هضم

هضم در واقع فرآیندی است که در آن غذای مصرف شده به قطعات کوچک و قابل جذب تبدیل می شود تا بتواند از طریق جریان خون به تمام بدن برسد.

فرآیند هضم در دستگاه گوارش انجام می‌شود.

مراحل هضم غذا به صورت کامل در بدن حدود 24 تا 72 ساعت به طول می‌انجامد. این مدت زمان به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن نوع غذای مصرف شده می‌باشد.

مراحل

مرحله هضم دهانی

جویدن غذا باعث می شود غذا به تکه های کوچک تقسیم شده و با بزاق دهان مخلوط شود. یکی از آنزیم های موجود در بزاق آمیلاز نام دارد. آنزیم آمیلاز بر روی کربوهیدرات ها تاثیر گذاشته و آنها را می شکند. در این مرحله غذایی که توسط دندان ها خرد شده و با بزاق دهان مخلوط شده توسط عمل بلع وارد مری و سپس معده می شود تا مرحله بعدی هضم آغاز شود.

مرحله هضم در معده

مرحله بعدی هضم غذا در معده صورت می گیرد. در این مرحله نیز آنزیمی به نام پپسین وجود دارد که باعث هضم پروتئین ها می شود. اسید معده یکی از مهم ترین عوامل هضم غذا می باشد. اسید معده علاوه بر کمک به هضم غذا باعث از بین رفتن و کشته شدن باکتری ها و ویروس های احتمالی موجود در غذا می شود.

مرحله هضم روده‌ای

مواد مغذی و آبی که از هضم غذا باقی مانده اند از دیواره روده کوچک عبور می کند. این مواد از طریق پرزهای موجود در دیواره روده کوچک جذب خون می شوند و به تمام نقاط بدن برده می شوند تا هر سلول بنا بر نیاز خود از آنها استفاده کند. سپس غذاهای هضم نشده و غیر قابل جذب وارد روده بزرگ می شوند. در روده بزرگ نیز مقداری از آب و حتی برخی از مواد مغذی جذب می شوند. پس از آن مواد دفعی در قسمت انتهایی روده و رکتوم جمع شده و با کمک حرکات روده به صورت مدفوع از بدن دفع می شوند.

مسیر عبور غذا در فرآیند هضم

دهان

غذا پس از ورود به دهان جویده شده و به قطعات کوچک تر تبدیل می شود. بزرگسالان ۳۲ دندان دارند که می توانند با آن انواع غذاها را خرد کنند، بجوند و پاره کنند. زبان یکی از ارگان‌های بدن است که شامل ماهیچه های اسکلتی است که غذا را در اطراف دهان به حرکت در آورده و باعث گوارش مکانیکی غذا می شود. غدد بزاقی که در زیر و پشت زبان قرار دارند، بزاق ترشح می کنند که موجب آسان تر شدن فرآیند بلع و آغاز گوارش مکانیکی می شود.

حلق و مری

حلق یا گلو بخشی از دستگاه گوارش غذا است که غذا را از دهان دریافت می کند. حلق دارای دو انشعاب است. یکی از این انشعابات، لوله ای به نام مری است که غذا را به معده منتقل می کند و دیگری نای است که هوا را به ریه ها می رساند.

عمل بلع در حلق انجام می شود که نیمی از آن واکنشی غیر ارادی و نیمی دیگر ارادی است. زبان و نرم کامه (سقف دهان) غذا را به سمت حلق هدایت می کنند که این عمل باعث بسته شدن نای و ورود غذا به مری می شود.

معده

معده غذا را با مخلوطی از آنزیم ها و اسید ها پوشش می دهد تا به خرد شدن بیشتر غذا کمک کند. یک لایه ی غشایی از دیواره ی معده در برابر آسیب این اسید ها محافظت می کند. انتهای معده قابلیت انقباض دارد که می تواند سرعت گوارش غذا را افزایش دهد. زمانی که غذا به مقدار کافی خرد و له شد، معده محتوای خود را به درون دورازهه می ریزد.

روده کوچک

روده ی کوچک به سه بخش تقسیم بندی می شود، دوازدهه که در ابتدای روده کوچک قرار دارد، تهی روده (jejunum) و دراز روده (ileum) که به ترتیب پس از دوازدهه قرار می گیرند.

با ورود غذا به درون دوازدهه، پانکراس آنزیم هایی ترشح می کند که به شکستن چربی، پروتئین و کربوهیدرات کمک می کند. کیسه صفرا نیز از خود صفرا ترشح می کند که توسط پانکراس تولید شده است. صفرا به شکسته شدن بیشتر چربی ها کمک می کند تا بتوانند از روده جذب شوند.

دیواره داخلی روده ی کوچک با برآمدگی‌های انگشت شکلی پوشیده شده که به آنها پرز یا ویلی گفته می شود. این پرز ها سطح فراوانی را برای بهبود عمل جذب مواد غذایی فراهم می کنند. موادی مانند کربوهیدرات ها، پروتئین ها و چربی ها که پس از جذب وارد جریان خون می شوند.

همچنین روده ی کوچک نقش مهمی در تنظیم سطح گلوکز (قند) خون ایفا می کند. روده کوچک دارای تعداد زیادی سلول پذیرنده است که حضور درشت مغذی ها (ماکرونوترینت(macronutrient)) را تشخیص می دهند و هورمون‌هایی ترشح می کنند. این هورمون ها به پانکراس دستور می دهند که چه میزان انسولین و گلوکاگون ترشح کند.

روده بزرگ

مواد زائد مانند بخش های غیر قابل هضم غذا، مایعات و سلول های فرسوده ی دیواره لوله ی گوارشی،که از فرآیند گوارش باقی مانده اند، وارد روده ی بزرگ می شوند. روده آب را جذب کرده و مواد زائد را با استفاده از مایعات به مدفوع تبدیل می کند. حرکات حلقوی، مدفوع را به سمت راست روده یا رکتوم هدایت می کنند. راست روده که قسمت انتهایی روده بزرگ محسوب می شود، مدفوع را تا زمانی که با حرکات روده از مقعد خارج شود، ذخیره می کند.