گیربکس
گیربکس یا جعبه دنده به مجموعه‌ای از چرخ دنده ها و بدنه آن ها اشاره دارند که بیشتر در خودروها یافت می شود. از آنجایی که اکثر موتورهای وسایل نقلیه موتوری دارای سرعت های عملیاتی و دور آرام بالایی هستند، گیربکس ها به ماشین ها اجازه می دهند تا به طور موثر کار کنند و حتی به کند کردن و خاموش کردن ماشین ها کمک می کنند. گیربکس ها برای انتقال انرژی از یک منبع قدرت دوار به منبع دیگر استفاده می شوند و در خودروها، توربین ها و ماشین آلات سنگین یافت می شوند.
وظیفه گیربکس چیست؟
گشتاور تولیدی توسط موتور باید متناسب با نیاز خودرو به چرخ ها منتقل شود. وظیفه کنترل و تنظیم این قدرت با گیربکس یا جعبه دنده خودرو است. در واقع گیربکس به راننده اجازه می دهد تا خودرو را با سرعتهای مختلف در شرایط متفاوت کنترل کند. اهمیت این بخش از این جهت است که هر موتوری قادر به تولید میزان مشخصی از توان و گشتاور است. اما از طریق گیربکس میتوان بدون بالا بردن دور موتور و گشتاور، به سرعت دلخواه رسید. گیربکس در کنار این وظیفه مهم کارهای دیگری با درجه اهمیت متفاوت نیز انجام میدهد.
نحوه کار گیربکس
برای حرکت خودرو لازم است تا انتقال قدرت از موتور به گیربکس صورت بگیرد تا گیربکس این قدرت را به چرخ ها منتقل کند و این انتقال قدرت توسط سیستم کلاچ که بین موتور و گیربکس قرار دارد، قطع و وصل و کنترل می‌شود. حال میخواهیم با وظایف و نحوه عملکرد گیربکس آشنا شویم. به طور کلی گیربکس به عنوان یه ماشین مستقل، توان مکانیکی را از یک منبع تولید توان دریافت کرده و آن را با سرعت ها و گشتاورهای مختلف که مورد نیاز سیستم است، به یک قسمت مصرف کننده انتقال می دهد یا میتوان گفت که وجود سیستمی واسطه ای بین منبع تولید توان و مصرف کننده توان واجب است، چرا که نیاز است یک هماهنگی بین گشتاور و سرعت این دو قسمت ایجاد شود.
در مورد وظایف و نحوه عملکرد گیربکس خودرو میتوان گفت که وظیفه جعبه دنده انتقال دور موتور با نسبتهای گوناگون و رساندن آن به خطوط انتقال و میل گاردان در خودروهای دیفرانسیل عقب یا مستقیماً به دیفرانسیل در خودروهای دیفرانسیل جلو است.
اولین گیربکس اتوماتیک کی و توسط چه کسی ساخته شد؟
Hydra Matic اولین گیربکس اتوماتیک مایع هیدرولیک بوده است که توسط شرکت جنرال موتورز تولید شد. Hydra Matic در حدود دهه های ۱۹۳۰ تولید شد و در سال ۱۹۴۰ به جهان معرفی گردید. اسکار اچ بانکر مخترع گیربکس اتوماتیک بوده است. اولین مدل خودرو که از گیربکس اتوماتیک استفاده کرد، Oldsmobile مدل 1948 بود.
اجزای گیربکس
- پوسته گیربکس
- شافت ورودی یا محور کلاچ
- شافت واسط یا محور زیر
- شافت خروجی یا محور اصلی
- یاتاقان یا بیرینگ گیربکس
- میل ماهک
- دسته دنده
- ماهک
- کشویی دنده
- کاسه نمد یا عایق نشت
- دنده برنجی
انواع گیربکس خودرو
دستی
اتوماتیک
- گیربکس اتوماتیک (AMT)
- گیربکس متغیر پیوسته (CVT)
- گیربکس دو کلاچه (DCT)
- مبدل گشتاور (AT)
- گیربکس دستی هوشمند (IMT)
انواع گیربکس صنعتی
- گیربکس خورشیدی
- حلزونی
- گیربکس هلیکال یا هم محور – شافت مستقیم
- هلیکال مورب یا بول Bevel
- گیربکس ایندکس یا ایستگاهی
- دورمتغییر
- گیربکس باری سروو موتور ها
- آویز یا شافت موازی parallel shaft
- گیربکس کرانویل Crown wheel pinion یا شافت بغل
- اکسترودر