هیوسین

هیوسین (به انگلیسی: hyoscine) یا اسکوپولامین (به انگلیسی: Scopolamine)، که با نام نفس شیطان نیز شناخته می‌شود، یک داروی گوارشی ضد اسپاسم با خاصیت آنتی موسکارینی است که در زیر گروه داروهای آنتی کولینرژیک تقسیم بندی می‌شود.

ساختار شیمیایی هیوسین

هیوسین (به انگلیسی: hyoscine) یا اسکوپولامین (به انگلیسی: Scopolamine)
فرمول شیمیایی:	C۱۷H۲۱N۱O۴
عنوان دارو:	هیوسین (به انگلیسی: hyoscine) یا اسکوپولامین (به انگلیسی: Scopolamine)
جرم مولی:	۳۰۳٫۳۵۳ g/mol g·mol−1
نام‌های تجاری:	Transdermscop
روش مصرف دارو:	transdermal, ocular, oral, subcutaneous, intravenous, sublingual, rectal, buccal transmucousal, intramuscular
کد ATC:	A04AD01 N05CM05

نحوه‌ی عملکرد

هیوسین به علت شباهت به انتقال دهنده‌ی عصبی استیل کولین می‌تواند با مسدود کردن جایگاه فعال گیرنده‌ی آن، از اعمال اثر استیل کولین جلوگیری کند. (استیل کولین نوعی انتقال دهنده عصبی است که سبب انتقال پیام بین سلول های عصبی می‌شود). هنگامی که استیل کولین دیگر قادر به انتقال پیام نباشد، ماهیچه های صاف بدن مخصوصاً در دستگاه گوارش، کیسه‌ی صفرا و مجاری ادراری- تناسلی به حالت استراحت درآمده و انقباض و اسپاسم آن ها برطرف می‌شود.

همچنین هیوسین به علت اثرات آنتی کولینرژیک خود، سبب کاهش ترشح ارگان‌های خاص در بدن می‌شود مثلاً می‌تواند سبب کاهش ترشح بزاق، عرق و ترشحات تنفسی شود.

هیوسین نمی‌تواند وارد مغز شود. بنابراین اثرات آنتی کولینرژیک روی سیستم عصبی مرکزی ندارد و اثرات آن تنها به اثرات محیطی محدود می‌شود.

هیوسین روی گیرنده های نیکوتینی تاثیر چندانی ندارد.

موارد مصرف

• رفع اسپاسم (انقباض و گرفتگی ممتد غیرارادی عضلانی) و کرامپ های (انقباضات ناگهانی و غیرارادی) معده، روده، کلیه و مثانه

• برطرف کردن ناراحتی‌های گوارشی ناشی از سندروم روده تحریک پذیر

• بهبودی دردها ناشی از سنگ های کیسه صفرا و کلیه

• درمان مثانه‌ی تحریک پذیر یا اسپاستیک

• التیام دردهای دوران قاعدگی خانم ها

• جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ

دردهای قاعدگی

گاهی هیوسین برای بهبود دردهای قاعدگی و گرفتگی‌های مثانه نیز استفاده می‌شود. به این منظور قبل از غذا یا همراه با غذا می‌توانید این دارو را مورد استفاده قرار دهید. هیوسین بوتیل بروماید از اسپاسم عضلات جلوگیری کرده و به این طریق سبب کاهش احساس درد در دوران پریود می‌شود. توصیه می‌شود بدون مشورت با پزشک برای دردهای قاعدگی از این دارو استفاده نشود. برای تسکین دردهای قاعدگی و همچنین تنظیم پریود می‌توانید از قرص تنظیم قاعدگی استفاده نمایید.

دل پیچه و اسهال

قوی‌ترین قرص دل پیچه و رایج‌ترین داروی تسکین دردهای شکمی و روده‌ای، هیوسین است. چراکه خاصیت آنتی‌کولینرژیک دارد و می‌تواند با هدف قرار دادن گیرنده انتقال‌دهنده عصبی استیل کولین و مسدود کردن آن سبب کاهش انقباض ماهیچه‌های صاف دستگاه گوارش شود. علاوه‌براین، به کاهش ترشح مخاط در روده بزرگ نیز کمک می‌کند. همین مسئله سبب کنترل اسهال و دل پیچه ناشی از آن می‌شود.

نحوه و دوز مصرف

هیوسین در ایران به سه شکل قرص، شیاف و آمپول موجود است. اشکال معمول دارو به این صورت است:

• قرص های ۱۰ میلی گرمی

• شیاف بزرگسالان ۱۰ میلی گرمی

• آمپول ۲۰ میلی گرمی

قرص هیوسین بهتر است با یک لیوان پر از آب و ۳۰ الی ۶۰ دقیقه قبل از خوردن غذا استفاده شود.

داروهای آنتی اسید و ضد اسهال سبب کاهش جذب هیوسین می‌شوند؛ لذا بهتر است با فاصله‌ی حداقل یک ساعت از هم استفاده شوند.

دوز مصرفی دارو بر اساس وضعیت بیمار و تشخیص پزشک معالج متفاوت است، ولی به طور کلی:

بزرگسالان و کودکان بالای ۱۲ سال:

• درد و کرامپ شکمی: یک تا دو قرص ۱۰ میلی گرمی ۳ تا ۴ بار در روز یا یک آمپول ۲۰ میلی گرمی به صورت عضلانی یا وریدی آهسته. در صورت نیاز و صلاح دید پزشک می‌توان نیم ساعت بعد تکرار کرد.

• سندرم روده‌ی تحریک پذیر(IBS): یک قرص ۱۰ میلی گرمی ۳ بار در روز. در صورت نیاز تا دو قرص ۴ بار در روز قابلیت افزایش دارد.

کودکان ۶ تا ۱۲ سال:

• درد و کرامپ های شکمی: یک قرص ۱۰ میلی گرمی سه بار در روز

• توجه کنید حداکثر دوز مصرفی هیوسین در منابع مختلف از ۶۰ تا ۱۰۰ میلی گرم در روز متغیر است.

عوارض جانبی

• خشکی دهان (شایع‌ترین عارضه)

• یبوست

• گر گرفتگی

• تاری دید به علت گشاد شدن مردمک چشم و افزایش فشار داخل چشم

• سرگیجه

• احتباس ادراری (عدم قابلیت دفع ادرار)

• اختلال در تعریق

• افزایش ضربان قلب

• علائم واکنش های آلرژیک و آنافیلاکسی مثل کهیر، خارش، قرمزی پوست، راش (دانه های پوستی)، تنگی نفس و تورم

توصیه‌ها

قبل از مصرف دارو در صورتی که هر گونه سابقه حساسیت به هیوسین یا سایر داروهای این دسته مثل آتروپین و غیره  دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

هر کدام از شرایط زیر را قبل از مصرف دارو با پزشک خود در میان بگذارید:

• مشکلات بینایی به خصوص گلوکوم زاویه بسته

• میاستنی گراویس (بیماری خود ایمنی که منجر به ضعف عضلات اسکلتی می‌شود.)

• احتباس ادراری مخصوصاً در آقایانی که مشکل پروستات دارند.

• مشکلات قلبی مثل آریتمی‌های (ضربان قلبی نامنظم) قلبی، تپش قلب، نارسایی احتقانی قلب، بیماری عروق کرونری و تنگی دریچه‌ی میترال

• مشکلات معده و روده ها مثلاً انسداد، عفونت ها، رفلاکس معده (بازگشت اسید معده) و زخم های گوارشی

• فشار خون بالا

• پرکاری تیروئید

• بیماری‌های کلیوی و کبدی

• هیوسین ممکن است سبب خواب آلودگی و تاری دید شخص شود، به همین دلیل توصیه  می‌شود هنگام استفاده از هیوسین رانندگی و  یا کارهایی که احتیاج به هوشیاری و دید کافی دارد خودداری گردد.

• در خصوص مصرف هیوسین در بارداری و شیردهی با پزشک مشورت کنید.

• توصیه می‌شود هیوسین در کودکان کمتر از ۶ ماه مصرف نشود.

• در صورت فراموشی یک دوز از دارو اگر به زمان مصرف دوز بعدی نزدیک هستید، لازم نیست دوز فراموش شده را مصرف کنید و یا دوز مصرفی خود را دو برابر کنید.

علائم اوردوز با هیوسین

• خواب آلودگی و گیجی شدید

• مشکلات تنفسی

• پوست گرم و خشک

• تغییرات ذهنی و خلقی

• نامنظمی و افزایش ضربان قلب

• تب

• تشنج

• تاری دید و گشادی مردمک ها

تداخلات دارویی

• آنتی آریتمی ها مانند پروکاینامید و کوئینیدین

• آنتی کولینرژیک ها مانند آتروپین

• ضد افسردگی ها مخصوصاً داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مثل آمی‌تریپتیلین

• سایر داروهای ضد اسپاسم مثل کلیدینیوم-سی، دی سیکلومین

• ضد اسید(آنتی اسیدها)

• داروهای ضد پارکینسون مانند لوودوپا

• کورتیکواستروئید ها

• آنتی هیستامین ها مانند سیتریزین، دیفن هیدرامین، لوراتادین

• داروهای مهار کننده ی مونوآمین اُکسیداز (MOA)

• پتاسیم کلراید

• داروهای خواب آور مثل زولپیدم، لورازپام، کلونازپام

• الکل و ماری جوانا