کیوی

کیوی (نام علمی: Actinidia deliciosa) از خانواده Actinidiaceae می‌باشد. کیوی درختی است دو پایه دارای ریشه های نسبتاً ضخیم، گوشتی آبدار و سطحی (باید از شخم عمیق در اطراف تنه خودداری نمود)، برگ‌ها خزان کننده و قلبی شکل و متناوب و گل‌های آن اواخر بهار شکوفا می‌شوند.

میوه‌ی کیوی

اطلاعات
فرمانرو:	گیاهان
شاخه:	گیاهان گلدار
رده:	دولپه‌ای‌های نو
راسته:	خلنگ‌سانان
تیره:	کیویان

میوه این درخت از اوایل آبان ماه قابل برداشت است و وزن متوسط کیوی در ایران ۷۰ گرم می‌باشد. این میوه حاوی انواع ویتامین‌های A، B، C و E و همچنین موادی مانند تانن، روی، فسفر، سدیم، پتاسیم و ترکیبات فیبری و … می‌باشد. هر ۱۰۰ گرم آن ۳۰۰ میلی‌گرم ویتامین C دارد که تقریباً ۲ برابر میزان موجود در مرکبات است.

تاریخچه

این میوه بومی چین جنوبی است ولی اصلاح آن در کشور نیوزیلند صورت گرفته و به سایر نقاط جهان گسترش یافته است. در ایران نیز با مشاهده وضعیت نامطلوب بخشی از باغات مرکبات در شمال کشور که در بعضی سال‌ها در اثر سرمای زمستانه از بین می‌روند و دارای عملکرد پایینی هستند، اقدام به انجام مطالعاتی برای یافتن جایگزینی مناسب برای این باغات شد که درنهایت درخت کیوی فروت برای این منظور انتخاب گردید.

این میوه نسبت به مرکبات مقاومت بیشتری به سرما داشته و عملکرد آن بالاتر بوده و شرایط اکولوژیکی شمال کشور بسیار مناسب کشت این محصول است. با همکاری FAO درسال ۱۳۵۷ چهار رقم ماده بنام هایوارد، برونو، مانتی و آبوت و دو رقم نر بنام توموری و ماتوا از کشورهای فرانسه و ایتالیا وارد و بعد از انجام تحقیقات لازم درسال ۱۳۶۷ اقدام به تکثیر و توزیع بین باغداران گردید.

ورود و گسترش کشت این محصول و توجه بیش از حد باغداران برای تغییر کاربری اراضی جهت کشت آن وزارت کشاورزی وقت را به تامل واداشت، زیرا خطر تبدیل باغات مرکبات، شالیزارها و … درشمال کشور به باغات کیوی فروت وجود داشت؛ لذا وزارت کشاورزی از حمایت این محصول خودداری نموده و با توجه به هزینه بالای احداث یک هکتار باغ کیوی، توسعه کشت این محصول تا حدود زیادی محدود گردید بطوری که تنها باغداران متمول قادر به احداث باغ کیوی هستند.

در این باغات رقم هایواد به دلیل ویژگی‌هایی نظیر درشتی و یکنواختی میوه، بازار پسندی و خاصیت خوب انبارداری، نسبت به سایر ارقام مورد توجه بیشتری قرار گرفته و حدود ۹۰% باغات را شامل می‌شود.

اکثر تولید کنندگان کیوی افرادی با سطح سواد و فرهنگ بالایی می‌باشند. لذا به تدریج اقدام به ایجاد چند تشکل با عضویت باغداران نموده‌اند. ایجاد این تشکل‌ها تاثیر بسزایی در روند تولید و صادرات این محصول داشته به طوری که با ایجاد کلاس های آموزشی و ترویجی اطلاعات باغداران در این زمینه افزایش یافته و درنتیجه عملیات احداث، داشت، برداشت و بازاررسانی این محصول با کیفیت بالایی به انجام می‌رسد. درحال حاضر میزان ضایعات این میوه که ناشی از آ‏فات و بیماری ها، شرایط آب و هوایی، مدیریت نامناسب، ضعف سیستم حمل و نقل و سردخانه ها می‌باشد، حدود ۲۴ تا ۳۳ درصد است. حدود ۹۰% از باغات از روش آبیاری تحت فشار (میکرو جت) استفاده می‌کنند.

هرساله محصول تولیدی توسط شرکت های تعاونی خریداری شده بعد از درجه بندی و بسته بندی به سردخانه منتقل می‌شود. بطور متوسط هرسال ۱۰ هزار تن به طور رسمی به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای آسیای میانه و اروپا صادر می‌شود. مصرف سرانه این محصول در کشور 0.5 کیلوگرم می‌باشد.