آنفولانزا

آنفلوانزا، گریپ یا فلو (به فرانسوی: Influenzas) یا (به فرانسوی: Grippe) نوعی بیماری ویروسی و بسیار واگیردار می‌باشد که از طریق پخش شدن قطرات کوچک تنفسی منتقل می‌گردد. ویروس آنفولانزا منجر به آلودگی بینی، گلو و برخی مواقع ریه ها می‌گردد.

تصویر ویروس آنفلوانزا با بزرگنمایی صد هزار برابر

اطلاعات بیماری
نام های دیگر:	آنفلوانزا (به فرانسوی: Influenzas)، گریپ (به فرانسوی: Grippe) یا فلو
نشانه ها:	گلودرد سرفه و خلط پشت حلق آبریزش از بینی بدن درد و درد عضلانی به خصوص در ران ها و پشت ساق خستگی قرمزی چشم ها سردرد اسهال و استفراغ (اغلب در بچه ها) تعریق قرمزی گلو ظاهر ناخوش و احساس کسالت
پیشگیری:	اگر علائم آنفولانزا دارید، به مدت ۲۴ ساعت پس از قطع شدن تب، به سرکار نروید. اگر علائم آنفولانزا دارید، هنگام عطسه و سرفه از یک بافت برای پوشاندن بینی و دهان خود استفاده کنید و بلافاصله پس از استفاده، بافت را دور بندازید. به طور مرتب دستان خود را با آب و صابون یا الکل ضد عفونی کنید. بدون شستن دست، چشم و بینی و دهان خود را لمس نکنید. داروهای ضد ویروس آنفلوانزا را با تجویز پزشک مصرف کنید. این داروها می‌توانند به پیشگیری از آنفولانزا قبل از بیمار شدن شما کمک کنند. البته این داروها جایگزین واکسن آنفولانزا نیستند. ترک سیگار قبل از بیمار شدن جهت جلوگیری از اختلالات تنفسی و تشدید علائم آنفولانزا در هنگام بیماری موثر است.

ممکن است بیماری بسیار خفیف مانند سرماخوردگی در کودکان یا سرماخوردگی در بزرگسالان ایجاد نماید؛ اما گاهی نیز می‌تواند بسیار شدید و حتی کشنده باشد. تقویت سیستم ایمنی بدن نقش موثری برای پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا دارد. ارتومیکسوویریده ها عامل بیماری آنفولانزا می‌باشند. کودکان بیش از همه درمعرض ابتلا به آنفولانزا می‌باشند و افراد بیش از ۶۵ سال کمتر در معرض ابتلا به آنفولانزا قرار دارند.

انواع آنفولانزا

سه نوع ویروس آنفولانزا برای انسان وجود دارند: A، B و C. ویروس آنفولانزای نوع A به دلیل برخورداری از مخازن گسترده بین پستانداران و پرندگان و توانایی ایجاد پاندمی، از اهمیت ویژه ای برخوردار می‌باشد. انواع آنفولانزا عبارتند از:

ویروس آنفولانزا نوع A

بروز تغییرات قابل توجه در ژنتیک این گروه مسئول ایجاد اغلب موارد همه گیری‌های آنفولانزا می‌باشد. گاهی این همه گیری ها در گروه سنی جوانان نیز رخ می‌دهد. تمام اپیدمی‌های سالانه آنفولانزا نوع A از ۵۰ سال قبل ناشی از انواع آنفولانزا H1N1 و H3N2 می‌باشند.

ویروس آنفولانزا نوع B

ویروس آنفولانزا B از لحاظ ژنتیکی از نوع A پایدارتر می‌باشد و مخزن حیوانی نیز ندارد. اغلب انواع آنفولانزا B که درسال های اخیر جریان داشته‌اند شامل ۲ نوع یاماگاتا (Yamagata) و ویکتوریا (Victoria) می‌باشند.

ویروس آنفولانزا نوع C

سبب بیماری متناوب و خفیف می‌گردد.

آنفولانزای پرندگان و آنفولانزای خوکی نیز ۲ نوع دیگر از انواع آنفولانزا می‌باشند.

آنفولانزای پرندگان

ویروس آنفولانزای پرندگان اغلب به طور اولیه مرغ ها و جوجه ها، اردک ها و غازها را درگیر می‌نماید. اغلب موارد آنفولانزای پرندگان فقط در پرنده ها قادر به ایجاد بیماری می‌باشند و به ندرت به انسان ها از طریق تماس مستقیم با پرنده بیمار منتقل می‌گردند. اما برخی از انواع آنفولانزای پرندگان مانند نوع H5N1 در انسان نیز بسیار بیماری‌زا هستند و منجر به مرگ و میر زیادی در انسان ها به خصوص در آسیا گشته‌اند. نوع H7N9 نیز از بیماری زایی بالایی در انسان برخوردار می‌باشد.

آنفولانزای خوکی

آنفولانزای خوکی نیز اغلب توسط نوعی از ویروس آنفولانزا به نام H1N1 ایجاد می‌گردد. منشا آن اغلب خوک ها هستند ولی غالبا از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابد. آنفولانزای خوکی اولین بار در سال ۲۰۰۹ بین انسان ها مشاهده شده است. سالانه همه گیری‌های زیادی از آنفولانزا به دلیل ویروس H1N1 رخ می‌دهند و لذا اغلب واکسن‌های آنفولانزا این گونه ویروسی را مورد پوشش قرار می‌دهند.

آنفولانزای اسپانیایی

همه گیری آنفولانزا در سال ۲۰۱۸ که به آن آنفولانزای اسپانیایی نیز گفته می‌شود، یکی از مرگ‌بارترین پاندمی‌های آنفولانزا در جهان به شمار می‌رود. این همه‌گیری غیرمنتظره و مرگ‌بار توسط ویروس H1N1 بین بهار ۱۹۱۸ تا تابستان ۱۹۱۹ رخ داده و بیش از ۵۰۰ میلیون نفر (بیش از یک سوم جمعیت جهان) را در آن زمان مبتلا کرده است. به گفته پژوهشگران، بین ۱۷ تا ۵۰ میلیون انسان جان خود را در اثر آنفولانزای اسپانیایی از دست داده‌اند که بیشتر از شمار قربانیان مستقیم جنگ جهانی اول می باشد. ایران نیز یکی از بالاترین آمارهای مرگ بر اثر آنفلوانزای اسپانیایی را داشته است. تخمین زده شده است که بین ۹۰۲٬۴۰۰ تا ۴٬۴۳۱٬۰۰۰ یا ۸٪ تا ۲۲٪ از کل جمعیت ایران بر اثر این بیماری کشته شده‌اند.

علائم

علائم آنفولانزا اغلب شروع ناگهانی داشته و در تماس نزدیک با افراد مبتلا ایجاد می گردد. شدت تب، خستگی، بدن درد و احساس کسالت سبب افتراق علائم آنفلوانزا از سایر عفونت های تنفسی می‌گردد. اغلب علائم آنفلوانزا ۴۸ الی ۷۲ ساعت پس از مواجهه آغاز گشته و عبارتند از:

• گلودرد

• سرفه و خلط پشت حلق

• آبریزش از بینی

• بدن درد و درد عضلانی به خصوص در ران ها و پشت ساق

• خستگی

• قرمزی چشم ها

• سردرد

• اسهال و استفراغ (اغلب در بچه ها)

• تعریق

• قرمزی گلو

• ظاهر ناخوش و احساس کسالت

تفاوت سرماخوردگی و آنفولانزا

• شروع علائم: در آنفلوانزا اغلب ناگهانی و در سرماخوردگی تدریجی می‌باشد.

• بدن درد: در آنفلوانزا اغلب شایع و شدید و در سرماخوردگی کمتر می‌باشد.

• ضعف و خستگی: در آنفلوانزا در اغلب موارد دیده می‌شود ولی در سرماخوردگی در برخی مواقع دیده می‌شود.

• سرفه: در آنفلوانزا شدیدتر می‌باشد ولی به طور کلی در هر دو بیماری دیده می‌شود.

• گلودرد: در سرماخوردگی شایع تر است ولی به طور کلی در هر دو بیماری دیده می‌شود.

• عطسه: در سرماخوردگی شایع تر است ولی در آنفلوانزا نیز گاهی دیده می‌شود.

• آبریزش بینی: در سرماخوردگی شایع تر است ولی به طور کلی در هر دو بیماری دیده می‌شود.

• سردرد: برای آنفلوانزا شایع می‌باشد ولی در سرماخوردگی کمتر دیده می‌شود.

• تب: در آنفلوانزا شایع است و اغلب ۳ الی ۴ روز طول می‌کشد ولی در سرماخوردگی کمتر دیده می‌شود.

• لرز: در آنفلوانزا شایع می‌باشد ولی در سرماخوردگی کمتر دیده می‌شود.

پیشگیری

• شستن دست ها: استفاده از آب و صابون و شستن دست ها حداقل به مدت ۲۰ ثانیه یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا می‌باشد. در صورت عدم دسترسی به آب و صابون، استفاده از محلول های بر پایه الکل نیز موثر می‌باشند.

• پرهیز از لمس صورت: پرهیز از تماس مستقیم دست ها با چشم ها، بینی و دهان نیز یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا می‌باشد.

• پوشش مناسب عطسه و سرفه: استفاده از دستمال کاغذی حین عطسه و سرفه یا گرفتن جلوی دهان و بینی با گوشه بازو نقش موثری در ممانعت از پخش شدن قطرات تنفسی در هوا و پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا دارد.

• پاکسازی سطوح: ضدعفونی کردن منظم سطوح پر کاربرد، نقش موثری در پاکسازی ذرات عفونی از روی آن و جلوگیری از انتشار بیشتر آن ها دارد.

• عدم حضور در مکان‌های شلوغ: احتمال انتقال آنفلوانزا در اجتماعات و مکان‌های پرجمعیت و متراکم افزایش می‌یابد. لذا پرهیز از حضور در اجتماعات یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا می‌باشد.

درمان علامتی

• درمان علامتی آنفلوانزا اگرچه نقش موثری در بهبود حال عمومی بیمار دارد، ولی در تسریع روند بهبودی آنفلوانزا نقشی ندارد. روش های درمان علامتی آنفلوانزا عبارتند از:

• استراحت: تا زمان بهبودی کامل بهتر است از انجام فعالیت های سنگین پرهیز گردد. همچنین استراحت کافی به خصوص درموارد شدید آنفلوانزا بسیار کمک کننده می‌باشد.

• مایعات: مصرف کافی مایعات نقش بسیار موثری در درمان آنفلوانزا دارد. بررسی رنگ ادرار و فواصل دفع ادرار روش موثری در بررسی حجم مایعات مصرفی می‌باشد. ادرار کم رنگ و شفاف که هر ۳ الی ۵ ساعت دفع گردد، نشان دهنده مصرف کافی مایعات می‌باشد.

• استامینوفن: نقش موثری در درمان آنفلوانزا برای کاهش تب، سردرد و بدن درد دارد.

• داروهای ضدسرفه: اغلب سرفه به طور خود به خود برطرف می‌گردد و مصرف داروهای ضدسرفه، به خصوص در اطفال کوچکتر از ۶ سال، برای درمان آنفلوانزا توصیه نمی‌گردد.

واکسن

واکسن یک فرآورده‌­ی زیستی است که در مقابل یک میکروب یا ویروس مشخص، ایمنی فعال اکتسابی تولید می­‌کند. واکسن آنفلوانزا یکی از انواع واکسن‌­های تولید شده می‌­باشد که بدن را در مقابل ابتلا به آنفلوانزا محافظت می‌کند.

ویروس آنفلوانزا همواره در حال تغییر و جهش است، به همین دلیل هر سال طی دو نوبت واکسن جدیدی برای آنفلوانزا ساخته می‌­شود.

انواع واکسن بیماری آنفولانزا

واکسن کودکان و بزرگسالان با هم تفاوت دارند و کاملا از هم متمایز هستند و آنفلوانزا در دو نوع متفاوت تولید می‌گردد:

• نوع اول واکسن آنفلوانزا: حاوی ویروس غیرفعال است و سبب ایجاد بیماری آنفلوانزا نمی­‌شود مانند واکسن آنفلوانزا تترا (lnfluvac tetra).

• نوع دوم واکسن آنفلوانزا: اسپری دماغی است که فلومسیت نامیده می­‌شود. ویروس موجود در این واکسن نوع دوم ضعیف شده و معمولا سبب بیماری آنفلوانزا نمی­‌شود. واکسن فلومسیت تنها برای زنان غیر باردار و افراد ۲ تا ۴۵ ساله تجویز می‌­گردد.

عوارض جانبی استفاده از واکسن بیماری آنفولانزا

عوارض و تاثیرات واکسن آنفلوانزا در کودکان و بزرگسالان متفاوت است:

• عوارض اسپری دماغی آنفلوانزا در کودکان: آبریزش بینی، تب، درد ماهیچه، استفراغ

• عوارض اسپری دماغی آنفلوانزا در بزرگسالان: آبریزش بینی، سردرد، گلودرد

• عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان و بزرگسالان: عوارض جانبی و علائم استفاده از نوع اول واکسن آنفولانزا بسیار به بیماری سرماخوردگی شبیه می‌­باشد. سردرد، آبریزش بینی، گلودرد و بدن درد از علائمی است که به مدت دو تا سه روز بعد از تزریق واکسن در بدن ایجاد گردد.

عوارض

اگر جوان و سالم هستید، آنفلوانزا معمولا جدی نیست. اگرچه ممکن است در حین ابتلا به آن احساس بسیار بدی داشته باشید، اما آنفلوانزا معمولاً طی یک یا دو هفته بدون هیچ اثر ماندگاری از بین می‌رود. به این نکته توجه کنید که کودکان و بزرگسالان در معرض خطر ممکن است دچار عوارض زیر شوند:

• پنومونی (عفونت یک یا هر دو ریه)

• برونشیت

• شعله‌ور شدن آسم

• مشکلات قلبی

• عفونت گوش

• سندرم دیسترس تنفسی حاد

زمان مراجعه به پزشک

اکثر افرادی که به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند، می‌توانند خود را در خانه درمان کنند و اغلب نیازی به مراجعه به پزشک ندارند. اما اگر علائم آنفلوانزا دارید و در معرض خطر عوارض هستید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. مصرف داروهای ضد ویروسی ممکن است طول بیماری شما را کوتاه کرده و به جلوگیری از مشکلات جدی‌تر کمک کند. برای بزرگسالان، علائم اورژانسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در تنفس یا تنگی نفس

• درد قفسه سینه

• سرگیجه مداوم

• تشنج

• بدتر شدن شرایط موجود

• ضعف شدید یا درد عضلانی

علائم اورژانسی در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد: مشکل در تنفس

• پوست رنگ پریده لب‌ها یا بستر ناخن (خاکستری یا آبی)

• درد قفسه سینه

• کم آبی بدن

• درد شدید عضلانی

• تشنج