تیک عصبی
تیک عصبی یک نوع اختلال در رفتار می باشد که وقتی فردی به آن مبتلا می گردد، بدون اختیار و بی کنترل یک عضو از بدن خویش را حرکت می دهد به طور مثال: دست یا پای فرد مبتلا ناگهان بالا و پایین می گردد و یا اینکه فرد چشمک می زند. این اختلال در برخی مواقع به سراغ شخص می آید و در طول روز به صورت مداوم تکرار می گردد. برخی افراد در خواب نیز دچار تیک عصبی می شوند.
شدت تیک عصبی وقتی استرس و اضطراب شخص افزایش می یابد بیشتر می شود. امروزه بسیاری از بزرگسالان و یا حتی کودکان دچار تیک عصبی هستند. از رایج ترین تیک های عصبی می توان به تیک عصبی چشم و تیک عصبی ابرو اشاره نمود. در برخی افراد، تیک عصبی به طوری شدید است که زندگی آنان را دچار اختلال می کند. ابتلا به تیک عصبی در مردان سه برابر خانم ها می باشد.
علت تیک عصبی
علت های ابتلا افراد به تیک عصبی بیشمار می باشد. این علل زیاد هستند به طوری که پزشکان متخصص آنان را به گروه‌های متعددی تقسیم کرده اند. از شایع ترین علت های ابتلا به تیک عصبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
علل اولیه تیک عصبی
- ارثی: در این مورد، تیک عصبی به دلیل برخی عوامل مانند سندروم توره، دیستونی اولیه، ابتلا به بیماری هانتینگتون، نورو آکانتوسیتوزیس بروز می نماید.
- اسپورادیک: در این حالت، تیک عصبی به دلیل سندروم توره یا بعد از سن بلوغ در شخص بروز می کند.
علل ثانویه تیک عصبی
- عفونت: عفونت هایی که می تواند موجب بروز تیک عصبی در افراد گردد عبارتند از: کره سیدنهام، انسفالیت، کروتزفلد جاکوب.
- دارو: مصرف برخی دارو ها مانند داروهای محرک، فنوباربیتال، لوودوپا، فنی تویین، کاربامازپین و... باعث ایجاد تیک عصبی در افراد می شوند.
- توکسین: مونوکسید کربن نوعی توکسین است که قادر می باشد فرد را دچار تیک عصبی نماید.
- اختلال های کروموزومی و عقب ماندگی ذهنی: از دیگر دلایل ثانویه ابتلا به تیک عصبی می توان به این مورد نیز اشاره کرد.
- استروک
- اسکیزوفرنی
- تروما به سر
- ابتلا به سندروم های نوروکوتانئوس
- ابتلا به بیماری‌های دژنراتیو
انواع تیک عصبی
تیک عصبی انواع بسیاری دارد اما تیک ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم می شوند. تیک عصبی در بزرگسالان به دو گروه تیک حرکتی و تیک صوتی تقسیم بندی می گردد.
تیک عصبی حرکتی
تیک های حرکتی به نوعی از تیک ها می گویند که به دلیل آن ها، فرد اندام بدن خود و یا برخی از اعضا چهره اش را به صورت مکرر و بدون اختیار به حرکت در می آورد. از شایع ترین انواع این تیک می توان به تیک عصبی بازو، تیک عصبی گردن، تیک عصبی پا، تیک عصبی تنفسی و... اشاره کرد. فردی که دچار تیک عصبی حرکتی می باشد از خود رفتار هایی مانند چشمک زدن، بالا دادن شانه، پرتاب سر خود، تکان سریع بازو، در هم کشیدن بینی و... را بروز می دهد.
تیک عصبی صوتی
یکی دیگر از انواع تیک عصبی، تیک عصبی صوتی می باشد که فرد مبتلا به آن به صورت بی اختیار برخی صداها را از خود تولید می نماید به طور مثال: سرفه کردن، تولید صدا حیوانات مختلف، ناله کردن، صدای خر خر، جیغ زدن، تکرار یک صدا و... فرد طی انجام این حرکات هیچگونه تسلطی بر خود ندارد. در برخی مواقع تیک به صورت کاملا طبیعی نمایان می گردد و اگر فردی از آن بی خبر باشد، این فکر را می کند که شخص مبتلا این کار را به صورت عمدی انجام می دهد.
تیک عصبی در کودکان
تیک عصبی در کودکان انواع مختلفی دارد. این تیک ها دلایل مختلفی دارد و بر زندگی کودک اثرات منفی می گذارد و ممکن است زندگی او را با اختلال مواجه سازد.
تیک عصبی در کودکان با علائم بسیاری همراه است که شایع ترین آن این است که کودک به صورت ناگهانی و بی اختیار، از خود صداهایی تولید می کند و یا اینکه عضوی از بدنش را تکان می دهد.
کنترل تیک عصبی
افراد مبتلا به تیک عصبی می توانند با رعایت برخی نکات، تیک عصبی خود را تا حد زیادی کنترل نمایند:
- دوری از محیط هایی که برای فرد سبب بروز استرس و اضطراب می گردد.
- دوری از موقعیت های پر تنش
- دوری از کم خوابی و توجه به ساعت خواب
- اطلاع تیک به نزدیکان
- عدم حساسیت به بروز تیک عصبی
افراد می توانند با رعایت این چند نکته ساده، به کاهش و کنترل تیک عصبی کمک نمایند. اگر فرزند شما دچار تیک عصبی است بهتر است این موضوع را با معلمان و مدیر مدرسه او در میان بگذارید و برای کنترل آن به مشاور مراجعه نمایید.
درمان تیک عصبی
درمان تیک عصبی حتما باید تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد زیرا ممکن است برخی از تیک ها به درمان احتیاجی نداشته باشند و یا برخی دیگر حتما نیازمند درمان جدی باشند. معمولا دو دسته از تیک های عصبی نیازمند درمان هستند، تیک های عصبی که در زندگی فرد موجب بروز اختلال می شوند و تیک هایی که به دلیل عارضه ای فیزیکی و یا روانی خطرناکی رخ داده است. انواع درمان تیک عصبی به شرح زیر است:
رفتار درمانی
یکی از ساده ترین راه ها برای درمان تیک عصبی، رفتار درمانی می باشد. در این روش ممکن است که تیم عصبی به طور کامل رفع نشود و تنها به کنترل آن کمک نماید. اگر پزشک بعد از انجام معاینه و آزمایش های گوناگون تشخیص دهد که تیک عصبی شخص بیمار قابل کنترل است، او را به روانپزشک و یا روان شناس ارجاع می دهد. در این حالت، پزشک سعی میکند با انجام برخی ترفند ها فرد را در کنترل تیک عصبی یاری دهد. اگر رفتار درمانی به فرد دچار تیک عصبی کمکی نکند، او باید از دیگر روش ها برای درمان استفاده نماید.
دارو درمانی
یکی دیگر از روش هایی که به درمان تیک عصبی کمک می نماید، استفاده از دارو تحت نظر پزشک است. پنج مورد از مهم ترین داروهایی که برای کنترل و درمان این اختلال مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از:
- نورولپتیک ها
- کلونیدین
- کلونازپام
- تترابنازین
- تزریق سم بوتولینوم
جراحی
اگر هیچ یک از روش های قبلی بر روی بیمار جواب ندهد و تیک عصبی شدت بالایی داشته باشد و موجب بروز اختلال در زندگی روزمره فرد شده باشد باید از جراحی به منظور کنترل و درمان آن استفاده گردد. جراحی تنها در موقعی استفاده می شود که هیچ راه دیگری برای درمان وجود نداشته باشد.
تیک عصبی خطرناک است؟
تیک عصبی برای فرد هیچگونه خطر جانی به دنبال ندارد و موجب مرگ او نمی شود اما می تواند در زندگی روزمره او اختلال ایجاد کند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر فرد چند مورد از علائم تیک عصبی را داشت بهتر است در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه نماید تا به درمان به موقع این اختلال کمک نماید و آن را کنترل کند.