مرو
ماری (تلفظ ترکمنی: [mɑˈɾɯ]، به خط سیریلیک: Мары) با نام سابق مرو، شهری در یک واحه واقع در بیابان قره‌قوم ترکمنستان است که در کنار رود مرغاب قرار دارد. این شهر در سال ۱۸۸۴، در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری ویرانه‌های شهر باستانی مرو تأسیس شد و تا سال ۱۹۳۷ با نام مرو شناخته می‌شد. ماری مرکز ولایت ماری (مرو) است و در سال ۲۰۲۲ جمعیتی بالغ بر ۱۶۷,۰۰۰ نفر داشت که نسبت به ۹۲,۰۰۰ نفر در سرشماری سال ۱۹۸۹ رشد چشمگیری نشان می‌دهد.
نام‌شناسی
بر اساس منابع، نام «مرو» در متون زرتشتی در کنار نام‌هایی مانند سغد و باختر آمده است. همچنین، نام «مرگیانا» در کتیبه‌های بیستون ایران با قدمتی ۲۵۰۰ ساله دیده می‌شود. این نام در طول تاریخ به شکل‌های مختلفی از جمله مرو-الشاهجان، مورو، مرگیانا، مرگ، مرگوش، مرو و ماری به کار رفته است. برخی پژوهشگران واژه «مَرغ» را به معنای «دشت سبز» یا «علفزار» تفسیر می‌کنند.
تاریخچه
مرو باستان، واحه‌ای در مسیر جاده ابریشم، در قرن سیزدهم توسط مغول‌ها ویران شد و جمعیت آن از بین رفت. این شهر به دلیل موقعیت تجاری خود بارها احیا شد، اما در قرن نوزدهم توسط ایل تکه مورد حمله و تخریب قرار گرفت. در سال ۱۸۸۲، مرو به‌صورت یک «منطقه جغرافیایی» توصیف شد که محل زندگی حدود نیم‌میلیون ترکمن تکه بود که از طریق دامداری، غارت و خدمات کاروانی امرار معاش می‌کردند. ماری در سال ۱۸۸۴ به‌عنوان یک پایگاه نظامی و اداری روس‌ها تأسیس شد و این امر به حادثه پنجده (مواجهه با نیروهای افغان و بریتانیا) منجر شد. در اوت ۱۹۱۸، نیروهای هندی-بریتانیایی در ماری (آن زمان مرو) با بلشویک‌ها درگیر شدند که اولین رویارویی مستقیم بریتانیا و روسیه پس از جنگ کریمه بود. در دوره شوروی، ماری به مرکز تولید پنبه با استفاده از سیستم‌های گسترده آبیاری تبدیل شد. پس از استقلال ترکمنستان در سال ۱۹۹۲، ماری به مرکز استان ماری تبدیل شد.
توسعه مدرن
در دهه ۲۰۰۰، ماری شاهد ساخت‌وسازهای گسترده‌ای بود، از جمله خیابان‌های جدید، مناطق مسکونی، ترمینال فرودگاه، تئاتر، کتابخانه جدید، موزه تاریخی، کاخ معنویت (روحییت کوشگی)، هتل مرگوش، مرکز تشخیصی پزشکی، مرکز درمانی مادر و کودک اِنه مَهری، مسجد قربان‌قلی حاجی، استادیوم، مجموعه سوارکاری، استخر سرپوشیده و ایستگاه راه‌آهن جدید. در سال ۲۰۱۲، ماری به‌عنوان یکی از پایتخت‌های فرهنگی کشورهای مشترک‌المنافع انتخاب شد.
اقتصاد
ماری چهارمین شهر بزرگ ترکمنستان و مرکز صنعتی مهمی برای صنایع گاز طبیعی و پنبه است که از مهم‌ترین اقلام صادراتی این کشور به شمار می‌روند. این شهر همچنین مرکز تجارت پنبه، غلات، پوست و پشم است.
فرهنگ و جاذبه‌های گردشگری
کتابخانه ماری، بزرگ‌ترین کتابخانه منطقه‌ای در استان ماری، در سال ۲۰۱۱ افتتاح شد. این ساختمان کروی با ۴۲ متر ارتفاع، ظرفیت ذخیره ۳ میلیون کتاب و خدمات‌دهی به ۶۰۰ خواننده به‌صورت هم‌زمان را دارد. امکانات آن شامل سالن‌های مطالعه، امکانات اینترنتی، تلسکوپ زیر گنبد به شکل گلبرگ‌های لاله، و اتاق‌های ویژه برای کودکان و سالمندان است. ماری همچنین دارای یک یورت مصنوعی سه‌طبقه برای رویدادهای بزرگ (ساخته‌شده در ۲۰۱۵)، موزه منطقه‌ای و استادیوم ماری است که میزبان تیم فوتبال مرو ماری است. بر اساس سنتی نستوری، ترکمن‌های کرمانی معتقدند مقبره حضرت مریم در ماری قرار دارد.
حمل‌ونقل
ماری از طریق شبکه بزرگراهی ۶۰۰ کیلومتری ترکمنستان به عشق‌آباد، تجن و کشورهای همسایه متصل است.