در چشم باد (فیلم)
در چشم باد مجموعه تلویزیونی ایرانی به کارگردانی و نویسندگی مسعود جعفری جوزانی در ژانر تاریخی حماسی است که از ۵ تیر ۱۳۸۸ تا ۲۸ خرداد ۱۳۸۹ از شبکه یک سیما پخش شد.
این سریال به بررسی وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ ایران در سال‌های ۱۳۰۰، ۱۳۲۰ و ۱۳۶۰ می‌پردازد. بخش اول، پایان دوره قاجار و آغاز زمامداری رضا شاه پهلوی، بخش دوم، جنگ جهانی دوم و بخش سوم، بعد از انقلاب ۱۳۵۷ و جنگ ایران و عراق را شامل می‌شود.
این مجموعه توسط مرکز سیمافیلم تولید شده و فیلمبرداری آن که از مهر ۱۳۸۲ در شمال ایران آغاز شد، ۵ سال طول کشید و در اواخر ۱۳۸۷ به پایان رسید.
درباره مجموعه
مجموعه تلویزیونی در چشم باد به تهیه‌کنندگی مسعود جعفری جوزانی و عباس اکبری در ۴۴ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای برای پخش از شبکه یک سیما ساخته شد. فیلمنامه این سریال، که از سریال‌های الف سیما به‌شمار می‌رود، توسط مسعود جعفری جوزانی در مدت دو سال نوشته شده است.
در این پروژه که موسیقی آن را حسین علیزاده ساخته، بازیگرانی چون پارسا پیروزفر، اکبر عبدی، کامبیز دیرباز، سعید نیکپور، سحر جعفری جوزانی، فریبا متخصص، لاله اسکندری، ستاره صفرآوه، رضا شفیعی‌جم، فخرالدین صدیق‌شریف، جهانگیر الماسی، محمود پاک نیت، مصطفی زمانی، محمدرضا هدایتی، هومن سیدی و دیگران نقش‌آفرینی کرده‌اند.
ساخت این سریال یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های تلویزیونی بود که با استفاده از ۴۸۰ لوکیشن در بیش از ۱۰ شهرستان و استان دیگر و همچنین در کشور آمریکا فیلمبرداری شد.
مدیریت تیم کارگردانی و برنامه‌ریزی پروژه و دستیار اول کارگردانی بر عهده رضا جعفری جوزانی بود که فیلم "دریاچه ارواح" از آثار اوست. هزینه تولید سریال نزدیک به ۱۲ میلیارد تومان برآورد شده است که از پرهزینه‌ترین سریال‌های تلویزیونی محسوب می‌شود.
خلاصه داستان
در چشم باد داستان زندگی خانواده‌ای را روایت می‌کند که وقایع تلخ و شیرین زندگی‌شان از دوره قیام میرزا کوچک خان جنگلی تا آزادسازی خرمشهر به تصویر کشیده می‌شود. داستان از زمانی آغاز می‌شود که میرزا کوچک خان جنگلی علیه استعمار ایران توسط انگلیس و به‌واسطه رضاشاه قیام می‌کند و این اقدام دوران پر حادثه تاریخ معاصر ایران را بازگو می‌کند که شامل سه دوره قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی است.
پدر خانواده معروف به "ایرانی" از یاران میرزا کوچک خان جنگلی است. پس از کشته شدن میرزا، ایرانی به تهران مهاجرت کرده و با دایر کردن چاپخانه‌ای، فعالیت‌های سیاسی خود را ادامه می‌دهد.
در این سریال ۱۵۰ بازیگر در نقش‌های اصلی حضور دارند. سعید نیکپور نقش "حسن ایرانی" پدر خانواده را ایفا می‌کند که در فاز دوم با مرگ شخصیت ایرانی از داستان خارج می‌شود. ایرانی ۳ پسر و یک دختر دارد که نام یکی از پسرها "بیژن" است و نقش او را پارسا پیروزفر بازی می‌کند. "بیژن" خلبان است و پس از ترک نامزدش "ایران نخجوان" با بازی سحر جعفری جوزانی، در جنگ جهانی دوم با متفقین می‌جنگد. او پس از جنگ دستگیر و به خارج از کشور تبعید می‌شود.
بیژن در دوران اسارت عشق دوران کودکی خود، لیلی (ستاره صفراوه) را در ارتش شوروی پیدا می‌کند و به همراه او فرار می‌کند. بیژن در زمان جنگ ایران و عراق به ایران بازمی‌گردد و برای پیدا کردن پسرش مجبور به رفتن به جبهه می‌شود. نقش پسر دیگر ایرانی، "نادر"، را کامبیز دیرباز بازی می‌کند که تاجر است و تمایلی به دخالت در ماجراهای سیاسی ندارد. نقش همکار و دوست او را رضا شفیعی‌جم ایفا می‌کند.
اسد، پسر کوچکتر خانواده، در حمله هوایی متفقین به نیروی دریایی بندر انزلی به همراه یدالله بایندر کشته می‌شود. فاطمه، دختر ایرانی (گلاره عباسی)، با محمود دژگیر (محمدرضا هدایتی) ازدواج می‌کند.
تهیه و تولید
مجموعه تلویزیونی در چشم باد به تهیه‌کنندگی "رضا انصاریان" و با مدیریت تولید "محمود خسروی" و "سید جلال نیایی" آغاز شد و بعد از چند ماه "حبیب‌الله کاسه‌ساز" جایگزین وی شد. پس از دو سال، تهیه‌کنندگی به "مسعود جعفری جوزانی" و "عباس اکبری" واگذار شد.
کل این اثر حدود ۲۵۰۰ دقیقه زمان دارد که نیمی از آن در زمان تهیه‌کنندگی انصاریان و کاسه‌ساز فیلمبرداری شده و بقیه زمان تهیه‌کنندگی جوزانی و اکبری به تصویر کشیده شده‌است.
فیلمبرداری سریال را "علیرضا زرین‌دست" آغاز کرد، اما او اواخر سال ۸۲ از گروه جدا شد و "حسن پویا" به مدت یک ماه، جای او را به عنوان مدیر فیلمبرداری گرفت و بعد از آن فیلمبرداری به "امیر کریمی" سپرده شد که او کار را به پایان رساند.
خیابان‌های طالقانی، لاله‌زار و پامنار برای سکانس‌های مربوط به سال‌های ۶۰ و ۶۱ بازسازی شدند و بازسازی مسجد خرمشهر نیز حدود ۸ ماه به طول انجامید که در خود مسجد اصلی انجام شد. شهرک غزالی لوکیشن اصلی فاز دوم سریال بوده است.
فاز سوم این سریال که مربوط به جنگ ایران و عراق بود در شهرک سینمایی دفاع مقدس حوالی تهران و شهرستان خرمشهر از سال ۸۶ تا ۸۷ فیلمبرداری شد. در این فاز، طراح چهره‌پردازی سعید ملکان، طراح صحنه و لباس مجید میرفخرایی، دستیار کارگردان احمد رمضان‌زاده و مدیر تولید بخش جنگ سید علی قائم مقامی بودند.
بازیگران
| بازیگر | نقش | توضیحات |
|---|---|---|
| پارسا پیروزفر | بیژن ایرانی | پسر میرزا حسن و گل‌نساء، همسر لیلی، پدر عباس، برادر نادر و اسد و فاطمه، ستوان نیروی هوایی ارتش رضاشاه و بعداً پزشک، نقش اول و محوری داستان نامزد سابق ایران نخجوان |
| ستاره صفرآوه | لیلی | دختر مه‌لقا و حسام آقا، همسر بیژن، مادر عباس |
| سعید نیکپور | میرزا حسن ایرانی | همسر گل‌نساء، پدر بیژن و نادر و اسد و فاطمه |
| ماه‌چهره خلیلی | گل‌نساء ایرانی | همسر میرزا حسن، مادر بیژن و نادر و اسد و فاطمه |
| کامبیز دیرباز | نادر ایرانی | پسر میرزا حسن و گل‌نساء، برادر بیژن و اسد و فاطمه و همسر فخرالسادات و یک تاجر، نامزد ماه‌طلعت و فرنگیس |
| حبیب‌الله عبدالرزاق | حسام آقا | همسر مه‌لقا، پدر لیلی، دوست میرزا حسن |
| سحر جعفری جوزانی | ایران نخجوان | نامزد سابق بیژن و دختر احمد نخجوان |
| لطافت یوسفی | مه‌لقا | همسر حسام آقا، مادر لیلی |
| آرش تاج | آقابزرگ | پدر میرزا حسن و عباس، پدربزرگ بیژن و نادر و اسد و فاطمه |
| جلال پیشوائیان | سرتیپ احمد خسروانی | فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران |
| لاله اسکندری | فخرُالسادات سنگلجی | همسر اسد و بعداً همسر نادر، دختر حاج قاسم و کبری خانم |
| طناز طباطبایی | فرنگیس | نامزد نادر |
| اکبر عبدی | حسن آقا حسینی‌قشنگه | پسر تاج خانم، همسایه و دوست خانوادگی خانواده ایرانی |
| فخرالدین صدیق‌شریف | حاج قاسم سنگلجی فصل | دوست میرزا حسن، پدر فخرالسادات، همسر کبری خانم |
| جهانگیر الماسی | سرگرد اسفندیاری | سرگرد شهربانی در زمان رضاشاه |
| محمدرضا هدایتی | محمود دژگیر فصل | افسر نیروی دریایی ارتش رضاشاه، همسر فاطمه، داماد میرزا حسن، بعداً روزنامه‌نگار |
| رضا شفیعی‌جم | رضاقلی خان | دوست نادر |
| گلاره عباسی | فاطمه ایرانی | دختر میرزا حسن و گل‌نساء، همسر محمود دژگیر، مادر شقایق |
| فریبا متخصص | کبری خانم | همسر حاج قاسم، مادر فخرالسادات |
| مهدی کاسه‌ساز | اسد ایرانی | پسر میرزا حسن و گل‌نساء، برادر نادر بیژن و فاطمه، همسر اول فخرالسادات |
| محمد برسوزیان | خالو کریم | |
| هومن سیدی | محمد جلیل‌نژاد | سرباز جبهه |
| محمدعلی نجفی | دکتر | |
| سام درخشانی | حسین طاهری | مامور، سرباز جبهه |
| سعید راد | رضاشاه | شاه ایران |
| مصطفی زمانی | عباس ایرانی | پسر بیژن و لیلی |
| سیما تیرانداز | شقایق دژگیر | خواهرزاده بیژن، دختر فاطمه و محمود دژگیر |
| مجید جوزانی | حسن باقری | فرمانده قرارگاه نصر در عملیات بیت‌المقدس |
| هادی کاظمی | ابوالفضل | مسئول هتل |
| محمود استادمحمد | یدالله سیاه | |
| ابراهیم آبادی | ناخدا | ناخدای پایگاه دریایی بندرانزلی |
| ارسلان قاسمی | کودکی بیژن | |
| بیتا توکلی | کودکی لیلی | |
| پوریا پوربهرامی | کودکی نادر | |
| سپنتا جعفری جوزانی | کودکی حسن آقا حسینی‌قشنگه | |
| وطن صفراُف | ورتلوگن | فرمانده روسی (روسیه بلشویکی) |
| پرویز بزرگی | گروهبان روس (روسیه بلشویکی) | |
| عاطفه صرفه‌جو | ||
| نیوشا ضیغمی | رعنا | همسر عباس |
| بهنام وارسته | عباس ایرانی | عموی بیژن و نادر و فاطمه، بردار کوچکتر میرزل حسن، همسر رعنا |
| هاشم روحانی | تقی آژان | آژان دوره رضاشاه |
| فرهاد بشارتی | شعبون | نوچه حسن آقا حسینی‌قشنگه |
| حمیدرضا هدایتی | سرلشکر احمد نخجوان | فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران و کفیل وزارت جنگ |
| محمد ولایتی | اسمال دستمالی | نوچه حسن آقا حسینی‌قشنگه |
| شهرام قائدی | غفور | راننده بیژن در ایران |
| محمود پاک‌نیت | بشیر | راننده جبهه |
| مهدی باقربیگی | بسیجی اصفهانی | |
| فتح‌الله جعفری جوزانی | دکتر طبیب | |
| مهدی فقیه | اعلامیه‌خوان حکومت در بندرانزلی | |
| اکبر رحمتی | سلمانی در بندرانزلی | |
| احمد رمضان‌زاده | خالو قربان | |
| زویا امامی | تاج خانم | مادر حسن آقا حسینی‌قشنگه |
| مجید گیاهچی | میرزا کوچک خان جنگلی | |
| اکبر سنگی | دو نقش: یکی راپورت چی در کاروانسرا؛ و نقش دیگر سروان یداله امینی | رئیس شعبه اطلاعات هنگ نیروی هوایی در ارتش رضاشاه فصل |
| شروین نجفیان | پنجعلی | |
| زهیر یاری | رامیار سرخابی | دانشجوی پزشکی |
| فرخ نعمتی | سرگرد مصطفوی | فرمانده پادگان هوایی قلعه مرغی |
| هوشنگ دیبائیان | مأمور نظمیه | در اواخر دوران احمدشاه بود |
| اکبر قدمی | دریادار غلامعلی بایَندُر | فرمانده نیروی دریایی شاهنشاهی ایران |
| پرویز شفیع‌زاده | تیمسار ارتش رضاشاه | |
| سیروس میمنت | ستوان شهربانی در زمان رضاشاه | |
| مسعود سخایی | ناوسروان یداله بایَندُر | افسر نیروی دریایی شاهنشاهی ایران |
| عسگر قدس | یکی از اعیان در اواخر دوران احمدشاه | |
| باقر صحرارودی | یدالله | خدمتکار رضاشاه |
| مهران مدیری | دوبله به جای بازیگر نقش محمدعلی فروغی | |
| کامران فیوضات | سخنران مجنون حال | |
| رحمان مقدم | تیمسار ارتش رضاشاه | |
| ابوالفضل زارع کار مقدم | ||
| احمد ایراندوست | تماشاچی قلدر در سالن سینما |
جوایز
دوازدهمین جشن حافظ
| قسمت | نامزد | نتیجه |
|---|---|---|
| بهترین مجموعه تلویزیونی | مسعود جعفری جوزانی و حبیب‌الله کاسه‌ساز و رضا انصاریان | نامزدشده |
| بهترین کارگردان تلویزیونی | مسعود جعفری جوزانی | برنده |
| بهترین فیلمنامه تلویزیونی | مسعود جعفری جوزانی | نامزدشده |
| بهترین بازیگر مرد درام تلویزیونی | پارسا پیروزفر | نامزدشده |
| بهترین بازیگر زن درام تلویزیونی | ستاره صفرآوه | نامزدشده |
موسیقی سریال
موسیقی متن سریال در چشم باد توسط حسین علیزاده ساخته شده است. این سریال دومین تجربه علیزاده در ساخت موسیقی برای مجموعه‌های تلویزیونی پس از مجموعه زیر تیغ بود.
علیزاده با بهره‌گیری از موسیقی دوره‌های گوناگون تاریخی و استفاده از عناصر و نمادهای جغرافیایی و تاریخی، و همچنین تسلط بر ردیف دستگاهی موسیقی ایرانی، موسیقی متن این سریال را ساخته است.
موسیقی این سریال در زمستان ۱۳۹۱ در قالب آلبومی شامل ۲۳ قطعه منتشر شد و با چند ماه تأخیر، در بهار ۱۳۹۲ به‌طور گسترده توسط مؤسسه فرهنگی هنری نقطه تعریف پخش شد. این آلبوم گزیده‌ای از موسیقی سریال در چشم باد است و علیزاده بر این باور است که این آلبوم شنوندگان خاص خود را دارد.
فهرست آهنگ‌ها:
موسیقی همهٔ ترانه‌ها توسط حسین علیزاده ساخته شده‌است.
| شماره | نام | مدت |
|---|---|---|
| ۱. | «پیشواز» | ۳:۱۰ |
| ۲. | «خاطره» | ۲:۱۷ |
| ۳. | «اشباح» | ۲:۲۴ |
| ۴. | «عروس» | ۳:۳۲ |
| ۵. | «سیر» | ۳:۰۹ |
| ۶. | «وداع» | ۱:۴۵ |
| ۷. | «درشکه» | ۱:۵۶ |
| ۸. | «ستیز» | ۱:۲۵ |
| ۹. | «قصه‌های بابابزرگ» | ۴:۳۷ |
| ۱۰. | «تاریکی تا نور» | ۳:۱۸ |
| ۱۱. | «مضحک» | ۱:۵۰ |
| ۱۲. | «شکست» | ۲:۱۹ |
| ۱۳. | «قتلگاه» | ۱:۱۹ |
| ۱۴. | «بازار» | ۲:۵۲ |
| ۱۵. | «رقص اشباح» | ۴:۳۰ |
| ۱۶. | «باران» | ۳:۱۵ |
| ۱۷. | «پیش‌پرده» | ۳:۵۴ |
| ۱۸. | «وداع» | ۳:۰۳ |
| ۱۹. | «دیدار» | ۱:۳۱ |
| ۲۰. | «سرگشته» | ۳:۲۳ |
| ۲۱. | «ترک یار» | ۱:۵۳ |
| ۲۲. | «بازار» | ۲:۲۱ |
| ۲۳. | «سراب» | ۳:۵۰ |