امین تارخ
امین تارخ (متولد ۲۰ مرداد ۱۳۳۲، شیراز – درگذشته ۲ مهر ۱۴۰۱، تهران) بازیگر و مدرس بازیگری بود. وی از برجستهترین و تأثیرگذارترین بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون ایران بود و در طول بیش از چهار دهه، با ایفای نقش در آثار ماندگار، به عنوان یکی از چهرههای شاخص هنر بازیگری پس از انقلاب شناخته شد. تارخ علاوه بر بازیگری، نقش مهمی در آموزش بازیگری و تربیت نسل تازهای از هنرمندان ایفا کرد.
دوران کودکی و تحصیلات
امین تارخ در ۲۰ مرداد ۱۳۳۲ در محله «سردوزک» شیراز متولد شد. در دوران کودکی به همراه خانوادهاش به سیستان و بلوچستان مهاجرت کرد و پس از سه سال دوباره به شیراز بازگشت. او تحصیلات خود را در رشته هنر ادامه داد و در سال ۱۳۵۱ وارد دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه تهران شد. وی در سال ۱۳۵۶ از این دانشگاه فارغالتحصیل شد و در ادامه، تحصیلات تکمیلی خود را در سال ۱۳۶۳ با دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته مدیریت فرهنگی از دانشگاه فارابی به پایان رساند.
ازدواج و خانواده
امین تارخ در سال 1356 با یکی از همکاران خود در تئاتر به نام منصوره شادمنش آشنا شد و این آشنایی در مدت کوتاهی به ازدواج انجامید. منصوره شادمنش دختر پری امیرحمزه از بازیگران زن سینما و تلویزیون میباشد.
حاصل ازدواج امین تارخ و منصوره شادمنش، سه فرزند پسر به نامهای نیما، مانی و نامی است.
آغاز فعالیت هنری
امین تارخ فعالیت خود را با تئاتر در اوایل دهه ۱۳۵۰ آغاز کرد و نخستین حضور رسمیاش روی صحنه در سال ۱۳۵۲ رقم خورد. ورود او به قاب تلویزیون در مجموعه شهر من، شیراز در سال ۱۳۵۴ بود. با ایفای نقش در فیلم مرگ یزدگرد (۱۳۶۰) به کارگردانی بهرام بیضایی، وارد سینما شد و بدین ترتیب دوران حرفهایاش در بازیگری سینما نیز آغاز شد.
نقشآفرینیهای ماندگار
تارخ در طول دوران کاری خود در طیفی گسترده از آثار ماندگار سینما و تلویزیون حضور داشت و اغلب نقشهای مهم، عمیق و تاریخی را بر عهده گرفت. او با ایفای نقش حسن جوری در مجموعه تاریخی سربداران (۱۳۶۲) به شهرت فراگیر رسید. همچنین نقشآفرینی در نقش ابن سینا در مجموعه بوعلی سینا (۱۳۶۴) جایگاه او را به عنوان بازیگری توانا تثبیت کرد.
از دیگر آثار برجسته او میتوان به فیلمها و سریالهای سرب (۱۳۶۷)، مادر (۱۳۶۸)، سارا (۱۳۷۱)، ماه و خورشید (۱۳۷۵) – برنده سیمرغ بلورین نقش مکمل مرد، پرونده هاوانا (۱۳۸۴)، دلشدگان (در نقش جلالالدین)، اغما (۱۳۸۶) و معصومیت از دست رفته (۱۳۸۲) اشاره کرد.
سبک بازیگری
تارخ به دلیل صدای نافذ، بیان قوی و نگاه عمیق به شخصیتها، توانایی بینظیری در جانبخشی به نقشهای پیچیده و تاریخی داشت. او برای هر نقش، پژوهش و آمادهسازی مفصل انجام میداد و اغلب با اجرای دقیق، کنترلشده و در عین حال احساسی خود مورد تحسین قرار میگرفت.
آموزش بازیگری و تأسیس کارگاه آزاد
در سال ۱۳۷۳، امین تارخ نخستین مدرسه بازیگری بخش خصوصی ایران را با نام کارگاه آزاد بازیگری در تهران تأسیس کرد. این مؤسسه در آموزش اصولی بازیگری به نسل جوان تأثیرگذار بود و چهرههای شناختهشدهای مانند: ترانه علیدوستی، مهتاب کرامتی، پوریا پورسرخ، گلاره عباسی، شبنم مقدمی، مجید واشقانی و حبیب رضایی از جمله دانشآموختگان آن هستند.
کارگاه آزاد بازیگری تحت مدیریت تارخ، در سال ۱۳۷۹ ارتباطاتی با نهادهای بینالمللی برقرار کرد و او بهعنوان مدرس به دانشگاه فیلیندرز در استرالیای جنوبی دعوت شد و دو سال در آنجا تدریس کرد.
حضور در جشنوارهها و فعالیتهای فرهنگی
امین تارخ افزون بر فعالیت بازیگری، در حوزههای مختلف فرهنگی و هنری نیز حضور پررنگی داشت. او عضو هیئت داوران جشنواره فیلم فجر، جشنواره تئاتر فجر و هیئتمدیره خانه سینما بود. همچنین به عنوان نماینده فرهنگی در جشنوارههایی چون مسکو، ژاپن و آلمان حضور یافت.
در سال ۱۳۷۸، لوح افتخار هنرمند ملی به پاس فعالیتهای فرهنگیاش به وی اهدا شد.
درگذشت امین تارخ
در تاریخ 28 شهریور 14001 امین تارخ به دلیل بروز سکته قلبی در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان بستری شد. تلاش پزشکان برای بهبود حال وی 4 روز به طول انجامید تا اینکه در نهایت امین تارخ در 2 مهر 1401 در سن 69 سالگی از دنیا رفت. پیکر او روز دوشنبه ۴ مهر ماه ۱۴۰۱ با حضور اهالی سینما در قطعه هنرمندان بهشت زهرا تشییع و به خاک سپرده شد.
آثار هنری امین تارخ
جوایز و افتخارات
- برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در سال 1397 از جشنواره بینالمللی فیلم جاده ابریشم در ایرلند برای فیلم بنبست وثوق
- دریافت لوح افتخار در سال 1378 بهعنوان هنرمند ملی
- برنده تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره عاشورائیان برای فیلم معصومیت از دست رفته
- برنده تندیس حافظ بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشن دنیای تصویر برای فیلم معصومیت از دست رفته
- دریافت لوح تقدیر بازیگر نقش اول مرد در سال 1372 از مجله گزارش فیلم برای فیلم مجسمه
- برنده تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد از شبکه سوم سیما برای فیلم معصومیت از دست رفته
- برنده برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره فیلم فجر برای فیلم ماه و خورشید