جفت جنین
جفت جنین که در انگلیسی به آن placenta می گویند یک عضو مسطح از بدن جانداران می باشد که از طریق بند ناف به جنین وصل می شود. جفت قبل از زایمان به دیواره رحم وصل می باشد اما در موقع زایمان به همراه نوزاد و پرده‌های جنینی از کانال زایمان خارج می گردد.
جفت یک عضو جدید در بدن خانم های باردار می باشد که تنها در دوران بارداری و در آستر رحم به وجود می آید و پس از زایمان از رحم آنان خارج می شود. جفت وظیفه نگهداری، پشتیبانی و رشد جنین را بر عهده دارد. جفت یک عضو بسیار مهم است که مادر را به جنین متصل می کند.
جفت جنین اکسیژن و مواد مغذی را از راه بند ناف به جنین انتقال می دهد و همینطور مواد زائد را از جنین می گیرد و تصفیه می نماید. جفت یک اندام بیولوژیکی است که ساختار پیچیده ای دارد، وقتی تخمک به وسیله اسپرم بارور می شود و به بدنه رحم می چسبد و لانه گزینی انجام می گیرد، اجازه می دهد که خون از راه بدن مادر به جنین انتقال پیدا کند. در این حال جفت می تواند خون درون بدن مادر و جفت را پالایش کند به صوتی که هیچگاه این خون ها باهم مخلوط نشوند.
از کاربردهای جفت می توان به این موارد اشاره کرد: حرکت اکسیژن به درون جریان خون نوزاد، انتقال دی اکسیدن کربن، انتقال مواد مغذی به جنین، حمل مواد زائد تولید شده به بدن مادر به منظور دفع. جفت جنین نقش حیاتی در تولید هورمون دارد و جنین را از انواع باکتری های مضر و عفونت ها حفظ می نماید. یک جفت سالم و طبیعی باید در دوران بارداری رشد نماید. برآورد شده است که جفت در موقع تولد حدود پانصد گرم یا یک کیلو گرم وزن داشته باشد. این عضو در موقع زایمان به همراه نوزاد خارج می گردد. پس از گذشت پنج الی سی دقیقه از خروج نوزاد، جفت نیز از بدن مادر خارج می شود.
ساختار
بافت های خارج جنینی و بافت آستر رحم در به وجود آمدن جفت جنین نقش مهمی دارند. پس از انجام لانه گزینی، لایه تروفوبلاستی به دو قسمت تقسیم می گردد: لایه داخلی و لایه خارجی.
- لایه داخلی: یا همان سیتو تروفوبلاست.
- لایه خارجی: که به آن سینسیتیو تروفوبلاست نیز می گویند. حفره ها درون تروفوبلاست ایجاد می گردند سپس خیلی سریع از خون مادر پر می شوند. سلول های بافت آستر رحم دچار برخی تغییرات می شوند که به آن واکنش دیستی دوالی می گویند که این عمل در جواب هجوم تروفوبلاست می باشد. درون سلول های گلیکوژن و لیپید جمع می گردد.
جفت چه زمانی تشکیل می شود؟
جفت جنین شش روز بعد از لقاح شروع به تشکیل می نماید. در این حالت، جنین مانند یک توپ توخالی است که از چندین سلول تشکیل شده است و به آن بلاستوسیست گفته می شود. بلاستوسیت به پوشش درونی دیواره رحم و اغلب در نزدیکی قسمت فوقانی آن اتصال می یابد. به این عمل لانه گزینی می گویند که در طی روز نهم یا دهم بارداری تکمیل می گردد.
ضخامت دیواره بلاستوسیست به اندازه یک سلول می باشد البته به غیر از یک قسمت، که این ناحیه ضخامتش به اندازه سه الی چهار سلول می باشد. سلول های داخلی در قسمت ضخیم به رویان تبدیل می گردند و سلول های بیرونی درون غشای رحم نقب می زنند و به جفت تبدیل می گردند.
جفت سبب تولید چند هورمون می شود که بر نگهداری بارداری موثر می باشند مانند گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان اچ سی جی که سبب آزادسازی تخمک از تخمدان می شود و باعث تحریک آنان به تولید مداوم استروژن و پروژسترون می شود. تست بارداری بیبی چک میزان اچ سی جی ادرار فرد را به منظور بارداری تعیین می نماید.
جفت جنین در هفته‌های هجده الی بیست بارداری به صورت کامل شکل می گیرد اما در دوران بارداری به رشدش ادامه خواهد داد.
جفت چگونه عمل می نماید؟
جفت جنین از راه هزاران انگشت میکروسکوپیک تشکیل شده از بافت، که پرزهای کوریونیک یا همان پرز های جفتی نام دارند و دارای شبکه ای از رگ های خونی می باشند به بند ناف اتصال پیدا می کند. پرز ها در هفته شش بارداری به وجود می آیند و در هفته دوازدهم، خون مادر فضای اطراف آنان را پر می نماید.
وقتی خون مادر با پرزها در تماس باشد، مواد مغذی از راه دیواره پرزها با مواد زائد مبادله می گردند. پرزها همانند یک فیلتر عمل می نماید و از رسیدن یکسری ویروس و باکتری ها به جنین پیشگیری می نمایند و این در صورتی است که به مولکول های که هرچیزی را هضم می نمایند و همینطور آنتی بادی ها و گازها اجازه عبور داده می شود.
کدام مواد مضر از جفت عبور می نمایند؟
جفت بسیاری از مواد مغذی و مفید را به جنین انتقال می دهد اما یکسری موارد مضر را نیز از جفت عبور خواهند کرد که برخی از آن ها عبارتند از: مواد مخدر، نیکوتین، الکل و هیمنطور برخی از دارو ها.
مصرف الکل در بارداری کاملا ممنوع می باشد و متخصصان استفاده از آن ها به هیچ عنوان به زنان باردار پیشنهاد نمی کنند. این موضوع در رابطه با مصرف سیگار و مواد مخدر نیز صدق می کند. زنان در دوران بارداری برای مصرف هرگونه مکمل و یا دارو باید با پزشک متخصص مشورت نمایند.
درست است که جفت از رسیدن باکتری و ویروس ها به جنین جلوگیری می نماید اما برخی ویروس ها و باکتری‌های کوچک قادر اند از جفت عبور نمایند. بسیاری از آنان تاثیری بر جنین ندارند اما برخی از آن ها ممکن است بر رشد جنین تاثیر منفی بگذارند.
چسبندگی جفت
عارضه چسبندگی جفت در خانم های باردار یکی از مواردی است که ممکن است سبب مرگ برخی مادران باردار به دلیل خونریزی زیاد شود. در بارداری‌هایی که سزارین قبلی و جفت سر راهی داشته اند، احتمال چسبندگی جفت افزایش می یابد. اگر این موضوع به موقع تشخیص داده شود و تیم درمانی از آمادگی لازم برخوردار باشد، تا حدود زیادی خطرات قابل پیشگیری هستند.