هیدروکورتیزون

هیدروکورتیزون (به انگلیسی: Hydrocortisone)، دارویی است که جهت درمان بیماری های پوستی استفاده می‌شود.

ساختار شیمیایی هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)

هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)
فرمول شیمیایی:	C21H30O۵
عنوان دارو:	هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)
جرم مولی:	362.460 g/mol g·mol−1
نام‌های تجاری:	Cortef, Solu-Cortef

روش مصرف دارو:	By mouth (tablets), intravenous, topical, rectal
کد ATC:	A01AC03 A07EA02

از جمله بیماری‌های پوستی که با این دارو بهبود پیدا می‌کنند اگزما، درماتیت، آلرژی، آکنه، خشکی پوست، ریزش مو، خارش پوست، افزایش تعریق، پرمویی، کبودی و قرمزی و اتروفی^[۱] می‌باشد.

این دارو در دسته داروهای کورتیکواستروئید قرار دارد که در درمان بیماری‌های التهابی پوستی نیز موثر هستند. هیدروکورتیزون در اصطلاح به نام کورتون نیز معروف می‌باشد. استفاده از این دارو برای افرادی که با مشکلات غدد فوق کلیه مواجه هستند توصیه و تجویز می‌شود چرا که اختلال در این غده سبب تولید غیر طبیعی کورتیزول می‌شود.

نحوه عملکرد این دارو به این صورت می‌باشد که دارو از غشا سلول ها عبور کرده و در سیتوپلاسم سلول به گیرنده های خاص خود می‌چسبد که کمپلکس دارو-گیرنده نامیده می‌شود. این دارو با اتصال به برخی از ناحیه های DNA و تغییراتی که در رونویسی ایجاد می‌کند، از تجمع سلول های التهابی جلوگیری و تاثیرات ضد التهابی خود را شروع می‌کند.

هیدروکورتیزون ها جز داروهایی هستند از دستگاه گوارش به خوبی جذب می‌شوند. بهترین جذب این دارو زمانی است که تزریق آن از طریق عضله صورت بگیرد.

نحوه‌ی عملکرد

این پماد پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به بیماری‌های مختلف را کاهش می‌دهد تا علائمی مانند درد، تورم و واکنش های آلرژیک را کم کند.

اقدامات پیش از مصرف

در صورت وجود عفونت در بخشی از پوستتان، آکنه (جوش های چرکی)، قرمزی بیش از حد پوست به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

در صورتی که میخواهید پماد را برای اطفال زیر ده سال مصرف کنید حتما با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایید.

نحوه‌ی مصرف

دوز مصرف پماد هیدروکورتیزون به سن، وضعیت بیماری و پاسخگویی بدن شما به درمان بستگی دارد.

معمولا مصرف داروی هیدروکورتیزون بین یک تا چهار بار در روز تجویز می‌شود.

مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک متوقف نکنید. ممکن است در صورت توقف ناگهانی دارو بعضی از شرایط بیماری شما وخیم‌تر شود.

برای جلوگیری از عوارض ترک ناگهانی مانند ضعف، کاهش وزن، حالت تهوع، دردهای عضلانی، سردرد، خستگی و سرگیجه ممکن است لازم باشد دوز مصرفی خود را به تدریج کاهش دهید.

در صورتی که داروی هیدروکورتیزون را برای مدت طولانی یا با دوز بالا مصرف کرده‌اید ممکن است پس از توقف ناگهانی علائم ترک دارو را تجربه کنید.

در صورتی که در مدت درمان با هیدروکورتیزون از مرطوب کننده نیز استفاده میکنید، ابتدا مرطوب کننده را استفاده کرده و 15 تا 20 دقیقه صبر کنید و سپس هیدروکورتیزون را بر روی ضایعه بمالید.

در صورتی که پماد هیدروکورتیزون برای سوختگی ناشی از پوشک تجویز شده است و همزمان با آن از کرم محافظ سوختگی نیز استفاده می‌نمایید، ابتدا هیدروکورتیزون را مصرف کنید و بعد کرم محافظ را استعمال نمایید.

از مصرف هیدروکورتیزون موضعی در نواحی اطراف چشم ها خودداری نمایید.

از قرار دادن پوشش یا پانسمان برروی ناحیه‌ای که این دارو استعمال شده است بدون نظر پزشک خودداری کنید زیرا این کار امکان جذب دارو توسط عروق خونی را بیشتر می‌نماید و احتمال بروز عوارض دارو را بیشتر می‌کند.

مصرف این دارو بیش از یک هفته بر روی پوست، بدون تجویز پزشک ممکن است عوارضی در پی داشته باشد. اگر با مصرف این دارو پس از چند روز علائم التهاب بهبود نیافت یا وخیم تر شد حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

در صورتی که اگزما یا حساسیت پوستی دارید، پس از اتمام دوره‌ی درمان با هیدروکورتیزون، به مصرف کرم مرطوب کننده جهت پیشگیری از عود مجدد ضایعات ادامه دهید.

اثرات جانبی

به خاطر داشته باشید که پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است زیرا او با توجه به شرایط پزشکی شما قضاوت کرده است که سود داروی هیدروکورتیزون برای شما بیشتر از عوارض آن خواهد بود و بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند ولی این موضوع دلیلی بر خود درمانی نمی‌باشد.

از عوارض شایع مصرف این دارو می‌توان به ورم پا اشاره کرد. افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند برای اینکه دچار این عارضه نشوند باید پاهایشان را هنگام نشستن اندکی بالاتر از سطح زمین قرار دهند.

از عوارض دیگر این دارو می‌توان به احساس تهوع، درد معده، خستگی، دل درد، ضعف عضلانی و سوء هاضمه اشاره کرد.

مصرف این دارو بر روی رفتار شما تاثیر خواهد گذاشت بنابراین قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.

یکی از عوارض شایع این دارو اختلال خواب می‌باشد؛ بنابراین حتما با پزشکتان درباره‌ی زمان مصرف این دارو صحبت کنید تا دچار مشکل نشوید.

عوارضی که این دارو برای خانم ها دارد بر هم خوردن ریتم قاعدگی می‌باشد.

مصرف هیدروکورتیزون از طریق احتباس مایعات بدن موجب افزایش وزن می‌شود اما باید هوشیار باشید که ناآگاهانه از این دارو برای افزایش وزن استفاده نکنید.

مصرف این دارو در مواردی نادر سبب بروز برخی عوارض جانبی جدی مانند آمبولی اتروزما، ترومبوفلبیت، شوک، پارگی میوکارد، بزرگ شدن قلب، سنکوپ، التهاب عروق خونی و تاکی کاردی، افسردگی، کسالت، تشنج، مننژیت، سردرد، التهاب نورون، دیابت نهفته، توقف رشد، احتباس آب، افزایش قند خون، کاهش پتاسیم خون، اپی دورال، آلکالوز هیپوکالمیک، کاتابولیسم پروتئین، سوء هاضمه، سکسکه، زخم و التهاب مری، افزایش اشتها، نقص عملکرد مثانه و بیماری‌های گوارشی می‌شود. در صورتی که با هر یک از این عوارض رو به رو شدید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

موارد احتیاط

پزشک هیدروکورتیزون را در مواردی خاص برای نوزاد تجویز می‌کند. از جمله این موارد پارگی زودرس غشاء، عفونت و پیشگیری از بیماری سندرم زجر تنفسی می‌توان نام برد.

از این دارو در برخی از موارد نباید استفاده کرد؛ از جمله مواردی همچون پوکی استخوان، اختلالات انعقاد خون، آرتریت و شکستگی داخل مفصلی.

هیدروکورتیزون ایمنی بدن شما را کاهش می‌دهد و به همین دلیل شما بیشتر در معرض عفونت هستید؛ بنابراین با افرادی که بیماری های مسری دارند در ارتباط نباشید.

اگر قرار است واکسیناسیون انجام دهید بنابراین باید مصرف این دارو را به پزشک و عوامل درمانی اطلاع دهید.

حتما قبل از تجویز این دارو سابقه پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید؛ به خصوص اگر از بیماری کبدی، عفونی، عصبی، عضلانی و اسکلتی، پارگی تاندون، آب مروارید، گلوکوم، رتینوپاتی، ادم ریوی و اختلال در بهبود زخم رنج می‌برید.

مصرف هیدروکورتیزون در دوران بارداری و شیردهی باید با تجویز پزشک باشد.

قبل از مصرف این دارو اگر حساسیتی به هیدروکورتیزون دارید حتما با پزشکتان در میان بگذارید.

قبل از استفاده از این دارو پزشک باید از سابقه پزشکی شما مطلع باشد به خصوص اگر بیماری خاصی مانند بیماری کبدی، بیماری کلیوی، دیابت، فشار خون بالا، رژیم های غذایی غیر معمول داشته یا دارید.