ناخن
ناخن بخشی از دستگاه پوششی بدن است. بخش های دیگر این دستگاه شامل پوست، مو و غشاهای مخاطی هستند.
صفحات حفاظتی که ناخن نامیده می‌شوند، انتهای انگشتان دست و پا را می پوشانند. ناخن ها اساسا از کراتین، که یک پروتئین درشت مولکول در مو و پوست است، تشکیل شده اند. ناخن ها از ماتریکس، که زیر یک چین پوستی به نام کوتیکول قرار دارد، و از لانولا (ماهک)، که منطق های هلالی شکل در قاعده ناخن است، رشد می‌کنند. جدا از جنبه زیبایی، ناخن هـا وظایف دیگری نیز بر عهده دارند؛ از جمله کمک به بــلند کردن اجـسـام با ایجاد تکیه گاه برای بافت انگشتان، دسـت کاری اجسام و از هـمـه مهم تر آن که ناخن هـا سلامت عمومی بدن را منعکس می کنند. مشکلات موجود در کبد، ریه ها و قلب می‌توانند در ناخن خود را نشان دهند.
اصولا ناخن‌های سالم صاف به نظر می‌رسند و دارای رنگ ثابتی هستند. با افزایش سن، ممکن است برجستگی‌های عمودی در آنها ایجاد شود یا کمی شکننده‌تر شوند که جای نگرانی نیست. بیماری‌های ناخن از جمله ظاهر شدن انواع لکه، تغییر رنگ و جدا شدن ناخن، می‌توانند در اثر صدمات به انگشتان و دست‌ها، زگیل‌های ویروسی، عفونت‌ها (اونیکومایکوزیس) و مصرف برخی از داروها، مانند داروهای شیمی‌درمانی، ایجاد شوند. برخی از شرایط پزشکی نیز می‌توانند ظاهر ناخن‌های شما را تغییر دهند. با این حال، وضعیت ظاهری ناخن‌های شما به تنهایی برای تشخیص یک بیماری خاص کافی نیست. معمولا پزشک از این اطلاعات به همراه سایر علائم و معاینه فیزیکی برای تشخیص استفاده می‌کند
انواع بیماری‌ها
برخی از تغییرات در ناخن‌های شما به دلیل شرایط پزشکی است که باید به آنها توجه کنید. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:
- تغییر رنگ کلی ناخن مانند زردی ناخن، ایجاد خطوط طولی مانند خطوط سفید عمودی یا خطوط تیره بر روی ناخن و یا ایجاد انواع لکه روی آن
- تغییر در شکل ناخن مانند چماقی شدن ناخن، ناخن قاشقی و ایجاد حفره در ناخن
- تغییر در ضخامت ناخن
- شکنندگی ناخن
- خون‌ریزی در اطراف ناخن‌ها
- تورم یا قرمزی در اطراف ناخن‌ها
- درد ناخن‌ها یا اطراف آنها
- جدا شدن ناخن از بستر
این تغییرات ناخن‌ها می‌تواند به دلیل شرایط مختلف ایجاد شود:
تغییر رنگ ناخن‌ها
- تغییر رنگ: اکسیژن کافی در جریان خون شما وجود ندارد.
- ناخن‌های آبی: بیماری کبد یا دیابت
- ناخن‌های سفید: کم خونی
- ناخن‌های رنگ‌پریده: بیماری کلیوی
- ناخن‌های نیمه‌صورتی یا نیمه‌سفید: بیماری ریه، آرتریت روماتوئید یا عفونت ناخن
- ناخن‌های زرد: اگر میزان رشد ناخن‌های شما کم، زرد و ضخیم شده باشند، ممکن است در اثر مصرف لاک یا دخانیات زیاد باشد.
- ایجاد خطوط طولی: در صورت مشاهده خطوط تیره بر روی ناخن خود، برای بررسی به یک متخصص پوست مراجعه کنید. چرا که این خطوط تیره می‌توانند ناشی از ملانوما، جدی‌ترین نوع سرطان پوست، باشند. البته هر نوع تیرگی حتما به معنای سرطان نیست.
- خطوط سفید عمودی: معمولا با افزایش سن به وجود می‌آیند و بهتر است برای رفع آن ها میزان مصرف کلسیم خود را افزایش دهید.
- ایجاد لکه‌های سفید: این لکه‌ها معمولاً در اثر یک ضربه جزئی به وجود می‌آیند و در افراد سالم بی‌خطر هستند. گاهی ناشی از بیماری‌های عفونی، متابولیکی یا سیستمیک و همچنین داروهای خاص هستند که بهتر است پزشک در مورد آنها تشخیص نهایی را بدهد.
- ایجاد لکه‌های سبز تیره: وقتی باکتری‌ها سبب عفونت ناخن می‌شوند، رنگ آن قسمت به سبز تیره تغییر می‌کند. اگر درمان نشود، عفونت سودوموناس ناخن بدتر شده و گسترش می‌یابد. درمان آن می‌تواند درد و حساسیت شما را از بین ببرد و به رفع عفونت کمک کند.
تغییر در شکل
چماقی شدن ناخن‌ها به تدریج ایجاد می‌شود و ممکن است شما متوجه آن نشوید. البته گاهی اوقات این شرایط ارثی است، اما ممکن است ناشی از ابتلا به بیماری‌های ریوی، قلبی، کبدی و گوارشی نیز باشد.
اگر ناخن‌های نازکی دارید که از وسط فرو رفته و شبیه قاشق هستند، ممکن است آهن بدن شما کافی نباشد. حتما برای انجام یک تست خون اقدام کنید.
تغییر در ضخامت
در سندرم اونیکوگریفوزیس (Onychogryphosis) ناخن‌ها ضخیم شده و بیش از حد رشد می‌کنند، که در اثر بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، ایکتیوز یا مشکلات گردش خون بروز می‌کند. درمان این شرایط نیاز به کمک یک متخصص غدد یا متخصص پوست دارد.
شکنندگی ناخن‌ها
مهمترین دلیل شکنندگی ناخن‌ها، عفونت‌های قارچی می‌باشد. ناخن شست پا بیشتر از ناخن‌های دیگر در معرض ابتلا است؛ زیرا پوشیدن کفش‌های تنگ فضای بسیار مناسبی برای قارچ‌ها فراهم می‌کند. دیگر دلایل شکنندگی ناخن‌ها عبارت است از:
- آسیب‌های وارد شده به ناخن که ممکن است حتی سبب سوراخ شدن ناخن شوند.
- جویدن ناخن
- وجود مشکلاتی مانند سوءتغذیه و اختلالات غدد درون ریز (پرکاری تیروئید)
تورم یا قرمزی در اطراف ناخن
اگر در اطراف ناخن‌های خود قرمزی، تورم و درد دارید، ممکن است دچار عفونت شده باشند. در صورت تشخیص زود هنگام، می‌توان عفونت را با شستشو و پانسمان و دریافت آنتی بیوتیک درمان کرد. اما اگر زخم باز ایجاد شود، به درمان گسترده‌تری نیاز است. گاهی این مشکل (پارونیشی) در اثر «ناخنک» ایجاد می‌شود. بیماری که در آن گوشه ناخن در گوشت کنار ناخن فرو می‌رود و سبب نفوذ میکروب‌ها به آن ناحیه می‌شود.
خون‌ریزی رگهای ناخن
گاهی در زیر ناخن خون‌ریزی رگهای به علت ضربه به ناخن و پاره شدن عروق زیر آن مشاهده می‌شود که پس از مدتی به صورت خون‌مردگی به رنگ سیاه یا قهوه‌ای نمایان می‌شود. از علل دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمبود ویتامین C
- واسکولیت (التهاب رگهای خونی)
- میکروآمبولی
جدا شدن ناخن از پوست
گاهی در اثر جدا شدن ناخن از بستر خود، در آن ناحیه نمایی سفید رنگ می‌گیرد. از علل جدا شدن ناخن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت قارچی
- آسیب ناشی از استفاده مداوم لوازم آرایشی ناخن
- فرورفتن جسمی نوک تیز در زیر ناخن
معمولا متخصص پوست برای رفع عفونت و بازگشت طبیعی میزان رشد ناخن‌ها نکاتی را در اختیار شما قرار می‌دهد.
پوسته‌های اطراف ناخن
این مشکل معمولا در اثر شستشوی زیاد، خشکی پوست و مصرف مواد شوینده نامناسب ایجاد و معمولا با مصرف کرم‌های مرطوب‌کننده برطرف می‌شود.
طرز صحیح درست ناخن گرفتن
یکی از بهترین روش های داشتن ناخن سالم، کوتاه و مرتب نگه داشتن آن‌هاست. برای کوتاه و مرتب کردن ناخن باید از ناخن گیر شخصی معمولی ولی تیز استفاده شود؛ اما گرفتن ناخن ها با قیچی کار درستی نیست. حتی بسیاری از خانم ها عادت به سوهان کشیدن مداوم دارند. یادتان باشد کوتاه کردن ناخن ها باید از قسمت روشن و شفاف نوک ناخن ها (که حدود دو میلی‌متر است) باشد و پس از چیدن ناخن‌های اضافی اگر قسمت هایی از ناخن هنوز گرد نشده باشد و یا تیز است، باید با سوهان مناسب و به آرامی، تیزی و زاویه های آن را از بین برد.
لاک و ناخن مصنوعی
استفاده مداوم از لاک های رنگی، به ویژه رنگ های تیره، توصیه نمی‌شود ولی در صورت استفاده می‌بایست آن را با لاک پاک کن‌های غیر الکلی پاک کرد؛ اما استفاده از استون هرگز توصیه نمی‌شود؛ چرا که استفاده مداوم از لاک و استون به تدریج صفحه ناخن را خشک، زرد رنگ و شکننده می‌کند. از طرفی در بعضی موارد، افراد واکنش های حساسیت زا به این مواد شیمیایی نشان می‌دهند که علاوه بر تغییر شکل ناخن ها، پوست حاشیه ناخن ها نیز قرمز، پوسته پوسته، متورم و در مواردی دچار خارش می‌شود که درمان آن نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
عوارض کاشت
در زمان کاشت ناخن سطح ناخن به وسیله سوهان های برقی تراشیده می‌شود، تا جایی که تنها لایه بسیار نازکی از ناخن باقی بماند. دلیل این تراشیدن این است که وقتی از ژل یا پودر های مخصوص برای فرم دادن به ناخن استفاده می‌کنند، ظاهری برجسته نداشته باشد. ناخن‌های کاشته شده در مواردی که قابل تشخیص از ناخن طبیعی نیستند، خطرناک‌تر بوده و در صورت شکستن ناگهانی، آسیب جدی تری را برای فرد به دنبال دارند؛چرا که مواد مصنوعی مورد استفاده برای کاشت ناخن بر روی لایه‌ای متشکل از یک ردیف سلولی، چنان محکم چسبیده‌اند که اگر در اثر ضربه یا کشیدگی ناگهانی بشکنند یا کنده شوند، بافت زیر ناخن شامل پوست، گوشت و عروق نیز همراه آنها جدا می‌شود و آسیب های جدی را به وجود می‌آورند.
عفونت باکتریایی یا قارچی، اگزمای تماسی، تغییر شکل صفحه ناخن، شکنندگی، تغییر رنگ، خط خط شدن و خرد شدن ناخن و التهاب دور ناخن از دیگر عوارض کاشت ناخن است.