعی، وضعیت بدنی ضعیف و کم توان یا ناشی از فتق دیسک گردن باشد. درمان سردرد پشت سر نیز باید با توجه به علت آن انجام شود.

سردرد هیپیک

سردرد هیپیک یا سردرد قبل از خواب نادر است و معمولا بعد از دهه‌ی پنجاه در زندگی شروع می‌شود. دردهای ناشی از آن به‌صورت ضربان‌دار است و ممکن است خفیف یا شدید باشد. این دردها معمولا در دوطرف سر احساس می‌شود و محدود به یک ناحیه‌ی خاص نیست.

سردرد خوشه‌ای

سردردهای بسیار شدید که ناگهانی بروز می‌کند را سردرد خوشه‌ای می‌نامند. این سردرد در مردان ۶ برابر بیش‌تر از زنان ایجاد می‌شود و اگرچه علت مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد اما در افراد سیگاری بیشتر شایع است و سیگار و الکل آن را تشدید می‌کند.

سردردهای خوشه‌ای بدون هشدار شروع می‌شوند و مدت زمان بروز آن بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت است. در طول روز هم ممکن است تا ۸ بار تکرار شود. درمان‌های دارویی و پزشکی مختلفی برای سردرد خوشه‌ای توصیه می‌شوند که حتما باید توسط پزشک متخصص تجویز شود و روند درمان زیر نظر دکتر مغز و اعصاب پیگیری و دنبال شود. سردرد خوشه‌ای با نشانه‌های زیر بروز می‌کند:

• سردرد یک طرفه که درد آن در چشم پخش می‌شود.

• بی‌قراری و آشفتگی

• انسداد و آبریزش بینی

• آبریزش چشم و تورم پلک

سردرد صبحگاهی

سردرد صبحگاهی بر اثر عواملی ایجاد می‌شود که میزان خواب یا کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل سردرد بعد از خواب در کسانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند، مشاهده می‌شود. این افراد معمولا بین ساعت ۴ تا ۹ صبح سردرد جلوی سر یا سردرد بالای سر را تجربه می‌کنند. عوامل زیر نیز در بروز سردرد صبحگاهی تاثیر گذار است:

• عدم نوشیدن آب کافی در طول روز

• مصرف زیاد دارو

• استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار

• افسردگی و اضطراب

• آرتروز گردن یا هر عاملی که سبب ناراحتی در عضلات گردن شود. (مانند بالش مناسب)

سردرد پیشانی

گاهی اوقات در پیشانی یا اطراف شقیقه‌های خود احساس درد شدیدی می‌کنید. علت این درد هرچیزی که باشد، بسیار آزاردهنده است و باید در اسرع وقت درمان شود. سردرد پیشانی یکی از عارضه‌های رایج است که بیشتر افراد حداقل یکبار آن را تجربه کرده‌اند. بیشتر این نوع سردردها طبیعی و خفیف هستند و خیلی زود برطرف می‌شوند. طبق آمار، حالت‌های مزمن این عارضه فقط ۲ درصد افراد جامعه را درگیر خود می‌کند.

سردرد پیشانی نیز مانند سایر انواع سردرد با دلایل مختلفی بروز پیدا می‌کند و درمان آن اغلب به کمک مسکن‌های سردرد انجام می‌شود. اما اگر سردرد پیشانی به صورت مداوم برای شما اتفاق می‌افتد، ممکن است نشانه بیماری باشد.

درمان سردرد

هنگام بروز حمله‌های سردرد، انجام فعالیت‌های زیر می‌تواند درد را کاهش دهد:

• استفاده از کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی، شقیقه‌ها و سر سبب تسکین سردرد می‌شود.

• از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن برای رفع درد استفاده کنید.

• در محیط آرام و بدون سرو صدا کمی دراز بکشید.

• ماساژ دادن شقیقه‌ها می‌تواند درد را آرام کند.

• به یاد داشته باشید الکل، کافئین و پنیر دردهای میگرن را تشدید می‌کنند.

پیشگیری از سردرد

• خواب کافی داشته باشید. هر انسان به طور متوسط برای رفع خستگی و بازیابی انرژی از دست رفته در طول روز باید ۸ ساعت خواب آرام داشته باشد.

• نوشیدن ۸ لیوان آب در روز برای سلامت بدن ضروری‌ است.

• ورزش کردن سبب گردش خون در بدن و حفظ سلامت عمومی بدن می‌شود.

• یوگا و مدیتیشن از اقداماتی است که سبب آرامش اعصاب می‌شود و از بروز استرس و اضطراب پیشگیری می‌کند.

• غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه مصرف نکنید. فست فود را از برنامه‌ی غذایی خود حذف کنید و سبزیجات و میوه را جایگزین آن‌ نمایید.

• الکل و سیگار را ترک کنید.

زمان مراجعه به پزشک

• سردرد همراه با تب و لرز، تعریق شبانه و کاهش وزن

• سردردهایی که با گذشت زمان شدیدتر می‌شود و برای چند ثانیه یا بیشتر درد آن غیر قابل تحمل می‌شود.

• سردردهایی که با اختلال در بینایی، بی‌حسی و ضعف در یک سمت بدن همراه باشد.