کهیر
کَهیر (به انگلیسی: urticaria) ضایعات قرمز، برجسته و خارش‌دار پوستی است که گاهی به علت آلرژی ایجاد می‌شود.
| اطلاعات بیماری | |
|---|---|
| نشانه ها: | تورم که شبیه به ضایعاتی روی پوست ظاهر می‌شود و معمولا صورتی یا قرمز به شکل دایره یا بیضی هستند. همچنین اندازه آنها از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر است. این عارضه ممکن است بسیار خارش داشته باشد و حاشیه قرمزی در اطراف آن باشد. به صورت دسته‌هایی در صورت و اندام‌ها مانند بازوها، دست‌ها، انگشتان دست، پاها و انگشتان پا ایجاد می‌شوند. به طور معمول کهیر در عرض ۲۴ ساعت ناپدید می‌شود، اما ممکن است پس از آن برآمدگی جدیدی ایجاد شود. این عارضه ممکن است در یک قسمت یا چند قسمت از بدن ظاهر شوند. در بعضی موارد، این عارضه می‌تواند برای چند روز ادامه یابد. |
| گونه ها: | کهیر حاد کهیر بارداری کهیر عصبی کهیر مزمن کهیر فیزیکی کهیر کولینرژیک |
| علت(ها): | بیماری‌های مزمن: مانند بیماری‌های تیروئید یا لوپوس برخی از گیاهان: از جمله گزنه، پیچک سمی آمریکایی و بلوط سمی انگل‌ها: انگل‌های روده‌ای دما: دمای بالا یا تغییرات دما داروها غذاها عفونت‌ها حیوانات گرد و غبار حشرات لاتکس گرده گل برخی از مواد شیمیایی قرار گرفتن در معرض نور خورشید آب بر روی پوست خراش دادن ورزش کردن استرس |
آلرژن، محرکی است که سبب واکنش آلرژیک می‌شود. زمانی که یک واکنش آلرژیک رخ می‌دهد، بدن پروتئینی به نام هیستامین آزاد می‌کند و هنگامی که هیستامین آزاد می‌شود، از رگ‌های خونی کوچک معروف به مویرگ‌ها، مایع نشت می‌شود؛ این مایعات در پوست تجمع می‌یابند و سبب ایجاد این عارضه پوستی می‌شوند. حدود ۲۰ درصد از مردم در طول زندگی خود مبتلا به آن می‌شوند.
این عارضه مسری و واگیردار نیست. به علاوه کهیر انواع حاد یا مزمن دارد. هر نوع سرخی روی پوست نشان‌دهنده‌ی کهیر نیست. این عارضه پوستی به‌صورت جوش‌های قرمز یا همرنگ پوست ایجاد می‌شود که خارش ایجاد می‌کنند. گاهی ممکن است سرخی روی پوست به علت مشکل پوستی دیگری مانند آنژیوادم ایجاد شده باشد.
کهیر ضایعات پوستی مانند تاول ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل در هیچ نوع آن چه کهیر مزمن و چه نوع حاد آن ضایعات آبداری دیده نمی‌شود.
کهیر در مواقع بسیار کمی می‌تواند نشانه عفونت باشد. اگر مدام دچار این عارضه پوستی می‌شوید و هر ماه عود می‌کند، ممکن است عفونتی در بدن شما وجود داشته باشد. در بیشتر مواقع علت ایجاد این عارضه حساسیت به مواد غذایی خاص یا آلرژی به دارو است.
انواع
این ضایعه‌های پوستی معمولا زود خوب می‌شوند. انواع کهیرهای پوستی از لحاظ مدت زمان ابتلا عبارتند از:
کهیرهای حاد
این کهیرها مدت زمان ابتلای کمی دارند. یعنی در بهترین حالت چند ساعت و در بدترین حالت ممکن، فرد را ۶ هفته درگیر این عارضه می‌کنند. کهیرهای از نوع حاد، اغلب نیازی به درمان یا مصرف داروی خاصی ندارند و گاهی خودبهخود از بین خواهند رفت. شایع‌ترین کهیرهای حاد عبارتند از:
کهیر بارداری
یکی از رایج‌ترین کهیرهای حاد پوستی، کهیر در بارداری است. عموما خانم‌هایی که ماه‌های اول یا آخر دوره بارداری را سپری می‌کنند، با این نوع کهیر مواجه خواهند شد.
از هر ۱۵۰ زن باردار ممکن است یک زن در طول دوره بارداری دچار این عارضه شود. افزایش هورمون‌ها و تغییراتی که در این دوره در بدن ایجاد می‌شود، سبب حساسیت بیشتر نسبت به عوامل خارجی می‌شود. در این دوره ممکن است انواع غذاها، نیش حشرات، مواد شیمیایی، گرده و شوره حیوانات سبب بروز این واکنش پوستی شود.
هنوز دلیل اصلی این ضایعه پوستی مشخص نشده است. اما تحقیقات نشان می‌دهد، زمانی که رشد جنین منجر به افزایش سایز شکم در دوران بارداری شود، پوست در حالت کشش قرار می‌گیرد و آنتی‌ژن تولید می‌کند.
هنگامی که تولید این آنتی‌ژن‌ها به بیشترین مقدار خود برسد، پوست به التهاب، خارش، قرمزی دچار خواهد شد که به آن کهیر بارداری می‌گویند. کهیر بارداری برای مادر و جنین خطرناک نیست و سلامت آنها را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد.
کهیر عصبی
تنش‌های عصبی در برخی افراد منجر به بروز کهیرهای پوستی می‌شود. این کهیرها که از اعصاب ناآرام نشات می‌گیرند، ظاهر متفاوتی با دیگر ضایعات پوستی دارند. لکه و جوش‌های برجسته قرمز رنگی که بعد از استرس، اضطراب و ناآرامی روی پوست افراد ظاهر می‌شود، همان کهیرهای عصبی است.
مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار سبب می‌شود تا شدت این ضایعه پوستی افزایش پیدا کند. پس بهتر است در زمان ابتلا به کهیر عصبی، از مصرف این نوشیدنی‌ها اجتناب کنید.
کهیرهای مزمن
این نوع عارضه‌ها که به کهیر مزمن معروف هستند، در بهترین حالت ممکن بیش از ۶ هفته طول می‌کشند و اغلب پزشکان راهکارهایی برای درمان آنها پیش روی افراد مبتلا قرار می‌دهند.
این نوع کهیر آنقدر دردناک و آزاردهنده است که زندگی شخص مبتلا را مختل می‌کند و سبب می‌شود فرد خواب، خوراک، کار و روند زندگی درستی نداشته باشد.
نیمی از کسانی که به کهیر مزمن مبتلا می‌شوند، بعد از یک سال به بهبودی کامل دست پیدا می‌کنند. این نوع کهیر، خود دو زیردسته دارد که به شرح زیر هستند:
- کهیر القایی مزمن: این عارضه زمانی بروز پیدا می‌کند که عامل تحریک کننده با پوست تماس داشته باشد. این کهیر در علم پزشکی با عنوان Chronic Inducible Urticaria شناخته می‌شود.
- کهیر خودبه‌خودی مزمن: این عارضه همان‌طور که نام آن نشان می‌دهد، کاملا خودبهخود به وجود می‌آید و ریشه آن مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای است. در علم پزشکی این کهیر را با عنوان Chronic Spontaneous Urticaria می‌شناسند.
کهیر فیزیکی
این نوع عارضه پوستی ربطی به حساسیت‌های غذایی، دارویی، تماس عامل تحریک کننده به پوست و مسائل مشابه ندارد. آنها زمانی به وجود خواهند آمد که پوست نسبت به تحریکات فیزیکی مانند نور خورشید، سرما، گرما و عوامل محیطی دیگر واکنش نشان دهد.
کهیر کولینرژیک
این نوع واکنش پوستی با افزایش دمای بدن ارتباط دارد. علت دقیق این نوع آلرژی مشخص نیست. احتمال دارد سیستم عصبی یا پاسخ آلرژیک به عرق این نوع حساسیت را ایجاد کند. در برخی افراد علائم این آلرژی خفیف است، اما برخی دیگر علائم جدی‌تری را تجربه می‌کنند. این نوع کهیرها خارش داشته و گرم هستند. در هرجایی از بدن ممکن است ایجاد شوند. اما بیشتر روی سینه، صورت، قسمت بالایی کمر و زانوها به وجود می‌آید.
تفاوت کهیر با سایر دانه‌های پوستی
انواع دانه های پوستی که به دلایل مختلف ایجاد می‌شوند، معمولا علائم شبیه به هم دارند. اگر تورم روی پوست به طور ناگهانی ایجاد شد و دارای خارش بود، احتمال دارد کهیر باشد. شکل برآمدگی آن می‌تواند دایره‌ای یا نامنظم باشد. اما به عنوان مثال آنژیوادم بیشتر در عمق پوست ایجاد شده و حتی ممکن است تنفس را مشکل کند. راش نیز ممکن است شبیه به علائم کهیر باشد. اما معمولا تاول‌هایی را روی پوست ایجاد می‌کند.
شکل ظاهری
بارزترین علامت برای تشخیص کهیرها، جوش‌هایی است که روی پوست به وجود می‌آیند. این جوش‌ها ممکن است قرمزرنگ باشند یا دقیقا همرنگ پوست ظاهر شوند. این عارضه خارش ایجاد کرده و اندازه آن می‌تواند کوچک یا بزرگ باشد. معمولا زمانی که دانه‌ها به‌صورت دسته‌ای ایجاد می‌شوند، مدت طولانی‌تری روی پوست باقی می‌مانند. اما جوش‌های تک، بعد از نیم ساعت تا یک روز از بین می‌روند.
علائم
- تورم که شبیه به ضایعاتی روی پوست ظاهر می‌شود و معمولا صورتی یا قرمز به شکل دایره یا بیضی هستند. همچنین اندازه آنها از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر است.
- این عارضه ممکن است بسیار خارش داشته باشد و حاشیه قرمزی در اطراف آن باشد.
- به صورت دسته‌هایی در صورت و اندام‌ها مانند بازوها، دست‌ها، انگشتان دست، پاها و انگشتان پا ایجاد می‌شوند.
- به طور معمول کهیر در عرض ۲۴ ساعت ناپدید می‌شود، اما ممکن است پس از آن برآمدگی جدیدی ایجاد شود.
- این عارضه ممکن است در یک قسمت یا چند قسمت از بدن ظاهر شوند.
- در بعضی موارد، این عارضه می‌تواند برای چند روز ادامه یابد.
در نظر داشته باشید افراد مبتلا به نوع مزمن، ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها علائم را داشته باشند. همچنین این واکنش پوستی ممکن است به شوک آنافیلاکسی منجر شود. شوک آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید است که می‌تواند روی تمام بدن تاثیر بگذارد. همچنین منجر به مشکلات جدی تنفسی و از دست دادن آگاهی و هوشیاری شود. اگر شوک آنافیلاکسی سریعا درمان نشود، می‌تواند مرگبار باشد و یک اورژانس پزشکی است. افراد مبتلا به این عارضه باید نسبت به علائم شوک آنافیلاکسی هوشیار باشند. توجه داشته باشید که در صورت وجود علائم شوک آنافیلاکسی سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
علائم کهیر در کودکان
کهیر ممکن است روی پوست کودکان یا بزرگسالان ایجاد شود. انواع حساسیت پوستی کودکان باید جدی گرفته شود تا از آلرژی شدید جلوگیری کرد. اگر کودک شما دچار علائم زیر است، احتمال دارد دچار کهیر شده باشد:
- جوش در اندازه‌های مختلف که به وجود آمده و از بین می‌روند.
- خارش که گاهی شدید است.
علت
با وجود این که در بیش از نیمی از موارد، مردم هرگز علت دقیقی پیدا نمی‌کنند، نوع مزمن آن ممکن است به عنوان پاسخ خودایمنی ایجاد شود. اما علت دقیق آن نامشخص است.
هنگامی که بدن به آلرژن یا محرک‌ها واکنش نشان می‌دهد و هیستامین و دیگر مواد شیمیایی را در زیر پوست آزاد می‌کند، کهیر ایجاد می‌شود. هیستامین و مواد شیمیایی سبب التهاب و مایع تجمع یافته در زیر پوست منجر به ایجاد کهیر می‌شود. نمونه‌هایی از محرک‌های شناخته شده عبارتند از:
- داروها: از جمله برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین و مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین که در درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود.
- غذاها: مانند آجیل، صدف، مواد غذایی دارای مواد افزودنی و نگهدارنده، تخم مرغ، توت فرنگی و محصولات حاوی گندم
- عفونت‌ها: از جمله آنفلوانزا، سرماخوردگی، منونوکلئوز عفونی و هپاتیت B، عفونت‌های باکتریایی، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری و گلودرد ناشی از باکتری استرپتوکوک
- انگل‌ها: انگل‌های روده‌ای
- دما: دمای بالا یا تغییرات دما
- گرد و غبار
- حشرات: نیش حشرات و سوسک‌ها و ضایعات بر جای مانده از آنها
- گرده گل
- برخی از مواد شیمیایی
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- آب بر روی پوست
- خراش دادن
- ورزش کردن
هورمون‌ها
در برخی خانم‌ها کهیر می‌تواند علت هورمونی داشته باشد. این خانم‌ها در زمان سندروم پیش از قاعدگی دچار این واکنش پوستی می‌شوند. به این نوع واکنش، حساسیت هورمونی گفته می‌شود. این حساسیت مربوط به برخی هورمون‌های جنسی است. برخی زنان ممکن است به پروژسترون و استروژن حساس باشند. در طول دوره قاعدگی این دو هورمون افزایش و کاهش پیدا می‌کنند. در نتیجه احتمال کهیر زدن وجود دارد.
ارتباط استرس و کهیر
این عارضه علاوه بر آلرژی ممکن است در اثر تغییر شرایط نیز به وجود بیاید. ممکن است زمانی که شخص در شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرد، یکی از واکنش‌های بدن برای دفاع از خود تولید هیستامین و در نتیجه کهیر باشد. احتمال کهیر زدن در افرادی که آلرژی دارند، بالاتر است.
استرس، علت یا عامل بدتر کننده علائم است. در بعضی از تحقیقات چگونگی تأثیر استرس مزمن بر تنظیم واسطه‌های شیمیایی بدن و ایجاد بیماری‌های التهابی مورد بررسی قرار گرفته است. به عبارت دیگر، هنگامی که یک فرد تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرد، شدت واکنش‌های التهابی در او افزایش می‌یابد. به این ترتیب ایجاد این عارضه می‌تواند با استرس مرتبط باشد.
درمان
زمانی که برای درمان این واکنش پوستی به پزشک مراجعه می‌کنید، در ابتدا داروهای آنتی‌هیستامین بدون نسخه را به شما پیشنهاد می‌دهد. اما اگر کهیرهای شما با روش‌های خانگی و ساده بهبود پیدا نکرد، لازم است درمان موثرتری تجویز شود. داروهایی که پزشک ممکن است برای درمان کهیر برای شما تجویز کند:
آنتی هیستامین
برخی از قرص‌های آنتی هیستامین غیر خواب‌آور هستند و می‌توان روزانه از آنها استفاده کرد. این نوع قرص‌ها از انتشار علائم هیستامین جلوگیری می‌کنند. برخی از آنتی هیستامین‌های مناسب برای درمان این عارضه عبارتند از:
- لوراتادین (کلاریتین)
- فکسوفنادین (آلگرا)
- دسلوراتادین (کلارینکس).
سیتریزین
زمانی که داروهای آنتی‌هیستامین غیر خواب‌آور روی شخص تاثیری نداشته باشد، پزشک دو راه دارد؛ یا باید دوز مصرفی دارو افزایش پیدا کند و یا از قرص‌های آنتی‌هیستامین خواب‌آور استفاده کرد. ستیریزین نوعی آنتی هیستامین خواب‌آور است که می‌تواند در کنترل واکنش‌های پوستی به شما کمک کند.
پماد رفع سریع کهیر
برخی از لوسیون‌ها و کرم‌های ضد خارش هم می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. به عنوان مثال لوسیون کالامین یا کرم هیدروکورتیزون می‌توانند در کاهش خارش موثر باشند.
پزشک برای درمان کهیر معمولا داورهای آنتی هیستامین مثل لوراتادین، فکسوفنادین، دسلوراتادین، ستیریزین و لوسیون کالامین یا هیدروکوتیزون و غیره تجویز می‌کند.
درمان‌های خانگی
برخی از محرک‌ها سبب ایجاد این واکنش پوستی نمی‌شوند. اما آنها می‌توانند علائم را تشدید کنند. بنابراین بیماران باید آنها را شناسایی کنند و از مواجهه با آنها اجتناب کنند. این محرک‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش یا پرهیز از مصرف مشروبات الکلی
- اجتناب از مصرف بعضی داروهای خاص
- اجتناب از استرس، در صورت امکان، با تکنیک‌های مراقبه و یوگا
- انتخاب برخی از صابون‌ها، کرم‌های پوستی و مواد شوینده که حساسیت به آنها خفیف باشد.
اجتناب از غذاهای خاص ممکن است کمک کننده باشد. غذاهای شناخته شده تولید کننده هیستامین شامل:
- غذاهای فرآوری شده
طب سنتی
در طب سنتی برای درمان این عارضه، خوردن برخی از غذاها محدود شده و باید آنها را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. پنیر، ماست، غذاهای کنسروی، توت فرنگی، گیلاس، اسفناج، گوجه، بادمجان و چاشنی‌هایی مانند دارچین، فلفل و سرکه جز غذاهایی هستند که این عارضه پوستی را شدیدتر می‌کنند. در بسیاری از افراد مواد غذایی مانند مرکبات، سفیده تخم مرغ و انواع چای می‌توانند سبب بروز آلرژی شوند.
گاهی برای کاهش علائم و فروکش کردن برآمدگی‌های روی پوست طب سوزنی می‌تواند موثر باشد. طبق تحقیقات انجام شده طب سوزنی خطری ندارد. اما تاثیر دقیق آن روی کهیرها و کاهش علائم مشخص نیست.
تنها راه جلوگیری از کهیر این است که شناسایی کنید چه چیزی سبب بروز آن می‌شود. اگر ماده غذایی خاصی سبب حساسیت شما می‌شود، باید آن را از برنامه غذایی خود حذف کنید.
برخی غذاها نیز هیستامین کمی داشته و خوب است آنها را جایگزین مواد غذایی حساسیت‌زا کنید؛ از جمله:
- گوشت تازه
راهکار کاهش سوزش و التهاب ناشی از کهیر
- پوشیدن لباس‌های گشاد و سبک
- اجتناب از خاراندن کهیر
- استفاده از صابون برای پوست‌های حساس
- استفاده از جو دوسر و آب ولرم در وان حمام
- اجتناب از عوامل شناخته شده
برخی از منابع استفاده از داروهای مکمل مانند کوئرستین و روغن پریموز شبانه و ویتامین C، D و دیگر ویتامین‌ها را توصیه می‌کنند. حتما قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک خود صحبت کنید، زیرا ممکن است سبب واکنش‌های نامطلوبی شوند.
زمان مراجعه به پزشک
در بیشتر موارد این واکنش پوستی با درمان‌های ساده خانگی و استفاده از داروهای آنتی‌هیستامین بدون نسخه درمان می‌شود. اما اگر همراه با این عارضه دچار سرگیجه، خس‌خس سینه، تنفس دشوار و تورم زبان و صورت شدید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
معمولا موارد خفیف کهیر و آنژیوادم را می‌توان در خانه درمان کرد، اما اگر علائم شما بیش از چند روز به طول انجامید، به متخصص پوست خود مراجعه کنید. همچنین در صورت بروز هر گونه اختلال در تنفس و یا احساس تورم در ناحیه گلو سریعا به اورژانس مراجعه فرمایید.
توجه داشته باشید که در صورت وجود علائم زیر که از علایم شوک آنافیلاکسی است، باید سریعا به اورژانس مراجعه کنید:
- پوست سرد و خشن
- افزایش ضربان قلب
- ضعف یا سرگیجه
- احساس ناگهانی اضطراب شدید
برای بررسی علائم، تشخیص و درمان کهیر و سایر مشکلات پوستی مشابه باید به متخصص پوست و مو و زیبایی مراجعه کنید.
متخصص با معاینه علائم روی پوست و پرسیدن برخی سوالات در مورد سابقه بیماری و مصرف غذاها، از روش‌های درمانی مختلف استفاده می‌کند.
پزشک برای پیدا کردن عامل ایجاد آلرژی و کهیر تست آلرژی یا حساسیت را توصیه می‌کند. تست آلرژی انواع مختلفی دارد ممکن است به صورت آزمایش خون انجام شود و یا اینکه پزشک مستقیما مقداری از آلرژن‌های متداول را بر روی پوست امتحان می‌کند تا به جواب برسد.