لب
لَب یکی از اعضای بدن در صورت انسان و خیلی از حیوانات است. لب از دو قسمت تشکیل شده که هر دو نرم، برآمده، قابل تحرّک و اولین عضوی است که غذا با آن در ارتباط است. لب دارای اعصاب لامسه است و در صحبت کردن هم درگیر است.
خشکی لب یا ترک لب
خشکی پوست صورت و بدن جز مشکلات آزاردهنده‌ای است که برای بسیاری از افراد ایجاد می‌شود. یکی از شایع‌ترین بخش‌هایی که دچار این عارضه می‌شود، لب‌ها است. زمانی که لب‌ها خشک می‌شوند، شروع به ترک خوردن می‌کنند. اگر احساس می‌کنید که لب‌هایتان می‌سوزد، احتمالا پوست آن ترک خورده است.
برخی افراد فقط در زمستان دچار این مشکل می‌شوند. اما این عارضه می‌تواند در هر زمانی از سال ایجاد شده و باعث سوزش و درد لب شود. اگر به طور مداوم لب‌های خود را گاز می‌گیرید، عادت به لیسیدن لب‌ها دارید یا از محصولاتی استفاده می‌کنید که پوست لب را تحریک می‌کند، احتمال خشکی لب بیشتر می‌شود.
علائم خشکی لب
اگر احساس می‌کنید، پوست لب شما خشک شده است، احتمال دارد یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کنید.
خشکی
علت خشکی لب
پوست لب برخلاف پوست نواحی دیگر بدن غدد چربی ندارد. به همین دلیل مستعد خشکی بوده و بیشتر احتمال دارد ترک بخورد. کمبود رطوبت در پوست این ناحیه شرایط را بدتر می‌کند. از دلایل اصلی ترک خوردن لب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- هوای خشک در ماه‌های سرد سال
- قرارگرفتن در معرض نور خورشید
- عادت به لیسیدن لب‌ها
- هوای خشک داخل خانه
- مرطوب نکردن لب‌ها
- استفاده از رژ لب یا بالم‌های تحریک‌کننده
- استفاده از محصولاتی با خاصیت خشک‌کنندگی پوست مانند اسید سالیسیلیک
- گازگرفتن پوست لب
- ننوشیدن آب کافی
- مصرف برخی داروها.
بیماری‌ها
کیلاتیس
اگر بیماری‌ها و ناراحتی‌های مربوط به لب را طبقه بندی کنیم، اولین مورد برحسب شیوع، کیلاتیس (Cheilitis) یعنی ورم و التهاب لب است که دلایل مختلفی در بروز آن نقش دارند. هوای گرم و خشک مهم‌ترین عامل است زیرا تبخیر رطوبت لب افزایش می‌یابد و سپس باعث خشکی می‌شود.
غیر از این عامل محیطی، حساسیت لب‌ها به‌خصوص لب پایین به مواد موضعی مانند رژلب، ترکیبات موجود در این ماده آرایشی و فتول... منجر به خشکی، پوسته‌پوسته شدن و ایجاد ترک و شیار روی لب خواهد شد. این اتفاق تحت تأثیر نور خورشید در افرادی که طولانی مدت در معرض این پرتوها هستند نیز بروز می‌کند زیرا گرما باعث تبخیر رطوبت لب، قرمزی، خشکی و پوسته شدن می‌شود. از دیگر علل التهاب لب باید به عفونت‌ها مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها و به ندرت زمینه ارثی اشاره کرد.
از آنجا که لب پایین بزرگ‌تر و برجسته‌تر از لب بالاست، عوارض نیز شدیدتر خواهد بود و گاهی فقط لب پایین گرفتار می‌شود. به‌جز آفتاب، محیط خشک و عوامل حساسیت‌زا موجب ورم لب مزمن می‌شوند. ممکن است لب‌ها در اثر ضربه یا عفونت دچار نوع حاد این بیماری شوند.
در این حالت ورم لب مهم‌تر از پوسته شدن است. لب ورم می‌کند و به دلیل افزایش عروق کاملاً قرمز می‌شود و ترشحاتی نیز دیده خواهد شد. خشکی و پوسته شدن کنار ترشحات لب منجر به تشکیل دلمه می‌شود که معمولاً بیمار آن را جدا می‌کند و مجدد دلمه به سرعت شکل می‌گیرد سپس شیار و شکاف روی لب ایجاد می‌شود و میکروب‌ها و باکتری‌های ثانویه روی پوست خراشیده سوار می‌شوند و می‌توانند باعث عفونت ثانویه شوند. این مشکل به‌خصوص در افرادی که به پزشک مراجعه نمی‌کنند یا اقدامات درمانی لازم را انجام نمی‌دهند، بیشتر دیده می‌شود.
اَنگولر کیلاتیس
دومین بیماری شایع لب اَنگولر کیلاتیس است که در واقع ورم لب در قسمت گوشه لب‌هاست. این مشکل بیشتر در سالمندان اتفاق می‌افتد که لب بالا و پایین به دلایلی مانند تحلیل لثه، تحلیل عضلات صورت، دندان کشیدن لب و... روی هم می‌افتد. در این حالت گوشه لب‌ها که همیشه هوا می‌خورد دائم به دلیل آب دهان مرطوب می‌ماند و زمینه‌ساز التهاب، ترشح و رشد قارچ مولینیا می‌شود که با سفیدک و لیچ شدن گوشه لب همراه است.
ترشح زیاد بزاق به دلیل ساختار ژنتیکی افراد یا مصرف مکرر داروهای ترش‌مزه مهم‌ترین عامل رطوبت بیش از حد و تجمع آن در گوشه‌های لب است. در بچه‌های کوچک و افراد عقب مانده ذهنی که قادر به کنترل عضلات دهان نیستند، ترشح زیاد بزاق سبب رطوبت دائم لب و گوشه‌های آن می‌شود و چنین ناراحتی‌هایی را در پی دارد.
حساسیت لب به مواد مختلف
حساسیت لب به مواد بیرونی بیماری بسیار شایع دیگر است. در واقع لب‌ها نیز مانند لثه و دهان به بعضی مواد خصوصاً دهانشویه، خمیر دندان، میوه‌های ترش، میوه‌هایی مانند انبه و مرکبات و غذاهای ادویه‌دار واکنش نشان می‌دهند که معمولاً با قرمزی و خارش بروز می‌کند.
مکیدن لب
مکیدن مداوم لب با دندان یا لب بالا که بیشتر در افراد مضطرب و عصبی دیده می‌شود یا فرد عادت به این کار دارد، سلامت لب‌ها را به خطر می‌اندازد. این کار به تدریج منجر به قرمز شدن لب و سپس قرمزی مایل به آبی می‌شود و به دنبال هوا خوردن لب و احساس ناخوشایند خشکی، فرد مرتب لب‌ها را با آب دهان خیس می‌کند. رطوبت مداوم ناشی از بزاق منجر به کیلاتیس و در صورت رعایت نکردن بهداشت، رشد و تکثیر قارچ‌ها خواهد شد.
کیست موکو
غدد بزاقی در بالا و پایین دهان همه افراد وجود دارد که گاهی زمان هضم غذا به دلایلی بسته می‌شوند و باعث ایجاد کیست موکو خواهند شد. در این حالت کیست به شکل سفت و نخود مانند زیر پوست لب احساس می‌شود که ناشی از خطر مسدود شدن مجاری بزاقی است و اگر دچار عفونت شود نیز با درد، ورم و بیرون ریختن چرک در صورت بارگی همراه است. بهترین راه درمان کیست‌های لب پیش از عفونی شدن، عمل جراحی است اما باید متخصص به‌خوبی این کار را انجام دهد زیرا اگر جراحی به درستی انجام نشود، کیست به دلیل امتداد مجاری بزاقی دوباره ایجاد می‌شود.
لنف آدم
غدد لنفاوی مانند عروق خونی در همه قسمت‌های بدن از جمله لب‌ها وجود دارند که در صورت مسدود شدن مجاری لنفاوی لب که در این قسمت خیلی زیاد است، منجر به عارضه‌ای به نام «لنف آدم» می‌شود که این پس زده شدن آب با ورم سفت و دردناک همراه است و ممکن است به کیست‌های بزرگی نیز تبدیل شود که البته با کیست‌های موکو متفاوت خواهد بود. در بعضی موارد نیز «لنفانژیت» گفته می‌شود که در واقع مجاری لنفی عفونی می‌شود و لب متورم، سفت و دردناک خواهد شد.
فیستول مادرزادی لب
این ناهنجاری از زمان تولد به شکل یک سوراخ معمولاً در لب پایین وجود دارد و با ترشح نیز همراه است. در بعضی افراد کامل است و ترشح دارد اما در بعضی دیگر تنها به شکل یک فرو رفتگی دیده می‌شود. فیستول لب بیشتر در نوزادان مبتلا به لب‌شکری وجود دارد که در دوران جنینی دچار نقص ژنتیکی و مستعد این مشکلات می‌شوند. این بیماری ارثی است و به‌صورت مساوی به فرزندان به ارث خواهد رسید. فیستول کامل به راحتی قابل تشخیص است اما در صورت فرورفتگی که زیر آن مجراست ممکن است همه پزشکان به درستی قادر به تشخیص نباشند. لب‌شکری با شکاف کام در تشخیص فیستول لب کمک کننده است.
لوکوپلازی لب
در صورت بروز این ناراحتی، یک قسمت از لب سفید و سفت می‌شود و در موارد پیشرفته وقتی که فرد آن را دندان می‌گیرد، دچار خونریزی می‌شود. لوکوپلازی می‌تواند پیش زمینه ابتلا به سرطان لب باشد که در سیگاری‌های قهار و افرادی که مدام پیپ یا قلیان می‌کشند، شایع‌تر است زیرا به‌طور کلی نیکوتین مهم‌ترین عامل لوکوپلازی لب به‌خصوص لب پایین است.
سرطان لب
سرطان لب یکی از سرطان‌های بسیار جدی است که کوچک‌ترین لمس در قسمت لب منجر به خونریزی آن می‌شود. این سرطان بسیار متاستازدهنده است و خیلی سریع به غدد لنفاوی اطراف لب می‌رسد و به اندام‌های داخلی کبد، معده، ریه و ... گسترش می‌یابد. سرطان لب علاوه بر مبتلایان به لوکوپلازی لب، در افرادی که در معرض تماس طولانی و مداوم با نور خورشید بدون استفاده از ضدآفتاب یا کلاه لبه‌دار هستند نیز دیده می‌شود.