عسل

عَسَل، با نام های دیگر اَنگَبین، انگُبین یا اَنگُوین، مایعی شیرین است که توسط زنبورعسل و برخی حشرات دیگر تولید می‌شود. تاریخچه استفاده از عسل طبیعی همراه با تاریخ خلقت بوده و تقریباً در هر فرهنگی میتوان شاهد بهره‌گیری از آن به عنوان یک منبع غذایی بود.

عسل و موم عسل

اطلاعات
نام های دیگر:	اَنگَبین، انگُبین و اَنگُوین
طبع در طب سنتی:	عسل های گوناگون، دارای طبع‌های مختلفی هستند.
دمای سرو:	سرد
انرژی مواد خوراکی:	انرژی عسل 304 کالری در 100 گرم است.
چربی:	چربی عسل 0 گرم در 100 گرم است.

مطالعات و بررسی‌های دانشمندان زیست‌شناس نشان می‌دهد که حداقل 150 میلیون سال است که موجوداتی به نام زنبور عسل (Honey Bee) در جهان زندگی می‌کنند و مشغول زاد و ولد هستند؛ با این تفاوت که در آن زمان فاقد یک زندگی اجتماعی بوده و مانند بسیاری از زنبورهای غیرعسلی امروزی، زندگی انفرادی داشته است.

در طول چندین هزار سال، تا اوایل قرن 18، عسل منبع اصلی قند مصرفی محسوب میشد؛ اما در چند قرن اخیر، همزمان با رشد صنعت نیشکر و چغندرقند، استفاده از عسل طبیعی به عنوان تأمین کننده اصلی قند بسیار کاهش یافت.

در یونان باستان نیز عسل یکی از هدایای گران‌بهای طبیعت انگاشته می‌شد. یونانیان تصور می‌کردند که خدایان چون خوراک بهشتی می‌خورند فناناپذیر و ابدی گشته‌اند. آنها تصور می‌کردند عسل یکی از اجزای مهم این خوراک بهشتی است.

عسل، شیرینی خود را از مونوساکاریدها، فروکتوز و گلوکز به‌دست می‌آورد و شیرینی نسبی آن در حد ساکارز است.

فاکتورها و استانداردهای عسل طبیعی

برای شناسایی طبیعی بودن عسل، فاکتورهای مختلفی مورد آزمایش قرار می‌گیرد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• ساکارز: این فاکتور نشان‌دهنده‌ی این است که آیا به زنبور تغذیه مصنوعی داده شده است یا خیر.
• پرولین: پرولین یک آمینواسید است که در گرده گیاهان وجود دارد و وجود آن در عسل نشان‌دهنده این است که زنبور از گل تغذیه کرده است.

• دیاستاز: دیاستاز یکی از آنزیم‌های مهم موجود در عسل است که توسط زنبور وارد عسل می‌شود و وجود آن در عسل نشان‌دهنده این است که عسل توسط زنبور تولید شده است.

• نسبت فروکتوز به گلوکز: این فاکتور نشان می‌دهد که به زنبور تغذیه مصنوعی غیر ساکارزی مانند شربت گلوکز داده نشده است.

• HMF: این فاکتور نشان می‌دهد که عسل حرارت داده نشده و برای طولانی مدت نگهداری نشده است.

انواع مختلف عسل

• عسل تک گل: جهت به دست آوردن این عسل، زنبورداران عسل شهد را از روی یک گل خاص جمع آوری می‌نمایند. عسل تک گل خالص با مشکلات زیادی به دست می‌آید. عسل تک گل شامل عسل شبدر، عسل اقاقیا، عسل آفتابگردان، عسل قنقال و موارد دیگری می‌باشد.
• عسل چند گل: جهت به دست آوردن این عسل، زنبورداران شهد را از روی چندین گل جمع آوری می‌کنند. عسل چند گل شامل عسل کوهستان، عسل مرکبات و انواع درختان مثمر و غیر مثمر می‌باشد.

• عسل بهاره: جهت به دست آوردن این عسل، زنبورداران در اوایل بهار به جمع آوری آن می‌پردازند. عسل بهاره شامل عسل مرکبات، عسل اقاقیا و عسل درختان میوه می‌باشد.

• عسل پاییزه: جمع‌آوری این عسل از اواسط تابستان تا اوایل پاییز صورت می‌گیرد.

• عسل طبیعی: این عسل از ماده شیرینی که زنبورعسل تنها از شهد گل‌ها و گیاهان جمع‌آوری کرده و پس از دگرگونی‌های لازم، در سلول‌های مومی خود در کندو ذخیره کرده باشد، تولید می‌شود.

• عسل تغذیه‌ای: این عسل از ماده‌ی شیرینی که زنبور عسل علاوه بر استفاده از شهد گل‌ها و گیاهان از شربت، شکر و … که در اختیار آنها می‌گذارند، استفاده کرده باشد،تولید می‌شود. اینگونه عسل قطعا کیفیت و خواص عسل طبیعی را ندارد اما در فروشگاه‌های مواد غذایی به فراوانی عرضه شده و به دلیل قیمت مناسب با استقبال عمومی مواجه می‌شود.

• عسل تقلبی: این عسل، مایعی است شیرین، شبیه به عسل، که از گلوکز تجاری، شکر، اسید سیتریک، اسانس و … که پس از پخته شدن به دست می‌آید، تهیه می‌شود. در تهیه و تولید این شبه عسل، زنبور هیچ دخالتی ندارد و در آزمایشگاه به آسانی قابل شناسایی است. اینگونه شبه عسل‌ها نه تنها فاقد هرگونه خاصیت درمانی و غذایی است بلکه برای سلامتی انسان زیان‌آور است.

• عسل چهل گیاه: عسلی که زنبور عسل، شهد را از روی گل‌های گوناگون جمع‌آوری کرده باشد، یا چند عسل تک گل را طبق فرمول خاص، که از نظر خواص، رنگ، عطر و طعم مطابق ذائقه بیشتر مصرف‌کنندگان باشد، با یکدیگر مخلوط کنند، را عسل چهل گیاه می‌گویند. اینگونه از عسل طبیعی نیز کاربرد درمانی دارد.

• عسل موم‌دار: این عسل به دلیل آنکه سرشار از گرده‌ی گل، بر موم و موم طبیعی بوده و حرارت ندیده است از نظر خاصیت، طعم و عطر کیفیت بالایی دارد. به دلیل استفاده از دارو جهت بهبود و درمان بیماری‌های زنبورعسل و رسوب درصدی از آن در موم‌شان، بهتر است از مصرف پیوسته‌ی این گونه‌ی عسل، حداکثر ۱۰ درصد میزان مصرف، خودداری شود.

طبع عسل

عسل ها دارای گونه‌های مختلفی می‌باشند که طبع و مصلح آن ها با یکدیگر متفاوت است:

• عسل های با طبع گرم: عسل سیاهدانه، عسل آویشن، عسل بادام، عسل شوید، عسل پنبه، عسل آفتابگردان، عسل یونجه، عسل مریم گلی، عسل پونه، عسل جاوشیر، عسل اوکالیپتوس، عسل جنگلی، عسل ترنجبین، عسل زعفران، عسل کوهی.
• عسل های با طبع معتدل: عسل گون، عسل زرشک، عسل گشنیز، عسل خارشتر، عسل مرکبات، عسل چهل گیاه، عسل سماق، عسل عناب، عسل کنار.

• عسل های با طبع سرد: عسل زرشک، عسل سماق، عسل خارشتر، عسل عناب، عسل کنار، عسل گشنیز

خواص عسل

• خواص عسل برای معده: با مصرف عسل می‌توانید معده خود را تقویت کرده و به درمان بیماری‌هایی همچون رفلاکس معده، نفخ معده، زخم معده و میکروب معده کمک بسزایی کنید.
• خواص عسل برای پوست: عسل برای پوست ما فواید بسیاری از جمله پاکسازی منافذ پوست، مرطوب کنندگی، لایه برداری ملایم، التیام جای زخم، درمان آکنه و درمان آفتاب سوختگی را دارد.

• خواص عسل برای لاغری شکم: اشخاصی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند می‌توانند از عسل استفاده کنند که نه تنها امکان ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد بلکه سبب لاغری و کاهش وزن نیز می‌شود.

• عسل برای اسهال: عسل یک نوع آنتی‌بیوتیک قوی می‌باشد که خواص ضد باکتری و ضد ویروس داشته و به همین دلیل مصرف عسل سبب درمان اسهال می‌شود.

• عسل برای سرفه: عسل یکی از بهترین راه‌های درمان سرفه است که می‌توانید جهت نتیجه بهتر، آن را به همراه لیمو و آب گرم مصرف کنید.

• عسل برای چشم: مصرف عسل برای چشم خاصیت‌های فراوانی دارد که شامل تقویت چشم، درمان بیماری‌های چشمی، درمان خشکی چشم، کاهش چروک های دور چشم و تقویت بینایی می‌شود.

• عسل برای زخم: عسل دارای اجزای فعال زیستی است که سبب بهبود زخم می‌شود.

• عسل برای کبد چرب: استفاده از عسل برای درمان بیماری‌های کبد از جمله کبد چرب بسیار موثر است.

مضرات عسل

• مصرف عسل در صورتی که شما دارای دستگاه گوارش ضعیف یا حساسیت باشید امکان دارد سبب مسمویت غذایی شود.
• عسل برای کودکان زیر دو سال ممنوع است زیرا سیب بوتولیسم در نوزاد می‌شود. بوتولیسم یک نوع سم است که در عسل خام وجود دارد.

• مصرف بیش از حد عسل می‌تواند سبب شکم درد شود. استفاده از عسل سبب بالا رفتن قند خون می‌شود.

• زیاده‌روی در مصرف عسل سبب افزایش وزن می‌شود.

• مصرف بیش از انداز‌ه‌ی عسل منجر به پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

• افرادی که به اختلالات خونریزی مبتلا هستند و دارو مصرف می‌کنند بهتر است در مصرف عسل احتیاط کنند؛ زیرا ممکن است خوردن عسل خطر خونریزی داخلی را افزایش دهد.

مصلحات عسل

همانطور که متوجه شدیم عسل طبع‌های گوناگونی دارد و نمی‌توان برای تمامی عسل‌ها یک مصلح را معرفی کرد. ابتدا باید طبع نوع عسلی که مصرف می‌کنید را مشخص نموده و سپس ماده خوراکی با طبع مخالف را مصرف کنید تا از نظر مزاجی به وضعیت تعادل برسید.