احمد شاملو
احمد شاملو شاعر، نویسنده و مترجم معروف ایرانی اهل تهران است. او در تاریخ ۲۱ آذرماه ۱۳۰۴ در محله «صفی‌علی‌شاه» تهران به دنیا آمد. پدرش نظامی بود و به گفته خودش نسبش به افغانستان و کابل بر می‌گردد. او به واسطه شغل پدرش در کودکی تجربه زندگی در شهرهایی نظیر رشت، سمیرم، اصفهان، آباده و شیراز را کسب کرد. به همین دلیل در برخی منابع، محل تولد شاملو رشت ذکر شده است.
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام(های): | احمد شاملو |
| لقب(ها): | الف. بامداد، الف. صبح |
| تاریخ تولد: | ۲۱ آذر ۱۳۰۴ |
| محل تولد: | تهران |
| تاریخ فوت: | ۲ مرداد ۱۳۷۹ |
| محل دفن: | امامزاده طاهر کرج |
| پیشه: | شاعر، نویسنده، مترجم، روزنامه‌نگار |
| نام پدر: | حیدر |
| نام مادر: | کوکب |
| همسر(ها): | اشرف‌الملوک اسلامیه، طوسی حائری، آیدا |
| فرزندان: | سیاوش، سیروس، سامان و ساقی |
احمد شاملو از کودکی به فرهنگ و ادبیات علاقمند شد و دوران تحصیل خود را در شهرهای مختلفی مانند خاش، زاهدان و مشهد سپری کرد. این موضوع باعث توجه و علاقه او به گویش‌ها و لهجه‌های مختلف در سراسر ایران شد و فرهنگ لغاتی از اصطلاحات عامیانه مردم تهیه کرد.
او در جوانی مشاور فرهنگی سفارت مجارستان شد. و گاها برای سخنرانی به کشورهایی مانند ایتالیا، سوئد، آلمان غربی و آمریکا برای سخنرانی دعوت‌می‌شد.
از دهه 20 شمسی اووارد فعالیتهای سیاسی شد و به همین دلیل بارها به زندان افتاد. او سپس از سیایت فاصله گرفت و وقت بیشتری را برای شعر و ادبیات صرف کرد. او تا سال‌ها شیفته و تحت تاثیر شعر نیمایی بود.
احمد شاملو در ۲۲ سالگی با «اشرف‌الملوک اسلامیه» ازدواج کرد و حاصل این ازدواج چهار فرزند با نام‌های سامان، سیروس، سیاوش و ساقی بود.
اولین مجموعه شعر شاملو در سال ۱۳۲۶ با نام «آهنگ‌های فراموش شده» منتشر شد. او همزمان به عنوان روزنامه‌نگار نیز فعال بود.
او از پایه‌گذاران شعر مدرن است و کسی است که برای اولین بار شعر سپید سروده‌است. به همین دلیل برخی شعر سپید را شعر شاملویی نیز می‌گویند
برخی آثار و کتاب‌های او به زبان‌های مختلفی از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ژاپنی و... ترجمه شده است.
احمد شاملو در سال 1343 برای بار دوم ازدواج کرد. همسر دوم او «ریتا آثانت سرکیسیان» بود که با نام آیدا معروف شد. شاملو علاقه زیادی به آیدا داشت و نامه‌های عاشقانه او برای آیدا شهرت زیادی دارند. پس از این ازدواج، اشعار شاملو تحت تاثیر عشق و علاقه‌اش به آیدا قرار گرفتند و مجموعه‌های «آیدا در آینه»، «لحظه‌ها و همیشه» و «آیدا: درخت، خنجر و خاطره» از جمله آثاری است که او از رو علاقه به همسرش سروده‌است.
احمد شاملو بعد از ورود به میانسالی، مبتلا به بیماری دیابت شد و سال‌ها با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کرد. او در سال 76 یکی از پاهای خود را در اثر این بیماری از دست داد و سرانجام در تاریخ 2 مرداد سال ۷۹ و در سن ۷۴ سالگی درگذشت.
آرامگاه او در استان البرز، اتوبان قزوین - کرج، ضلع شرقی شهرک دریا، آستان امامزاده طاهر قرار دارد.
آثار
آثار احمد شاملو به شرح زیر هستند:
شعر
- آهنگ‌های فراموش‌شده (۱۳۲۶)
- قطعنامه (۱۳۲۹)
- هوای تازه (۱۳۳۵)
- باغ آینه (۱۳۳۸)
- لحظه‌ها و همیشه (۱۳۴۱)
- آیدا در آینه (۱۳۴۳)
- آیدا، درخت و خنجر و خاطره (۱۳۴۴)
- ققنوس در باران (۱۳۴۵)
- مرثیه‌های خاک (۱۳۴۸)
- شکفتن در مه (۱۳۴۹)
- ابراهیم در آتش (۱۳۵۲)
- دشنه در دیس(۱۳۵۶)
- ترانه‌های کوچک غربت (۱۳۵۹)
- مدایح بی‌صله (۱۳۶۹)
- در آستانه (۱۳۷۶)
- حدیث بی‌قراری ماهان (۱۳۷۸)
ترجمه
- برزخ از «ژان روورزی» (۱۳۳۴)
- زرنگاراز «هربر لو پوریه» (۱۳۳۵)
- پابرهنه‌ها از «زاخاریا استانکو» (۱۳۳۷)
- قصه‌های بابام از «ارسکین کالدول» (۱۳۴۶)
- عروسی خون از «فدریکو گارسیا لورکا» (۱۳۴۷)
- درخت سیزدهم از «آندره ژید» (۱۳۴۹)
- دماغ از «ریونوسوکه آکوتاگاوا» (۱۳۵۱)
- سیزیف و مرگ از «روبر مرل» (۱۳۵۲)
- خزه از «هربر لو پوریه» (۱۳۵۵)
- مرگ کسب و کار من است از «روبر مرل» (۱۳۵۵)
- شازده کوچولو از «آنتوان دوسنت اگزوپری» (۱۳۵۸)
فیلمسازی
شاملو فعالیت سینمایی خود را به رسمیت نمی‌شناسد و آن را تنها ابزاری برای امرار معاش متصور می‌شود.
فعالیت او در این عرصه با ساختن یک مستند درباره سیستان و بلوچستان آغاز شد. او همچنین در زمینه گویندگی، دیالوگ‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی با افراد سرشناسی چون ایرج قادری، ساموئل خاکچیان و ناصر ملک مطیعی همکاری داشت.
- قصه‌های مادربزرگ (۱۳۴۵)
- پاوه (۱۳۴۹)
- شهری از سنگ (۱۳۴۹)
- آناقلیچ داماد می‌شود (۱۳۴۹)
- نمایشنامه آنتیگون (ناتمام)
- اجرای برنامه‌های رادیویی برای کودکان و جوانان (۱۳۵۱)
افتخارات و جوایز
- جایزه فروغ فرخزاد (۱۳۵۱)
- جایزه Free Expression سازمان حقوق بشر نیویورک (۱۳۶۹)
- جایزه استیگ داگرمن (۱۳۷۸)
- جایزه واژه آزاد هلند (۱۳۷۹)